მერი ჩერჩ ტერელი
მერი ჩერჩ ტერელი (ინგლ. Mary Church Terrell; დ. 23 სექტემბერი, 1863 — გ. 24 ივლისი, 1954) — ერთ-ერთი პირველი აფრო-ამერიკელი ქალი, რომელმაც მიიღო კოლეჯის ხარისხი და ცნობილი გახდა, როგორც ეროვნული აქტივისტი სამოქალაქო უფლებებისა და ხმის უფლებისთვის.[1] ასწავლიდა M Street School-ში (ამჟამად ცნობილია როგორც პოლ ლორენს დანბერის საშუალო სკოლა). M Street School იყო პირველი აფრო-ამერიკული საჯარო სკოლა ვაშინგტონში. 1895 წელს იყო პირველი აფრო-ამერიკელი ქალი ამერიკის შეერთებულ შტატებში, რომელიც დაინიშნა დიდი ქალაქის სასკოლო საბჭოს წევრად, მსახურობდა კოლუმბიის ოლქში 1906 წლამდე. ტერელი იყო ფერადკანიანთა წინსვლის ეროვნული ასოციაციის (1909) და ვაშინგტონის ფერადკანიანი ქალთა ლიგის (1892) წევრი. მან ხელი შეუწყო ფერადკანიან ქალთა ეროვნული ასოციაციის შექმნას (1896) და იყო მისი პირველი ეროვნული პრეზიდენტი. ასევე იყო კოლეჯის ქალთა ეროვნული ასოციაციის დამფუძნებელი წევრი (1923).
| მერი ჩერჩ ტერელი | |
|---|---|
 | |
| დაბადების სახელი | მერი ელიზა ჩერჩი |
| დაბადების თარიღი |
23 სექტემბერი, 1863 მემფისი, ტენესი, აშშ |
| გარდაცვალების თარიღი |
24 ივლისი, 1954 (90 წლის) ანაპოლისი, მერილენდი, აშშ |
| სხვა სახელები | ეფემია კირკი |
| მოქალაქეობა | ამერიკელი |
| პარტია | რესპუბლიკური პარტია (აშშ) |
| მეუღლე(ები) | რობერტ ჰებერტონ ტერელი (1891-1925) |
| შვილ(ებ)ი | 5 |
| მშობლები |
მამა: რობერტ რიდ ჩერჩი დედა: ლუზია აირესი |
ადრეული ცხოვრება და კარიერა
რედაქტირება
მერი „მოლი“ ელიზა ჩერჩი დაიბადა 1863 წელს მემფისში, ტენესის შტატში, რობერტ რიდ ჩერჩისა და ლუიზა აირესის ოჯახში,[2] ორივე შერეული რასობრივი წარმოშობის გათავისუფლებული მონები იყვნენ. მისი მშობლები იყვნენ მემფისის შავი ელიტის ცნობილი წევრები სამოქალაქო ომის შემდეგ, რეკონსტრუქციის ეპოქაში. ბაბუამისი იყო კაპიტანი ჩარლზ ბ ჩერჩი, თეთრი ორთქლის გემის მფლობელი და ოპერატორი ვირჯინიიდან.
ტერელის დედა, ლუიზა აირესი, ითვლება ერთ-ერთ პირველ აფრო-ამერიკელ ქალად, რომელმაც დააარსა თმის სალონი. მის სალონს ხშირად სტუმრობდნენ მემფისის მდიდარი მაცხოვრებლები. იმ ეპოქაში, სადაც ქალები ნაკლებად იყვნენ ბიზნესში ჩართულნი, აირესი წარმატებულ მეწარმედ მიიჩნეოდა.
მერი დადიოდა ანტიოქიის კოლეჯის სამოდელო სკოლაში 1871 წლიდან 1874 წლამდე. 1875 წელს, მერის მშობლებმა გადაიყვანეს ობერლინში, ოჰაიოში, რათა ესწავლა ობერლინის საჯარო სკოლაში მერვე კლასიდან საშუალო სკოლის დამთავრებამდე.[3] ტერელი ობერლინში საკმაოდ დიდი ხნის განმავლობაში დარჩა. მოიპოვა ბაკალავრის ხარისხი 1884 წელს, ხოლო მაგისტრის წოდება 1888 წელს.
