მაგნეზიის ბრძოლა
| მაგნეზიის ბრძოლა | |||
|---|---|---|---|
| რომაელ-სელევკიდების ომი ნაწილი | |||
 პერგამონის ბრინჯაოს დაფის ილუსტრაცია, რომელიც სავარაუდოდ მაგნეზიის ბრძოლას ასახავს | |||
| თარიღი | ძვ. წ. 190 წლის დეკემბერში ან ძვ.წ. 189 წლის იანვარში | ||
| მდებარეობა | მაგნეზიის მახლობლად (დღევანდელი მანისა, თურქეთი) | ||
| შედეგი | რომა-პერგამონის გამარჯვება | ||
| მხარეები | |||
| |||
| მეთაურები | |||
| |||
| ძალები | |||
| |||
| დანაკარგები | |||
| |||
 მაგნეზიის ბრძოლა ვიკისაწყობში | |||
მაგნეზიის ბრძოლა (ძვ. წ. 190 წლის დეკემბერში ან ძვ.წ. 189 წლის იანვარში) — ბრძოლა რომაელ-სელევკიდების ომის ფარგლებში. რომის რესპუბლიკის ძალები, კონსულის, ლუციუს კორნელიუს სციპიონ აზიატიკუსის მეთაურობით და მოკავშირე პერგამონის სამეფოს მმართველის, ევმენეს II-ის მეთაურობით დაუპირისპირდნენ ანტიოქე III დიდის სელევკიდების არმიას. თავდაპირველად ორივე მხარე მაგნეზიის ჩრდილო-აღმოსავლეთით, მცირე აზიაში (დღევანდელი მანისა, თურქეთი) დაბანაკდა და რამდენიმე დღის განმავლობაში ერთმანეთის გამოწვევას ცდილობდა.
როდესაც ბრძოლა საბოლოოდ დაიწყო, ევმენესმა სელევკიდების არმიის მარცხენა ფლანგის არევა მოახერხა. მიუხედავად იმისა, რომ ანტიოქეს კავალერიამ მის მოწინააღმდეგეებს ბრძოლის ველის მარჯვენა ფლანგზე აჯობა, მისი არმიის ცენტრი დაინგრა, სანამ იგი მის გაძლიერებას შეძლებდა. თანამედროვე შეფასებით ბრძოლაში 10000 სელევკიდი და 5000 რომაელი დაიღუპა. ბრძოლა რომა-პერგამონის გამარჯვებით დასრულდა. დაიდო აპამეას ხელშეკრულება, რასაც მცირე აზიაში სელევკიდების ბატონობის დასრულება მოჰყვა.
ბრძოლა რედაქტირება
ბრძოლა მოხდა ძვ. წ. 190 წლის დეკემბერში ან ძვ.წ. 189 წლის იანვარში. რომაელები პერგამონიდან თიატირასკენ დაიძრნენ, სადაც ისინი ანტიოქესთან შეხვედრას ელოდნენ. ანტიოქეს გადაწყვეტილი ჰქონდა მოწინააღმდეგეებს მის მიერ არჩეულ ადგილზე შებრძოლებოდა. მისი არმია სარდისის მიმართულებით გაემართა მაგნეზია ად სიპილუმში და ქალაქის ჩრდილო-აღმოსავლეთით, 15 კმ-ის მოშორებით დაბანაკდა. როდესაც გაიგეს, რომ სელევკიდებმა თიატირა დატოვეს, რომაელები მდინარე ფრიგიოსისკენ გაემართნენ და მდინარე ჰერმოსის ჩრდილოეთით, სელევკიდების ბანაკიდან 6,5 კმ-ის მოშორებით დაბანაკდნენ. შემდეგ, რომაელებმა ბანაკი დაბლობში, სელევკიდების ბანაკიდან დაახლოებით 4 კმ-ის მოშორებით გადაიტანეს. დაბლობს სამივე მხრიდან მდინარეები, ფრიგიოსი და ჰერმოსი ეკვრა, რომლითაც რომაელები სელევკიდების კავალერიის ეფექტურობის შეზღუდვას იმედოვნებდნენ. სელევკიდებმა 3000-კაციანი რაზმი გაგზავნეს რომაელთა შევიწროების მიზნით.
მომდევნო ხუთი დღის განმავლობაში, ორივე არმია საბრძოლველად განლაგდა. სციპიონი ზუგზვანგში აღმოჩნდა. მას არ ჰქონდა იმის იმედი, რომ ბრძოლას უშუალოდ ძლიერად გამაგრებული სელევკიდების ბანაკზე თავდასხმით მოიგებდა. უკან დახევა რომაული მორალის დაცემას გამოიწვევდა, რადგან კამპანიები ზამთრის პერიოდში შეჩერდა. გარდა ამისა, სციპიონს სურდა საბოლოოდ გაემარჯვებინა სელევკიდებზე, სანამ რომიდან ახალ კონსულს გამოაგზავნიდნენ მის ჩასანაცვლებლად.
ბრძოლა დაიწყო სელევკიდების არმიის მარცხენა ფლანგზე, როდესაც ევმენესმა თავისი მშვილდოსნები და შუბისმტყორცნები გაგზავნა სელევკიდების ეტლების შევიწროების მიზნით. ამ უკანასკნელმა დიდი მსხვერპლის მიტანის შემდეგ გაქცევა დაიწყო, რამაც დაბნეულობა გამოიწვია აქლემებით მოყვანილ არაბ მშვილდოსნებსა და მათ უკან განლაგებულ კატაფრაქტებს შორის. ამის შემდეგ ევმენესმა თავისი კავალერია დაიბრუნა, სანამ კატაფრაქტები სათანადოდ რეორგანიზაციას შეძლებდნენ. რომაელთა და პერგამენელთა კავალერიამ სელევკიდების მარცხენა ფლანგი გაარღვია, რის გამოც კატაფრაქტები სელევკიდების ბანაკისკენ გაიქცნენ.
სელევკიდების მარჯვენა ფლანგზე ანტიოქე კატაფრაქტებით შეტევას ხელმძღვანელობდა. რომაელმა ქვეითებმა რიგები დაარღვიეს და უკან დაიხიეს თავიანთ ბანაკში, სადაც ისინი თრაკიელებმა და მაკედონელებმა გააძლიერეს. ანტიოქეს კავალერია შეუფერებელი იყო ბანაკის ასაღებად და ის ბრძოლებში ჩაიძირა.
ლიტერატურა რედაქტირება
- Bar-Kochva, Bezalel (1976). The Seleucid Army: Organization and Tactics in the Great Campaigns. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521206679.
- Grainger, John (2002). The Roman War of Antiochus the Great. Boston: Brill. ISBN 9789004128408.
- Hoyos, Dexter (2005). Hannibal's Dynasty: Power and Politics in the Western Mediterranean, 247–183 BC. London: Routledge. ISBN 9780415359580.
- Lerner, Jeffrey (1999). The Impact of Seleucid Decline on the Eastern Iranian Plateau: The Foundations of Arsacid Parthia and Graeco-Bactria. Stuttgart: Franz Steiner Verlag. ISBN 9783515074179.
- Overtoom, Nikolaus Leo (2020). Reign of Arrows: The Rise of the Parthian Empire in the Hellenistic Middle East. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780190888329.
- Sartre, Maurice (2006). Ελληνιστική Μικρασία: Aπο το Αιγαίο ως τον Καύκασο (Greek). Athens: Patakis Editions. ISBN 9789601617565.
- Taylor, Michael (2013). Antiochus The Great. Barnsley: Pen and Sword Military. ISBN 9781848844636.