ლევირატი

ლევირატი არის ქორწინების მსგავსი გაერთიანება გარდაცვლილი მამაკაცის ქვრივსა და ამ გარდაცვლილის სისხლით მონათესავე რომელიმე მამაკაცს, უმეტეს შემთხვევაში ძმას, შორის. ამ გაერთიანებით თითოეულ მხარეს ეკისრება გარკვეული ვალდებულებები, რომელთა მახასიათებლები დამოკიდებულია საზოგადოებებზე. უპირველეს ყოვლისა, ჩვეულებრივ, ქვრივი ვალდებულია, ლევირატულად იქორწინოს ქმრის ნათესავ მამაკაცზე, ხოლო მამაკაციც თავის მხრივ ვალდებულია, რომ დათანხმდეს ამ ქორწინებას. ლევირატი ლათინური სიტყვაა და ნიშნავს „ქმრის ძმას“, იგივე მაზლს.

ლევირატი და საზოგადოებრივი სისტემა

ლევირატი არის ტრადიცია, რომელიც ხშირ შემთხვევაში ახორციელებს მამაკაცისა და მისი უშვილო ძმის ქვრივის გაერთიანებას. ჩვეულებრივ, ამ ტიპის ქორწინება არის დასაწყისი ახალი ოჯახისა ან უკვე არსებული ოჯახების გაფართოება, შერევა. ლევირატს მიმართავენ მხოლოდ მაშინ, როდესაც ოჯახი დაკარგავს წევრს. ამგვარად, ის ასრულებს დანგრეული ოჯახის გამთელებისთვის მნიშვნელოვან როლს. გარდა ამისა, ლევირატი, ერთი მხრივ, არის ქალის გაკონტროლების კარგი საშუალება. სწორედ ლევირატი აძლევს ქალის ქმარსა და მის ოჯახს ამ ქალის მომავლის განსაზღვრის შესაძლებლობას. მეორე მხრივ, შესაძლოა, ლევირატი გავიგოთ, როგორც საზოგადოების გზა ქვრივისა და მისი გარდაცვლილი ქმრის მემკვიდრეობის დაცულობაში დასარწმუნებლად.

ლევირატი არის ფართოდ გავრცელებული ტრადიციულ საზოგადოებებში. ლევირატი დაფიქსირებულია ისეთ ხალხებში, რომლებიც ცხოვრობენ ჩრდილოეთი და სამხრეთი ამერიკაში, აზიის ნაწილში, ავსტრალიაში, აფრიკასა და შუა აღმოსავლეთში. საზოგადოებებს, რომლებიც მიმართავენ ლევირატს, აქვთ რამდენიმე საერთო თვისება:

