ელიზესთვის

ელიზესთვის (გერმ. Für Elise) — ლუდვიგ ვან ბეთჰოვენის მიერ 1810 წელს დაწერილი მუსიკალური კომპოზიცია ფორტეპიანოსათვის ლა-მინორში. გერმანელი მუსიკათმცოდნის ლუდვიგ ნოლის ცნობით ორიგინალ ავტოგრაფზე სათაურად გაკეთებული იყო წარწერა: „ელიზესთვის 27 აპრილს, სახსოვრად ლ. ვ. ბთჰვნ-ისგან“ (გერმ. Für Elise am 27 April zur Erinnerung von L. v. Bthvn), შემდეგ კი ეს გრძელი სათაური შეამოკლეს. ნაწარმოების შექმნის თარიღი დადგენილია ბეთჰოვენის ერთ-ერთი ესკიზის საშუალებით.

ელიზასთვის, ნოტები ფორტე-პიანოსათვის

აუდიომაგალითი

იმის შესახებ, თუ ვის მიუძღვნა კომპოზიტორმა ნაწარმოები, რამდენიმე თეორია არსებობს. 1923 წელს ბეთჰოვენის მკვლევარი მაქს უნგერი დაეჭვდა კომპოზიციის სახელწოდების ორიგინალურობაში, რადგან, მისი აზრით, ბეთჰოვენის ცხოვრებაში არ არსებობდა ქალი სახელით „ელიზე“. მკვლევარმა მიიჩნია, რომ ეს სახელი სათაურის მოგვიანებით შეცდომით ტრანსკრიბირების შედეგი უნდა იყოს, თავდაპირველად კი სათაური იქნებოდა „ტერეზასთვის“. ამ ტერეზაში კი იგულისხმებოდა ტერეზა მალფატი, რომელსაც ბეთჰოვენმა სწორედ 1810 წელს თხოვა ხელი, თუმცა ქორწილი არ შედგა.

მეორე ვერსია, რომელიც მკვლევარ კლაუს მარტინ კოპიცს ეკუთვნის, ბეთჰოვენმა ნაწარმოები მიუძღვნა იმ დროისათვის 17 წლის გერმანელ ოპერის მომღერალ ელიზაბეთ რეკელს, რომელიც კომპოზიტორთან საკმაოდ დაახლოებული პირი იყო.

ლიტერატურა

• Albrecht Riethmüller, Für Elise WoO 59. In: Beethoven. Interpretationen seiner Werke, hrsg. von Albrecht Riethmüller, Carl Dahlhaus und Alexander L. Ringer, Band 2, 2. Aufl., Laaber 1996, გვ. 437–440
• Sieghard Brandenburg, Beethovens Klavierstück in a-Moll, „Für Elise“, WoO 59. Kritische Ausgabe mit Faksimile der Handschrift BH 116, Skizzentranskription und Kommentar, Bonn 2002, ISBN 3-88188-074-7
• Klaus Martin Kopitz, Beethoven, Elisabeth Röckel und das Albumblatt „Für Elise“. Köln, Dohr, 2010, ISBN 978-3-936655-87-2
• Michael Lorenz, Die „Enttarnte Elise“. Elisabeth Röckels kurze Karriere als Beethovens „Elise“. In: Bonner Beethoven-Studien, Band 9, Beethoven-Haus, Bonn 2011, გვ. 169–190
• Klaus Martin Kopitz, Beethovens „Elise“ Elisabeth Röckel. Neue Aspekte zur Entstehung und Überlieferung des Klavierstücks WoO 59. In: Die Tonkunst, vol. 9, no. 1 (January 2015), გვ. 48–57

რესურსები ინტერნეტში

• შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „ელიზესთვის“ ვიკისაწყობში.
• ლუდვიგ ნოლი: ბეთჰოვენის ახალი წერილები, შტუტგარტი 1867, გვ. 28–33
• ლუდვიგ ვან ბეთჰოვენი: ესკიზები BH 116 დაარქივებული 2014-01-16 საიტზე Wayback Machine.
• ნაწარმოების ნოტები