მერი ჩერჩ ტერელის მამა სამჯერ იყო დაქორწინებული. მისი პირველი ქორწინება, მარგარეტ პიკოს ეკლესიასთან, დაიწყო 1857 წელს და დასრულდა 1862 წელს. მათ შეეძინათ ქალიშვილი, ლორა. შემდეგ რობერტი 1862 წელს დაქორწინდა ლუიზა აიერსზე. მათ შეეძინათ შვილები, ტომას და მერი ჩერჩ ტერელი. ჰყავთ ნახევარ და-ძმა, რობერტ და ანეტ ჩერჩი, მამის მესამე ქორწინებიდან.
ტერელმა კლასიკა შეისწავლა ობერლინის კოლეჯში.[4] კოლეჯი იყო პირველი შეერთებულ შტატებში, რომელმაც მიიღო აფრო-ამერიკელი და ქალი სტუდენტები. ის იყო ერთ-ერთი პირველი აფროამერიკელი ქალი, რომელმაც მიიღო ბაკალავრის ხარისხი. პირველკურსელებმა ის დაასახელეს კლასის პოეტად და აირჩიეს კოლეჯის ორ ლიტერატურულ საზოგადოებაში. ასევე მუშაობდა The Oberlin Review-ის რედაქტორად. ტერელმა ბაკალავრის ხარისხი 1884 წელს მიიღო. მან დაამთავრა ცნობილ აფრო-ამერიკელ ინტელექტუალებთან, ანა ჯულია კუპერთან და იდა გიბს ჰანტთან ერთად. ობერლინის ეს სამი კურსდამთავრებული ერთად გაიზარდა და გახდნენ უწყვეტი კოლეგები და დიდად დაფასებული აქტივისტები შეერთებულ შტატებში რასობრივი და გენდერული თანასწორობი მოძრაობაში. სწავლა განაგრძო ობერლინში, სადაც მიიღო მაგისტრის ხარისხი განათლებაში ოთხი წლის შემდეგ და გახდა (ანა ჯულია კუპერთან ერთად) ერთ-ერთი პირველი ორი შავკანიანი ქალიდან, რომელმაც მიიღო მაგისტრის ხარისხი.[5][6]
კარიერა
რედაქტირება.jpg)
ტერელმა საგანმანათლებლო სივრცეში მუშაობა 1885 წელს დაიწყო, ასწავლიდა თანამედროვე ენებს უილბერფორსის უნივერსიტეტში,[7] რომელიც დაარსდა ოჰაიოში მეთოდისტური ეკლესიისა და შტატის აფრიკის მეთოდისტური საეპისკოპოსო ეკლესიის მიერ. ოჰაიოში 2 წლიანი სწავლების შემდეგ, მერი გადავიდა ვაშინგტონში, რათა მიეღო პოზიცია ლათინურ განყოფილებაში M Street School-ში. მან 1888 წელს აიღო შვებულება და ევროპაში გაემგზავრა, სადაც ორი წლის განმავლობაში დაეუფლა ფრანგულ, გერმანულ და იტალიურ ენებს.[8] საბოლოოდ, ობერლინის კოლეჯმა შესთავაზა მას რეგისტრატორის თანამდებობა 1891 წელს, თუმცა მან უარი თქვა აღნიშნულ თანამდებობაზე.[9] როდესაც იგი დაქორწინდა რობერტ ჰებერტონ ტერელზე 1891 წელს, იგი იძულებული გახდა დაეტოვებინა თანამდებობა M Street სკოლაში, სადაც მისი მეუღლეც ასწავლიდა.[10] 1895 წელს იგი დაინიშნა M Street-ის საშუალო სკოლის ზედამხედველად და გახდა პირველი ქალი, რომელმაც დაიკავა ეს პოსტი.
შეერთებულ შტატებში დაბრუნების შემდეგ ტერელმა სწავლებიდან ყურადღება გადაიტანა აქტივიზმზე. წერდა ნაყოფიერად, მათ შორის ავტობიოგრაფიას, მისი ნაწერები ქვეყნდებოდა სხვადასხვა ჟურნალებში.
ტერელის ავტობიოგრაფიაში, ფერადკანიანი ქალი თეთრ სამყაროში (1940), ასახავს მის პირად გამოცდილებას რასიზმთან დაკავშირებით.[11]
ლიტერატურა
რედაქტირება- Church, M. T.(1940). A Colored Woman in a White World. Washington, DC: Ransdell, Inc. Publishers.
- Cooper, Brittney C. (2017). Beyond Respectability: The Intellectual Thought of Race Women. Urbana, IL: University of Illinois Press.
- Davis, E. L. (1996). Lifting as They Climb. New York: G.K. Hall & Co.
- Johnson, K. A. (2000). Uplifting the Women and the Race: The Educational Philosophies and Social Activism of Anna Julia Cooper and Nannie Helen Burroughs, New York: Garland Publishing.