• ლევირატი გვხვდება ისეთ საზოგადოებებში, რომელთა წევრები მისდევენ მესაქონლეობას ან ჩართულნი არიან სოფლის მეურნეობაში. მათში წარმომავლობა განისაზღვრება მამაკაცის ხაზით, რაც იმას ნიშნავს, რომ დაქორწინებული წყვილი ცხოვრობს ქმრის ოჯახში ან მათთან ახლოს და მემკვიდრეობის წესები იგება მამის ქონების მიხედვით. ასეთი ტიპის ბევრ საზოგადოებაში, ქმარი ცოლს ირთავს პატარძლის საფასურის ან პატარძლის მომსახურების გადახდით ქალის ოჯახისთვის, ხოლო ცოლი ხდება ქმრის ოჯახის წევრი ქორწილში ან მას შემდეგ, რაც ის შვილებს გააჩენს, განსაკუთრებული ყურადღება ექცევა ვაჟებს. ჩვეულებრივ, ქალს ასეთ საზოგადოებებში არ აქვს რაიმე უფლება მისი მამის ოჯახის ქონებაზე. ხშირ შემთხვევაში, ლევირატი მისაღებია ორივე მხარისთვის. ქვრივისთვის ლევირატი უზრუნველყოფს ადგილს მისი ქმრის ოჯახში, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ის არასასურველი იქნება მამის ოჯახში, ხოლო გარდაცვლილის ძმისთვის ლევირატი არის ეკონომიკურად მომგებიანი კავშირი, რადგან ამ შემთხვევაში ის იღებს ცოლს ისე, რომ არ უწევს პატარძლის გადასახადის გადახდა, რომელიც უმეტეს შემთხვევაში მაღალია.
• ჩვეულებრივ კულტურები, რომლებიც მიმართავენ ლევირატს, არის ეგზოგამიური, რაც იმას ნიშნავს, რომ კლანის ან ჯგუფის შიგნით ქორწინება არის მიუღებელი ან აკრძალული. ეგზოგამია ამცირებს იმის შანსს, რომ მამაკაცის ძმის ცოლი შეიძლება იყოს მისი სისხლით მონათესავე. ასევე ლევირატის ტრადიციის მქონე კულტურები ხშირად არის პოლიგამიური: კაცს აქვს უფლება დაქორწინდეს ერთზე მეტ ქალზე, ხოლო აკრძალულია ქალს ჰყავდეს ერთზე მეტი ქმარი. პოლიგამია საშუალებას აძლევს კაცს, რომ დაქორწინდეს ან ჰქონდეს სექსუალური ურთიერთობა მისი გარდაცვლილი ძმის ცოლთან, მიუხედავად იმისა, ეს კაცი უკვე დაქორწინებულია თუ არა.
• ლევირატი შესაძლოა მჭიდროდ დავაკავშიროთ მემკვიდრეობასთან. ლევირატით ძმა მემკვიდრეობით იღებს ქვრივს მისი გარდაცვლილი ძმის ქონებასთან ერთად ან ცოლი იღებს მისი გარდაცვლილი ქმრის ქონებას, რადგან მხოლოდ მას არ აქვს რაიმე უფლება მისი ქმრის ქონებაზე.
• ისეთ საზოგადოებებში, სადაც ლევირატია გავრცელებული, ქალი უფრო მოძრავ ქონებად ითვლება, ვიდრე ადამიანად. ასეთ საზოგადოებებში ქალი არის მხოლოდ ქმრის ოჯახის საკუთრება, რადგან სწორედ მათ გადაიხადეს ქალისთვის პატარძლის საფასური. ამგვარად, მამაკაცის გარდაცვალების შემდეგ ქვრივის ქმრის ოჯახი მემკვიდრეობით იღებს ქალს მისი ქმრის სხვა ქონებასთან ერთად.

ზემოთ ჩამოთვლილი მახასიათებლები არის ზოგადი და შეუძლებელია თითოეული მათგანი ახასიათებდეს უკლებლივ ყველა კულტურას, სადაც ლევირატი გვხვდება. ლევირატის არსებობა არ არის აუცილებელი და საკმარისი პირობა იმისა, რომ კულტურები ყველა ასპექტში ერთმანეთის იდენტური იქნება. მაგალითად, ზოგიერთ კულტურაში ლევირატი არის არჩევითი, როდესაც ზოგიერთში ის სავალდებულოა. შესაძლოა ქმრის ოჯახმა ქვრივი მიიღოს, როგორც მნიშვნელოვანი წევრი მათი ოჯახისა და მათი შვილის მეუღლე და არა როგორც ქონება. მაგრამ ამავდროულად, ლევირატი გავრცელებულია მხოლოდ ისეთ კულტურაში, სადაც პატრიარქატია გაბატონებული და ქალის უფლებები არის შეზღუდული. ამგვარად, მიუხედავად იმისა, რომ ყოველი საზოგადოება აღიქვამს ლევირატს განსხვავებულად და იყენებს მას განსხვავებული მიზნებისთვის, შეიძლება გამოვყოთ ზოგადი თვისებები, რომლებიც ახასიათებს ასეთი კულტურების უმრავლესობას.

ქვრივის სტატუსი

ქვრივის სტატუსი და ქვრივისგან მოლოდინები იცვლება კულტურათა შორის. ზოგ კულტურაში შესაძლოა ქვრივს ჰქონდეს ბევრი უფლება, ზოგში კი მისი მოქმედებები შესაძლოა იყოს მკაცრად შეზღუდული. როდესაც ქორწინება, უპირველეს ყოვლისა, არის შეთანხმება ორ ინდივიდს შორის, მეუღლის გარდაცვალების შემდეგ, ქვრივი კანონიერად თავისუფლდება ვალდებულებებისგან მისი გარდაცვლილი მეუღლისა და მეუღლის ოჯახის მიმართ. ხოლო ისეთ საზოგადოებებში, სადაც ქორწინება არის შეთანხმება ორ ოჯახს შორის, მეუღლის გარდაცვალებით ცოცხალ მეუღლეს აქვს ცოტა უფლებები და ეკისრება მრავალი ვალდებულება მისი გარდაცვლილი ქმრის ოჯახის მიმართ. უმეტეს შემთხვევაში, ამ ვალდებულებებში შედის ლევირატი, რადგან ასეთ საზოგადოებებში ქორწინება არის ქალის ცხოვრებაში მხოლოდ ერთხელ მომხდარი მოვლენა, ხოლო ლევირატი არის კავშირი, ქალის ერთდაერთი შესაძლებლობა, რომ ჰქონდეს სექსუალური ურთიერთობა და ეკონომიკური უზრუნველყოფა მისი ქმრის სიკვდილის შემდეგ.

