მადონა მეგრელიშვილი
|
ამ სტატიას ამჟამად აქტიურად არედაქტირებს Anry.kiknavelidze. გთხოვთ, ნუ შეიტანთ მასში ცვლილებებს, სანამ ეს განცხადება არ გაქრება. წინააღმდეგ შემთხვევაში, შესაძლოა, მოხდეს რედაქტირების კონფლიქტი. თარგის ჩასმის თარიღი: ნოემბერი 18, 2024. მიმდინარეობს სტატიის აქტიური დამუშავება. მომხმარებლის სახელის და თარიღის ავტომატურად მისათითებლად, გამოიყენეთ თარგი {{subst:მუშავდება}} |
მადონა მეგრელიშვილი (26 დეკემბერი, 1939 – 5 ივლისი, 2022) — გამოჩენილი ქართველი ენათმეცნიერი, პედაგოგი და მკვლევარი, რომელიც ცნობილია ნოვატორული ნაშრომებით შედარებითი ენათმეცნიერების სფეროში, განსაკუთრებით ინგლისური და ქართული ენების კვლევაში. ხანგრძლივი კარიერის განმავლობაში მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა ენის სწავლების, შედარებითი ენათმეცნიერებისა და საქართველოში აკადემიური პროგრამების განვითარების საქმეში.[1]
ადრეული ცხოვრება და განათლება
რედაქტირებამადონა მეგრელიშვილი დაიბადა ქუთაისში, საქართველოში, დავით მეგრელიშვილის, პატივსაცემი ადგილობრივი მოღვაწის და ლუბა ლომთაძის, გამოჩენილი პედაგოგის ოჯახში. ბავშვობიდანვე გამოირჩეოდა აკადემიური მოსწრებით და 1957 წელს წარჩინებით დაამთავრა ქუთაისის პირველი საშუალო სკოლა. შემდეგ სწავლა განაგრძო ქუთაისის სახელმწიფო პედაგოგიურ ინსტიტუტში ფილოლოგიის განხრით, სპეციალობით ინგლისური ენა, რომელიც წარჩინებით დაასრულა 1962 წელს.
1973 წელს მეგრელიშვილმა სწავლა გააგრძელა მოსკოვის მორის ტორეზის სახელობის უცხო ენათა სახელმწიფო პედაგოგიურ ინსტიტუტში, სადაც ჩაირიცხა ასპირანტურაში. მისი კვლევა ფოკუსირებული იყო ინგლისური ენის უარყოფითი კონსტრუქციების სწავლების მეთოდოლოგიაზე. 1975 წელს წარმატებით დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია პროფესორ ისიდორე გვარჯალაძის ხელმძღვანელობით.[1]
აკადემიური მოღვაწეობა და წვლილი ლინგვისტიკაში
რედაქტირებამეგრელიშვილის სადოქტორო დისერტაცია, რომელიც 1984 წელს დასრულდა, ეხებოდა დროით-ასპექტური ურთიერთობების გამოხატვას ქართულ და ინგლისურ ენებში. ამ კვლევამ, რომელიც ადარებდა ორი ენის ზმნურ სისტემებს, მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა შედარებითი ენათმეცნიერების სფეროზე და ნოვატორულად იქნა მიჩნეული. მისმა ნაშრომმა წვლილი შეიტანა კონტრასტული ლინგვისტიკის განვითარებაში და გააღრმავა გრამატიკული სტრუქტურების გაგება სხვადასხვა ენებში.
მეგრელიშვილის კვლევებმა მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა ენის სწავლების მეთოდოლოგიაზე, განსაკუთრებით ინგლისური ენის უარყოფითი კონსტრუქციების სწავლების სფეროში. დეტალური კონტრასტული ანალიზის საშუალებით, მეგრელიშვილმა გამოავლინა ქართველი ინგლისურენოვანი მოსაუბრეების მიერ დაშვებული გავრცელებული შეცდომები და შეიმუშავა ამ გამოწვევების დაძლევის მეთოდები. მისი მიდგომა ხაზს უსვამდა ლინგვისტური ინტერფერენციის მნიშვნელობას როგორც მშობლიური ენიდან, ისე სამიზნე ენის შიგნით.
კარიერის განმავლობაში მეგრელიშვილმა გამოაქვეყნა 110-ზე მეტი ნაშრომი, მათ შორის წიგნები, სახელმძღვანელოები და სტატიები როგორც ქართულ, ისე საერთაშორისო ჟურნალებში. მისი ყველაზე მნიშვნელოვანი პუბლიკაცია „ზმნის ფუნქციურ-სემანტიკური კატეგორიები ინგლისურ ენაში“ (1986) შედარებითი ენათმეცნიერებისა და ფუნქციური გრამატიკის სტუდენტებისთვის აუცილებელ ტექსტად იქცა.