- Jones, Beverly W. (April 1982). „Mary Church Terrell and the National Association of Colored Women, 1896 to 1901“. The Journal of Negro History. 67 (1): 20–33. doi:10.2307/2717758. JSTOR 2717758. S2CID 163444125.
- Jones, B. W. (1990). Quest for Equality: The Life and Writings of Mary Eliza Church Terrell. Brooklyn, New York: Carlson Publishing, Inc.
- Margaret Nash, Patient Persistence: The Political and Educational Values of Anna Julia Cooper and Mary Church Terrell. University of California at Riverside.
- Parker, Alison M. (2020). Unceasing Militant: The Life of Mary Church Terrell. UNC Press. ISBN 978-1-4696-5938-1.
- Parker, Alison M. (2020). "Mary Church Terrell: Black Suffragist and Civil Rights Activist." National Park Service. https://www.nps.gov/articles/000/mary-church-terrell-black-suffragist-and-civil-rights-activist.htm
- Sterling, Dorothy. (1988). Black Foremothers: Three Lives. New York: The Feminist Press, 119-148.
- Terborg-Penn, R. (1998). African American Women in the Struggle for the Vote. Bloomington, Indiana: Indiana University Press.
- Wade-Gayles, G. "Black Women Journalists in the South: 1880–1905: An Approach to the Study of Black Women's History", Callaloo, 11, 138–52.
- Washington Post. "Restaurant's Right to Bar Negroes Upheld."
- Washington Post. "Assails Mrs. Terrell". June 19, 1904.
- "Mary Church Terrell", American Memory, Library of Congress
- "Mary Church Terrell (1863–1954)", Digital Library, Tennessee State University
- "Mary Eliza Church Terrell", Afro-American History
- This article is based in part on a document created by the National Park Service, which is part of the US Government. As such, it is presumed to be in the public domain.
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება- "ადამიანის უფლებების აქტივისტი მერი ჩერჩ ტერელი" C-Span.
- Dignity and Defiance: მერი ჩერჩ ტერელის პორტრეტი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2018-10-18. ციტირების თარიღი: 2022-02-19.
- მერი ჩერჩ ტერელი: ონლაინ რესურსები. კონგრესის ბიბლიოთეკა.
- Michals, Debra. (2017)მერი ჩერჩ ტერელი. ქალების ეროვნული ისტორიის მუზეუმი.
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ Mary Church Terrell. ციტირების თარიღი: 2019-04-18
- ↑ Parker, Alison M. (2020). Unceasing Militant The Life of Mary Church Terrell, Project Muse., Project MUSE. Chapel Hill. ISBN 978-1-4696-5940-4. OCLC 1202598051.
- ↑ Parker, Alison (2020). Unceasing Militant: The Life of Mary Church Terrell. UNC Press. ISBN 978-1-4696-5938-1.
- ↑ Tate, Claudia C.; Sterling, Dorothy (NaN). „Black Foremothers: Three Lives“. Black American Literature Forum. 14 (3): 131–132. doi:10.2307/3041668. JSTOR 3041668. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი
|date=-ში (დახმარება) - ↑ Mary Church Terrell (September 23, 1863 - July 24, 1954) (January 5, 2021).
- ↑ Evans, Stephanie Y. (2008). Black Women in the Ivory Tower, 1850–1954: An Intellectual History (en). University Press of Florida. ISBN 978-0-8130-4520-7.
- ↑ McGinnis, Frederick (1941). A History and an Interpretation of Wilberforce University. Blanchester, Ohio: The Brown Publishing Co., გვ. 143.
- ↑ Jones, Beverly Washington, 1948-2020. (1990). Quest for equality : the life and writings of Mary Eliza Church Terrell, 1863-1954. Brooklyn, N.Y.: Carlson Pub. ISBN 0-926019-19-8. OCLC 21035406.
- ↑ Culp, Daniel Wallace. Twentieth Century Negro Literature. Chadwyck-Healey, 1987.
- ↑ Jones, Beverly Washington, 1948-2020. (1990). Quest for equality : the life and writings of Mary Eliza Church Terrell, 1863-1954. Brooklyn, N.Y.: Carlson Pub, გვ. 14–15. ISBN 0-926019-19-8. OCLC 21035406.
- ↑ Shaw, Esther Popel (January 1941). „Mary Church Terrell and H. G. Wells, A Colored Woman in a White World“. The Journal of Negro History. 26 (1): 108–110. doi:10.2307/2715052. JSTOR 2715052.