ისეთ საზოგადოებებში, სადაც ქალს არ აქვს რაიმე უფლება მისი მამის ქონებასა და მემკვიდრეობით არ იღებს მისი გარდაცვლილი ქმრის საკუთრებას, უშვილო ქვრივის მდგომარეობა შესაძლოა ჩაითვალოს ყველაზე შესაბრალისად. ქვრივი, რომელსაც ჰყავს მოზრდილი შვილები, მოსალოდნელია, რომ ეკონომიკურად მათზე დამოკიდებული გახდეს. საზოგადოებებში, სადაც სამუშაო არის გენდერულად მკაცრად განსაზღვრული, მისი დედისთვის მოზარდი ვაჟი შესაძლოა ჩაითვალოს, როგორც ფასეული მშრომელი. ის ქალიც, რომელსაც მცირეწლოვანი შვილები ჰყავს, ასევე უპირატესობაშია, რადგან შესაძლოა დარჩეს მისი ქმრის ოჯახში შვილების მომვლელად და ამგვარად ეკონომიკურად უზრუნველყოფილი დარჩეს. უფრო მეტიც, ზოგ საზოგადოებაში, შვილების გაჩენის შემდეგ, ქალი ოჯახის სრულუფლებიანი წევრი ხდება. ხოლო უშვილო ქვრივის უფლებები არის მკაცრად შეზღუდული, ხშირად მისი ქმრის ქონებას იღებს მისი სისხლით მონათესავე მამაკაცის(მამა, ძმა) ოჯახი, მაგრამ ეს ოჯახი არ იღებს თვითონ ქვრივს. ასეთ შემთხვევაში, ლევირატი შესაძლოა იყოს ერთადერთი შესაძლებლობა ქვრივისა, რომ შეინარჩუნოს მისი ადგილი მისი მეუღლის სისხლით მონათესავეთა ჯგუფში და ამგვარად მიიღოს სახლი და უსაფრთხოება. შედეგად, ლევირატული კავშირი შესაძლოა იქნას მიღებული არა იმიტომ, რომ ის სასურველია, არამედ ალტერნატიული გზის არარსებობის გამო.

ლევირატი სარწმუნოებაში

ლევირატი რამდენიმე წმინდა წიგნში არის განხილული.

მაგალითად, ბიბლია დეტალურად საუბრობს ლევირატის აღსრულების წესებზე, ის ასევე აღწერს იმ შემთხვევიდან გამოსავალს, როდესაც გარდაცვლილის ძმა არ თანხმდება ლევირატს. მაგრამ, ამავდროულად, ბიბლიაში არაფერია იმაზე ნათქვამი, თუ როგორ უნდა მოიქცნენ უფროსები მაშინ, როდესაც ქვრივი ამბობს უარს ლევირატზე.

"როდესაც ძმები ცხოვრობენ ერთად ჰარმონიულად და ერთ-ერთი მათგანი მოკვდება ისე, რომ არ ეყოლება ვაჟი, ქვრივი არ უნდა დაქორწინდეს უცნობზე ოჯახის გარეთ. მისი ქმრის ძმა უნდა დაქორწინდეს მასზე: მან უნდა მიიღოს ქვრივი, როგორც მისი ცოლი, და შეასრულოს შესაბამისი წესები ზედმიწევნით. პირველი ვაჟი, რომელსაც ქვრივი გააჩენს, უნდა ჩაითვალოს გარდაცვლილი ძმის შვილად. მაგრამ თუ ძმას არ მოუნდება ძმის ქვრივზე დაქორწინება, ქვრივი უნდა მივიდეს უფროსებთან(ლიდერთა საბჭო) და უნდა განუცხადოს: „ჩემი ქმრის ძმა უარს ამბობს მისი ძმის სახელის შექმნაზე ისრაელში, ის არ ასრულებს ლევირატის წესებს“. ამის შემდეგ უფროსები დაელაპარაკებიან ძმას და ეცდებიან, რომ დაარწმუნონ. და თუ მაინც მან დაიჟინა და თქვა, რომ „მე არ მინდა მასზე დაქორწინება“, მაშინ უფროსების თანდასწრებით ქვრივი უნდა მივიდეს გარდაცვლილის ძმასთან, ფეხებზე მორგებული სანდალი უნდა წაართვას ძმას და ეს სანდალი უნდა ესროლოს სახეში. ქალი ამ მოქმედებით გამოხატავს შემდეგს: ასე უნდა მოექცე იმ კაცს, რომელიც არ ააშენებს მისი ძმის სახლს. ამგვარად ძმა უნდა წავიდეს ისრაელში უსანდლო წევრიანი ოჯახის სახელით.“

