იაპონური ბაღი

იაპონური ბაღი (იაპონ. 日本庭園 nihon teien) — ტრადიციული ბაღები, რომელთა დიზაინი იაპონური ესთეტიკისა და ფილოსოფიური იდეების მიხედვითაა შექმნილი, არ ახასიათებს ხელოვნური ორნამენტებით მორთვა და ყურადღება გამახვილებულია ბუნებრივ ლანდშაფტებზე. იაპონელი ბაღის დიზაინერების იდეებში ყოფიერების მსხვრევადობისა და დროის შეუჩერებელი სვლის იდეებია გამოხატული. ძველი იაპონელი ბაღის დიზაინერებისთვის შთაგონების წყარო იაპონური ხელოვნება იყო. ედოს პერიოდის დროს იაპონურ ბაღებს საკუთარი იერსახე ჩამოუყალიბდათ.

საიჰიო-ძი, 1339 წელს დაარსებული ბაღი, იგივე, „ხავსის ბაღი“, კიოტო, იაპონია

ბაღის სტილები

ჩისენ-შოუიუ-ტეიენი ან გუბურიანი ბაღი

ჰეიანის ტაძრის ბაღი - ძველი იმპერიული გუბურიანი ბაღის სახეცვლილი ვარიანტი

Cისენ-შოიუ-ტეიენი („ტბა-წყარო-ნავის ბაღი“) იაპონიაში ჰეიანის პერიოდში (794-1185) ჩინეთიდან შევიდა. მთავარი შენობის არქიტექტურული სტილიდან გამომდინარე ბაღს ხშირად შინდენი-ძუკურის სტილის ბაღადაც მოიხსენიებენ. მთავარი ნაგებობა ფართო, მორთული საცხოვრებელია, ორი ფრთით, რომელიც ტბაზე და ბაღში გადის. ორივე ფრთის ბოლოში პავილიონია, საიდანაც მნახველებს ტბის ხედით ტკბობა შეუძლიათ. ვიზიტორებისთვის ტბაზე პატარა ნავებით სეირნობა შეუძლიათ. ამგვარ ბაღებს დიდი ტბები აქვთ, რომლებშიც პატარა კუნძულებია, სადაც ფესტივალებისა და ცერემონიების დროს მუსიკოსები უკრავენ. ამ პერიოდის გუბურიანი ბაღები არ არის შემორჩენილი, მაგრამ მათი განახლებული ბაღების ნახვა ჰეიანის სამლოცველოსა და დაიკაკუ-ძის ტაძრებშია შესაძლებელი.

სამოთხის ბაღი

სამოთხის ბაღი ჰეიანის პერიოდის გვიან პერიოდში გაჩნდა და ამიდას ბუდისტური სექტის დიდგვაროვნებმა შექმნეს. ისინი სამოთხის ან წმინდა მიწის (Jōdo) სიმბოლიზირებას ახდენდნენ. ამ ბაღების ტბაში მდებარე კუნძულს ნაკაძიმა ეწოდება, სადაც ბუდას დარბაზი მდებარეობდა და ხიდით სათავსოსთანაა დაკავშირებული. სამოთხის ბაღების ყველაზე ცნობილი ნიმუშია ფენიქსის დარბაზი ბიოდო-ინის ტაძარში, რომელიც 1503 წელს აშენდა, უძიში, კიოტოს მახლობლად. სხვა მაგალითება ჯიორური-ძის ტაძარი კიოტოში, ენრო-ძის ტაძარი ნარას პრეფექტურაში, ჰოკონგოინი კიოტოში, მიოციუ-ძის ტაძარი ჰირაიძუმიში და შირამიძუ ამიდადოს ბაღი ქალაქ ივაკიში.

კარესანსუის მშრალი ქვის ბაღები

კარესანსუის ბაღები (枯山水) იაპონური ქვის ბაღებია, რომელიც იაპონიაში XIV საუკუნეში, ბუდისტი ბერის, მუსიო სოსეკის (1275-1351) წყალობით გახდა პოპულარული, რომელმაც კიოტოს 5 მთავარ მონასტერში ძენის ბაღები გააშენა. კარესანსუის ბაღებში წყლის ადგილას თეთრი მიწა ან ხრეშია მოგროვილი, სადაც ქვები, ზოგჯერ კი ქვებთან ერთად ხავსით დაფარული მიწაა მოთავსებული. ბაღების მიზანის მედიტაციისთვის ხელის შეწყობაა და მონასტრის ვერანდიდან მოჩანს. ბაღის ყველაზე ცნობილი ნიმუშია რიოან-ძის ტაძარი კიოტოში.