როგორც მენტორმა, პროფესორმა მეგრელიშვილმა უხელმძღვანელა 27 სადოქტორო დისერტაციას და 50-ზე მეტ სამაგისტრო ნაშრომს. ასევე, იყო მრავალი სადოქტორო დისერტაციის ოფიციალური შემფასებელი საქართველოში და მის ფარგლებს გარეთ. მისმა ხელმძღვანელობამ გავლენა მოახდინა მრავალი მეცნიერის კარიერაზე, ხოლო მისი შრომები კვლავ გავლენას ახდენს საქართველოში ენათმეცნიერების კვლევაზე.
პროფესორი მეგრელიშვილი მუდმივად ზრუნავდა პროფესიულ განვითარებაზე და მონაწილეობდა სასწავლო პროგრამებში საქართველოს, რუსეთის, გაერთიანებული სამეფოსა და ამერიკის შეერთებული შტატების უნივერსიტეტებში. ის მჭიდროდ თანამშრომლობდა რამდენიმე წამყვან ლინგვისტთან, მათ შორის ლეონიდ ბარხუდაროვთან, ზოია ცვეტკოვასთან და ვ. კოლშანსკისთან, რომელთა ექსპერტიზამ გაამდიდრა მისი კვლევითი საქმიანობა.
1980-იან და 1990-იან წლებში მან წვლილი შეიტანა საქართველოში ენათმეცნიერების სფეროს განვითარებაში, როგორც საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს დასავლეთ ევროპული ენებისა და ლიტერატურის სამეცნიერო-მეთოდური საბჭოს წევრმა.
მეგრელიშვილის აკადემიური კარიერა ხუთ ათწლეულზე მეტ ხანს გაგრძელდა, რომლის განმავლობაშიც მას ეკავა რამდენიმე მნიშვნელოვანი პოზიცია ქართულ უნივერსიტეტებში. პედაგოგიური კარიერა დაიწყო ქუთაისის სახელმწიფო პედაგოგიურ ინსტიტუტში 1962 წელს, სადაც მუშაობდა მასწავლებლად და შემდგომ ფილოლოგიის ფაკულტეტის დეკანად 1975-დან 1979 წლამდე. 1984 წელს გახდა პროფესორი და აგრძელებდა სწავლებას პენსიაზე გასვლამდე.
1996 წელს გახდა ქუთაისის აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ინგლისური ენის დეპარტამენტის ხელმძღვანელი, სადაც მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა დეპარტამენტის მოდერნიზებასა და საერთაშორისო თანამშრომლობის დამყარებაში. მისი ხელმძღვანელობით დეპარტამენტმა შემოიღო ახალი აკადემიური პროგრამები და შექმნა სტუდენტებისთვის ინგლისურენოვან ქვეყნებთან ურთიერთობის შესაძლებლობები.[1]
საზოგადოებრივი საქმიანობა და მემკვიდრეობა
რედაქტირებააკადემიური საქმიანობის გარდა, პროფესორი მეგრელიშვილი იყო აქტიური საზოგადო მოღვაწე და კულტურული გაცვლით ურთიერთობების ძლიერი მხარდამჭერი. მას მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღვის 1991 წელს ქუთაისი-ნიუპორტის საერთაშორისო ასოციაციის დაარსებაში, რომელმაც ხელი შეუწყო საგანმანათლებლო და კულტურულ კავშირებს ქუთაისსა და ბრიტანულ ქალაქ ნიუპორტს შორის. მისმა ამ ინიციატივამ ხელი შეუწყო საერთაშორისო ურთიერთობების გაძლიერებას და ორივე ქალაქის განვითარებას.
მეგრელიშვილის ძალისხმევა ენის სწავლებისა და საერთაშორისო თანამშრომლობის ხელშეწყობის საქმეში აღიარებული იყო სხვადასხვა ჯილდოთი, მათ შორის 2022 წელს, მისი გარდაცვალების შემდეგ, მის საცხოვრებელ სახლზე მემორიალური დაფის განთავსებით. გარდაცვალების შემდეგ მიენიჭა ქუთაისის საპატიო მოქალაქის წოდება განათლებისა და საზოგადოებრივი სამსახურის საქმეში შეტანილი წვლილისთვის. იყო სხვადასხვა აკადემიური საბჭოებისა და საერთაშორისო ლინგვისტური ორგანიზაციების წევრი, მიღებული აქვს მრავალი ჯილდო ენათმეცნიერებასა და განათლებაში შეტანილი წვლილისთვის.[1]
რჩეული პუბლიკაციები
რედაქტირება- ზმნის ფუნქციურ-სემანტიკური კატეგორიები ინგლისურ ენაში (1986)
- ენის სინტაქსური სისტემა: შედარებითი კვლევის ობიექტი (1980)
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება- პროფესორი მადონა მეგრელიშვილი (აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ვებ-გვერდი)
- პროფესორი მადონა მეგრელიშვილი გარდაიცვალა
- პროფესორ მადონა მეგრელიშვილის მემორიალური დაფის გახსნა ქუთაისში
- სიუჟეტი ქუთაისისა და ნიუპორტის საგანმანათლებლო და კულტურული კავშირების შესახებ
- სიუჟეტი პროფესორ მადონა მეგრელიშვილის წიგნის პრეზენტაციის შესახებ