ისლამური მრწამსი დეტალურად საუბრობს ქორწინების წესებზე და მათ შორის ლევირატზე. ყურანი მამაკაცს არ უკრძალავს მისი ძმის ქვრივზე დაქორწინებას. ყურანში ვკითხულობთ:

„შენ, რომელსაც გწამდა, რომ არ არის კანონიერი შენთვის, რომ იძულებით მიიღო ქალი მემკვიდრეობით. არ წარმოქმნა სირთულეები მათთვის და აღასრულე რაც შენ დაგეკისრა მათგან, თუ ისინი არ გავალებენ აშკარა ზნედაცემულობას. და იცხოვრე მათთან სიკეთეში. იმისთვის, რაც შენ არ მოგწონს მათში, შესაძლოა შენ არ მოგწონდეს რაღაც და ალაჰი აქცევს მათ გაცილებით კარგად“.

ინდუიზმის ტექსტებიც გადმოგვცემს ლევირატის შესახებ გარკვეულ ინფორმაციას. აქ ლევირატი მოიხსენიება, როგორც ნიგოია. ამ ტექსტებში აღწერილია ისეთი შემთხვევები, როდესაც ლევირატი ქალსა და ამ ქალის ქმრის ძმას შორის სრულდებოდა მაშინაც, როდესაც ქალის ქმარი ცოცხალი იყო, მაგრამ არ შეეძლო მემკვიდრეების ყოლა. ამ შემთხვევაში ლევირატული კავშირით გაჩენილი ბავშვები სოციალურად ითვლებოდა ქალის ქმრის შვილებად. ინდუიზმში, ლევირატით ქვრივი იღებს ისეთ სარგებელს, როგორიცაა ვაჟის გაჩენით გაუმჯობესებული სოციალური სტატუსი, მისი ქმრისადმი ვალდებულების შესრულება და ეკონომიკური მხარდაჭერა. ლევირატით ქვრივის კავშირი ყველაზე მისაღებია ქმრის უმცროს ძმასთან. ინდუიზმის ტექსტში ლევირატის შესახებ ვკითხულობთ შემდეგს:

„ერთი მხრივ, მამაკაცს არ უნდა ჰქონდეს სექსუალური კავშირი მისი ძმის ცოლთან, მაგრამ, მეორე მხრივ, მას უნდა ჰქონდეს სექსუალური კავშირი მისი ძმის ცოლთან, თუ მისი ძმა გარდაცვლილია...კანონიერად და ბიოლოგიურად, ადამიანი, რომელიც შენ ყველაზე მეტად გინდა, რომ ჰქონდეს სექსუალური კავშირი შენს ცოლთან, როდესაც შენ მოკვდები, არის შენი ძმა, რადგან მას აქვს შენი გენები. მაგრამ ფსიქოლოგიურად, უკანასკნელი ადამიანი, რომელიც შენ გინდა, რომ ჰქონდეს სექსუალური ურთიერთობა შენს ცოლთან მაშინაც კი, როდესაც შენ იქნები გარდაცვლილი, არის შენი ძმა დედმამიშვილური მეტოქეობის გამო.“

