მაჰმუდი (შეჰზადე)

შეჰზადე მაჰმუდი (თურქ. Şehzade Mahmud; დ. 1584, მანისა — გ. 7 ივნისი, 1603, სტამბოლი) — ოსმალეთის იმპერიის სულთნის, მეჰმედ III-ის უფროსი ვაჟი და იმპერიის ტახტის მემკვიდრე გარდაცვალებამდე.

შეჰზადე მაჰმუდი
მშობლიური სახელი	Şehzade Mahmud
დაბადების თარიღი	1584 მანისა, ოსმალეთის იმპერია
გარდაცვალების თარიღი	7 ივნისი, 1603 სტამბოლი, ოსმალეთის იმპერია
გარდაცვალების მიზეზი	სიკვდილით დასჯა
დაკრძალულია	შეჰზადეს მეჩეთი
წინამორბედი	მეჰმედ III
მემკვიდრე	შეჰზადე აჰმედი
რელიგია	ისლამი
მშობლები	მამა: მეჰმედ III დედა: ჰალიმე სულთანი

ბიოგრაფია

შეჰზადე მაჰმუდი დაიბადა 1584 წელს. იმ პერიოდში, მამამისი, მეჰმედ III ჯერ არ იყო ტახტზე ასული და განაგებდა მანისას. მაჰმუდის დედა იყო წარმოშობით აფხაზი ჰალიმე სულთანი. მაჰმუდს ჰყავდა ძმა — მუსტაფა და ნახევარძმები — სელიმი და აჰმედი. 1597 წელს სელიმი გარდაიცვალა.

1595 წელს მურად III გარდაიცვალა და ტახტზე მეჰმედ III ავიდა. შეჰზადე მაჰმუდი თოფქაფის სასახლეში გადავიდა საცხოვრებლად. ოსმალური ტრადიციის მიხედვით, ყველა შეჰზადეს უნდა ემართა ანატოლიაში მდებარე ერთ-ერთი სანჯაყი, მაგრამ მაჰმუდი ჯერ ძალიან ახალგაზრდა იყო და თოფქაფის სასახლის ჰარამხანაში ცხოვრობდა. იგი გამოცხადებული იყო მამის მემკვიდრედ. ამასთან ერთად, მაჰმუდი იანიჩრების დიდი სიყვარულით სარგებლობდა. შეჰზადე სელიმის გარდაცვალების შემდეგ, მისი ტახტზე ასვლის შანსები კიდევ უფრო მეტად გაიზარდა.

1603 წლისთვის დედაქალაქში გავრცელდა ჭორები იმასთან დაკავშირებით, რომ მაჰმუდი მამის ტახტიდან ჩამოგდებას და მის მოკვლას აპირებდა. იმპერიის ვეზირები ორად იყოფოდნენ — ზოგი მათგანი მაჰმუდს უჭერდა მხარს, ხოლო ზოგი — შეჰზადე აჰმედს. აგრეთვე, არსებობდა ვერსია, რომ თუ სულთან მეჰმედის მკვლელობის მცდელობა უშედეგოდ დასრულდებოდა, მაჰმუდს მალულად გაიყვანდნენ დედაქალაქიდან, სადაც უფრო გაუიოლდებოდა ჯარის შეკრება და ტახტისთვის ბრძოლა. ამ ყველაფერმა მეჰმედ III-ის ყურამდე მიაღწია. სულთანმა დაიჯერა, რომ მის სიცოცხლეს საფრთხე ემუქრებოდა და მაჰმუდის სიკვდილით დასჯის ბრძანება გასცა. სავარაუდოდ, მისი გადაწყვეტილებაზე დიდი გავლენა დედა სულთანმა, საფიემ მოახდინა, რომელსაც არ სურდა მაჰმუდის ტახტზე ასვლა.

7 ივნისის ღამეს, ჰარამხანაში, შეჰზადე მაჰმუდის ოთახში ოთხი ჯალათი შევიდა. თავად მეჰმედ III გარეთ იდგა და ელოდებოდა მაჰმუდის სიკვდილს. მას შემდეგ, რაც ჯალათები მაჰმუდის ოთახიდან გამოვიდნენ, იგი შევიდა და დარწმუნდა, რომ მაჰმუდი მკვდარი იყო. მაჰმუდის სიკვდილით დასჯის შემდგომ, ყველა მისი მხარდამჭერი მეჰმედის ბრძანებით ზღვაში გადაყარეს. 22 დეკემბერს თავად მეჰმედ III-ც გარდაიცვალა. ერთ-ერთი ვერსიით, იგი სწორედ შვილზე დარდმა იმსხვერპლა. ტახტზე მაჰმუდის უმცროსი ძმა, აჰმედ I ავიდა. აჰმედის ბრძანებით, მაჰმუდი შეჰზადეს მეჩეთში დაკრძალეს.

ლიტერატურა

• Uzuncarsili, Ismail Hakki (1960). III Mehmed’in oglu sehzade Mahmud’un ölümü (tr). Belleten. 
• Peirce, leslie P. (1993). The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. Oxford University Press. ISBN 978-0-195-08677-5. 
• Tezcan, Baki (September 13, 2010). The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern World. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-51949-6. 
• (2007) International Journal of Turkish Studies - Volume 13. University of Wisconsin.