როძი, ჩაის ბაღები

ჩაის ბაღი მურომაქის პერიოდსა და მონოიამას პერიოდში შეიქმნა, როდესაც იაპონური ჩაის კომპანია დაარსდა. ბაღის სახელწოდება მომდინარეობს როძიდან, რაც ჩაის სახლისკენ მიმავალ ბილიკს აღნიშნავს, რომელიც ვიზიტორთათვის მედიტაციის შთაგონებას ისახავს მიზნად. როძის გარეთ გარე ბაღია, რომელსაც კარიბჭე აქვს. ვიზიტორები შიგნით შესვლამდე აქ ელოდებიან, შემდეგ კარიბჭის გავლით შიდა ბაღში შედიან, სადაც ხელებსა და პირისახეს იბანენ და სინტოს სამლოცველოში შესვლამდე ჩაის სახლში შედიან. ბილიკი ყოვლეთვის ტენიანი და მწვანეა და მთის ბილიკს ჰგავს. ადრეულ ჩაის სახლებს ფანჯრები არ ჰქონდა, მაგრამ მოგვიანებით მათ გასახსნელი კედელი დაემატა, საიდანაც ბაღის დანახვაა შესაძლებელი.

ბიბლიოგრაფია

• Kuitert, Wybe (2017), Japanese Gardens and Landscapes, 1650–1950, University of Pennsylvania Press, Philadelphia, (ISBN 978-0-8122-4474-8)
• Kuitert, Wybe (2002), Themes in the History of Japanese Garden Art, Hawaii University Press, Honolulu, (Online as PDF) (ISBN 0-8248-2312-5)
• Kuitert, Wybe (1988), Themes, Scenes, and Taste in the History of Japanese Garden Art [1] [2], Japonica Neerlandica, Amsterdam, (ISBN 90-5063-0219)
• Young, David and Michiko (2005), The Art of the Japanese Garden, Tuttle Publishing, Vermont and Singapore, (ISBN 978-0-8048-3598-5)
• Nitschke, Gunter (1999), Le Jardin japonais – Angle droit et forme naturelle, Taschen publishers, Paris (translated from German into French by Wolf Fruhtrunk), (ISBN 978-3-8228-3034-5)
• Baridon, Michel (1998). Les Jardins- Paysagistes, Jardiniers, Poetes. , Éditions Robert Lafont, Paris, (ISBN 2-221-06707-X)
• Murase, Miyeko (1996), L'Art du Japon, La Pochothḕque, Paris, (ISBN 2-253-13054-0)
• Elisseeff, Danielle (2010), Jardins japonais, Ḗditions Scala, Paris, (ISBN 978-2-35988-029-8)
• Klecka, Virginie (2011), Concevoir, Amenager, Decorer Jardins Japonais, Rustica Editions, (ISBN 978-2-8153-0052-0)
• Slawson, David A. (1987), Secret Teachings in the Art of Japanese Gardens, New York/Tokyo: Kodansha
• Yagi, Koji (1982), A Japanese Touch for Your Home. Kodansha
• Miller, P. (2005), "The Japanese Garden: Gateway to the Human Spirit", International Journal of Humanities & Peace, Vol. 21 Issue 1, Retrieved August 3, 2008 from: http://researchport.umd.edu დაარქივებული 2017-08-24 საიტზე Wayback Machine.
• Kato, E. (2004), The Tea Ceremony and Women's Empowerment in Modern Japan, RoutledgeCurzon, Retrieved August 3, 2008 from: http://www.netlibrary.com
• Varely, P. (2000), Japanese Culture Fourth Edition, The Maple – Vaile Book Manufacturing Group, Retrieved August 3, 2008 from: http://www.netlibrary.com
• GoJapanGo (2008), Japanese Garden History, GNU Free Documentation License, Retrieved August 2, 2008 from: www.gojapango.com დაარქივებული 2014-03-11 საიტზე Wayback Machine.
• Gardens, Japan Guide (1996–2008), Retrieved August 3, 2008 from: http://www.japan-guide.com/
• Kenkyusha's New Japanese–English Dictionary, Kenkyusha Limited, Tokyo 1991, ISBN 4-7674-2015-6
• The Compact Nelson Japanese–English Dictionary, Charles E. Tuttle Company, Tokyo 1999, ISBN 4-8053-0574-6

რესურსები ინტერნეტში

• Japanese Gardens by State
• Japanese Gardens by Map
• Japanese Gardens დაარქივებული 2012-10-07 საიტზე Wayback Machine. 65+ in Japan, others overseas
• Japanese Gardens, Bowdoin College
• Real Japanese Gardens 90 gardens in Japan