ლევირატის საჭიროება

ლევირატი არის ფართოდ გავრცელებული ტრადიციულ საზოგადოებებში. ასეთ საზოგადოებებში ლევირატი განაპირობებს საქორწინო სისტემის სწორად ჩამოყალიბებას. ის მნიშვნელოვან როლს თამაშობს პატრიარქალური საზოგადოებებში.ლევირატი შესაძლოა მიღებული იყოს მონოგამიურ კულტურაში, მაგრამ უმეტეს შემთხვევაში ის გვხვდება პოლიგამიურ კულტურაში. ლევირატის შესრულების წესები განსხვავდება სხვადასხვა კულტურებში და, უფრო მეტიც, ერთი კულტურისადმი მისი დამოკიდებულება შესაძლოა შეიცვალოს დროთა განმავლობაში. ლევირატის საჭიროებას განაპირობებს რამდენიმე ფაქტორი. მაგალითად, პოლიგამიის შემცირებამ შესაძლოა შეამციროს ლევირატის შემთხვევებიც. ქალის ეკონომიკური სტატუსის ცვლილებამაც შესაძლოა გამოიწვიოს ლევირატის საჭიროების ცვლილება ისეთ საზოგადოებებში, სადაც ლევირატი, უპირველეს ყოვლისა, ქალის დასაცავად ხდება. იქ , სადაც ქალს შეუძლია მიიღოს მისი გარდაცვლილი ქმრის ქონება, მას შესაძლოა არ დასჭირდეს მამაკაცი ან ვაჟი ეკონომიკური კეთილდღეობის შესაქმნელად. ამგვარად, ეკონომიკურმა ცვლილებამ შესაძლოა საშუალებას მისცეს ქვრივს, რომ იზრუნოს საკუთარ თავზე და შვილებზე.

ლევირატთან დაკავშირებული პრობლემები

ლევირატის ტრადიციის არსებობა დაკავშირებულია უარყოფით შედეგებთანაც. მაგალითად, ზოგჯერ ქალი და უფრო ხშირად მამაკაცი არ არის თანახმა ასეთი ტიპის კავშირზე. ხშირად, ლევირატი არის დაძალება ქვრივ ქალზე. ზოგ შემთხვევაში, ლევირატმა შესაძლოა წარმოქმნას სოციალური პრობლემები, განსაკუთრებით კი ქვრივისთვის. ებრაელებში, თუ ძმა, რომელმაც უნდა შეასრულოს ჯიბუმ, არის ძალიან ახალგაზრდა, ქვრივი ვალდებულია დაიცადოს მანამ, სანამ მისი ქმრის ძმა მიაღწევს საქორწინო ასაკს. არსებობს ისეთი შემთხვევებიც, როდესაც ქვრივი იმ დროისთვის აღარ არის ნაყოფიერი და მაინც იძულებულია შეასრულოს ლევირატი. გარდა ამისა არ არსებობს, რაიმე დროის შეზღუდვა ძმისთვის, თუ როდის დაქორწინდება ქვრივზე. ზემოხსენებულიც ადასტურებს იმას, რომ ახალგაზრდა მამაკაცის მიერ მისი ძმის ქვრივზე დაქორწინება ამცირებს მოსახლეობის ზრდას, რადგან, ჩვეულებრივ, ქვრივი არის ასაკოვანი მომავალ ქმართან შედარებით.

ა ზ ი ა

ლევირატი ისრაელში

ისტორიულად, ლევირატის ხშირი და მნიშვნელოვანი გამოხატულება არის ისრაელში. აქ ის არის ერთ-ერთი კომპლექსური სტრუქტურის მქონე ქორწინება, რომელიც დაფუძნებულია თორას, ებრაელთა წმინდა წიგნის, წესზე. ხსენებული წესის მიხედვით, იმ მამაკაცის ძმა, რომელიც უშვილოდ გარდაიცვალა, ვალდებულია იქორწინოს ქვრივზე. თუ რომელიმე მხარე, ქვრივი ან ძმა, არ დათანხმდება კლასიკურ ქორწინებაზე, ამ შემთხვევაში, ორივე იძულებულია, იმ ცერემონიაში მიიღოს მონაწილეობა, რომელსაც ჰალიზაჰს უწოდებენ და შეიცავს მხოლოდ სიმბოლური ქორწინების აქტს. თორას მიხედვით სექსუალური კავშირი მამაკაცისა მისი ძმის ქვრივთან აკრძალულია, მაგრამ ჯიბუმის შემთხვევისთვის, რომელიც არის ლევირატის მსგავსი კავშირი და გამონაკლისი და არ ემორჩილება ბიბლიურ აკრძალვას, თორა მიმდევრებს უზრუნველყოფს ნათელი განმარტებებით იმისა, თუ რას ნიშნავს ქვრივის დაცვა.

როდესაც დაქორწინებული კაცი მოკვდება ისე, რომ არ დატოვებს მემკვიდრეს, მამაკაცი ან ქალი ნებისმიერი ურთიერთობიდან, მისი ძმა და მისი ქვრივი, ვალდებულია შეასრულოს ჯიბუმ ან ჰალიზაჰი. ჯიბუმის წესების მიხედვით, ძმებად ითვლება ისინი, ვისაც საერთო მამა ჰყავთ. იმისთვის, რომ ჯიბუმ შესრულდეს, უნდა იყოს დაკმაყოფილებული შემდეგი მოთხოვნები:

• ძმებს უნდა ჰყავდეთ საერთო მამა.
• გარდაცვლილ ძმას არ უნდა ჰყავდეს შვილები მისი სიკვდილის დროს.
• მამაკაცი, რომელიც ასრულებს ჯიბუმს, უნდა იყოს დაბადებული მანამ, სანამ მისი ძმა გარდაიცვლებოდა.
• სხვა წესებით ძმას არ უნდა ეკრძალებოდეს ქვრივზე დაქორწინება(თუ ქვრივი არის მისი შვილი, ლევირატი არ შედგება).
• ის ძმა, რომელიც თანხმდება ჯიბუმზე, უნდა იყოს ნაყოფიერი.
• ქალს უნდა შეეძლოს შვილების გაჩენა.

თუ არც ერთი პირობა არ სრულდება არც ჯიბუმ და არც ჰალიზაჰი არ იქნება მიღებული კანონიერად. გამონაკლისები არსებობს, იმ შემთხვევისთვის, თუ რომელიმე ზემოთ ჩამოთვლილი პირობა ირღვევა.

მიუხედავად იმისა, რომ დღეს იშვიათად ხდება ლევირატი ისრაელში, მაინც იქ ყოველწლიურად 8 – 10 ლევირატული ქორწინება ფიქსირდება.

ლევირატი ქურთებში

ერთ-ერთი ყველაზე მძლავრად ლევირატი შენარჩუნებულია ქურთებში. ქურთები არის ისლამური მრწამსის ხალხი, რომლებიც ცხოვრობენ თურქეთის, აზერბაიჯანის, სომხეთის, არაბეთის ტერიტორიებზე. ქურთებში მკვეთრად არის გამოხატული პატრიარქალური წყობა. ოჯახის უფროსი წარმოადგენდა ოჯახის მოძრავი და უძრავი ქონების ერთპიროვნულ მფლობელსა და სრულუფლებიან მმართველს. ოჯახის შიგნით არსებული ქონებრივი ურთიერთობები მთლიანად არის დამოკიდებული ოჯახის უფროსზე. ქორწინების წეს-ჩვეულებებში ძალიან საინტერესოა ლევირატის წესები, რომელიც მათში ფართოდ არის გავრცელებული. თუ მამაკაცი გარდაიცვლება, მისი მეუღლე, გარკვეული დროის გასვლის შემდეგ ვალდებულია ცოლად გაჰყვეს მისი ქმრის ძმას. ქურთებში ლევირატული ქორწინებისთვის საჭიროა ორივე მხარის თანხმობა, ამასთან ქვრივი ქალის თანხმობა წარმოადგენს აუცილებელ პირობას. უმცროსი ძმის ქორწინება უფროსი ძმის ქვრივზე უფრო მეტად არის გავრცელებული მოსახლეობის შედარებით შეძლებულ ფენაში.

ანთროპოლოგების აზრით, ქურთებში ლევირატის წესების არსებობა დაკავშირებულია ოჯახისთვის იმ ზარალის თავიდან ასაცილებლად, რომელიც ქვრივი რძლის მშობლიურ ოჯახში დაბრუნება გამოიწვევს. საქმე ის არის, რომ, ამ შემთხვევაში, ქვრივს ოჯახის საერთო ქონების ერთი მერვედი ნაწილი ეკუთვნის, ასევე მის საკუთრებას წარმოადგენდა მის მიერ მზითვის სახით ქმრის ოჯახში შეტანილი ქონება.

ა ფ რ ი კ ა

ლევირატი კენიაში

ლევირატი კენიის მრავალ საზოგადოებრივ ჯგუფში გვხვდება, ამ საზოგადოებებში შეინიშნება როგორც საერთო, ასევე განსხვავებული ნიშნები ლევირატის შესრულების დროს. მაგალითად, კენიაში არის ჯგუფი ლუო, სადაც მნიშვნელობა ენიჭება მამის ხაზს: მამაკაცის ქონება გადაეცემა მის ვაჟებს და ვაჟები მამის სახლში რჩებიან საცხოვრებლად. ქალი კი ტოვებს მისი მამის ოჯახს დაქორწინების დროს და იწყებს ცხოვრებას ქმრის ოჯახში. მას არ შეუძლია მამის სახლში დაბრუნება მანამ, სანამ ქმრის ოჯახი არ მიიღებს უკან მის მიერ გადახდილ პატარძლის საფასურს. ამ საზოგადოებაში ლევირატი არ არის აუცილებელი, ქალმა შესაძლოა უარი თქვა მასზე და ასევე შეუძლია აირჩიოს მისი გარდაცვლილი ქმრის სისხლით მონათესავე რომელიმე მამაკაცი ლევირატის შესასრულებლად. მიუხედავად ამისა, უმეტესობა ქვრივებისა თანხმდება ლევირატზე. ამ შემთხვევაში ქვრივისთვის ლევირატის უპირატესობა არის რამდენიმე: ლევირატით ქვრივი იღებს სოციალურად აღიარებულ სექსუალურ ურთიერთობას, ხოლო უშვილო ქვრივისთვის ლევირატი ასევე არის შესაძლებლობა ვაჟის ყოლისა, რომელიც იქნება მისი მზრუნველი მოხუცებულობის პერიოდში. გარდა ამისა, თუ ქვრივი ლევირატზე უარს იტყვის და მამის სახლში დაბრუნებას გადაწყვეტს, ის ვალდებულია მისი შვილები ქმრის ოჯახში დატოვოს, რადგან ბავშვები მამის ნათესავებში უნდა გაიზარდოს, ხოლო დაბრუნების შემდეგ მამის ოჯახში მისი ეკონომიკური მდგომარეობა კითხვის ნიშნის ქვეშ დგება. ამ საზოგადოებაში, ლევირატით მამაკაცი არ იღებს დიდ ეკონომიკურ სარგებელს, რადგან ქვრივს აქვს ქმრისგან მემკვიდრეობით მიღებულ მიწაზე სრული უფლება, მაგრამ უშვილო მამაკაცები თანხმდებიან მას იმიტომ, რომ ეს არის შესაძლებლობა შვილის ყოლისა.

კენიაში არის საზოგადოებები დუკაუა და ნანდი, სადაც ასევე გავრცელებულია ლევირატი. მათი საერთო დამახასიათებელი ნიშანი არის ის, რომ ოჯახური საკითხები განისაზღვრება მამის ხაზით, ხოლო განსხვავებები არის შემდეგი: მეორეჯერ დაქორწინება არ არის მიღებული ლუო და ნანდის ჯგუფებში, როდესაც დუკაუაში ეს მხოლოდ ქალის ნებაზეა დამოკიდებული. დუკაუაში ქვრივი არის გაცილებით ძლევამოსილი, ვიდრე ჯგუფ ლუოში, მაგალითად, მას შეუძლია ეკონომიკური გარანტიებით დაბრუნდეს მისი მამის სახლში.

ევროპა

ლევირატი ინგლისში

ინგლისის ისტორიაში, ლევირატული კავშირი იყო სამეფო მიზეზებით გამოწვეული. ამ შემთხვევაში, ლევირატის მიზანს წარმოადგენდა ქორწინების შენარჩუნება და დაცვა სამეფო საქმროების და საცოლეების საზოგადოებრივი სახელისა. მაგალითად, მეთექვსმეტე საუკუნეში უელსის პრინცის არტურის სიკვდილის შემდეგ, მისი ქვრივი დაქორწინდა არტურის უმცროს ძმაზე, მომავალ ჰენრი მერვეზე.

ლიტერატურა

• Dvora E. Weisberg, Levirate Marriage and the Family in Ancient Judaism, Brandeis University Press, 2009.
• Donald A.Legget , The Levirate And Goel Institutions In The Old Testament

al-Nisa 4:19 http://quran.com/4/19

• Jaan Valsiner: Culture and Human Development. SAGE Publications, London, 2000
• https://en.m.wikipedia.org/wiki/Yibbum
• Kurdish-Families-Kurdish-Marriage-Patterns; http://family.jrank.org/pages/1026/Kurdish-Families-Kurdish-Marriage-Patterns.html