გროს ვენტრე

ორიენტაცია

იდენტიფიკაცია და ადგილმდებარეობა

გროს ვენტრეს ბანაკი, ფორტ ბელკნაფის რეზერვაცია

“Gros ventre” (იგივე Atsina) არის ალგონკინურ ენაზე მოსაუბრე ამერიკელი ადგილობრივი მკვიდრების ჯგუფი, რომლებიც მჭიდრო კავშირში არიან არაფაჰებთან. ისინი საკუთარ თავს „A’ani”-ს ან „თეთრი თიხის ადამიანებს“ უწოდებენ. მათი სახელი, გროს ვენტრე, წარმოიშვა მათი ჟესტების ენიდან, რომელიც გამოხატავდა გაბერილ მუცელს (ფრანგულად gros ventre). ისტორიულად ეს იყო მომთაბარე ტომი, რომელიც, ძირითადად, დიდ ვაკეებზე სახლდებოდა. XVIII საუკუნის შუა პერიოდში ეს ტომი ცხოვრობდა კანადის ვაკეებზე ორ მდინარეს შორის. საბოლოოდ, XIX საუკუნეში, ისინი გადავიდნენ მონტანაში და საკმაოდ დიდი ტერიტორია დაიკავეს. 1888 წელს მათ გადაინაცვლეს ჩრდილოეთ მონტანაში, ბანაკში (Fort Belknap Reservation), რომელიც მათთვის და კიდევ ერთი კანადური ტომისთვის, ასინიანებისთვის, ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობამ სპეციალურად შექმნა. აღსანიშნავია, რომ ისინი ამ ადგილას დღემდე ცხოვრობენ.

დემოგრაფია

1950 წლისთვის, გროს ვენტრეს პოპულაცია რეზერვაციაზე (თავიანთ ტერიტორიაზე) შეადგენდა 1100 ადამიანს, 1980 წლისთვის მთლიანად მათმა რაოდენობამ 1870 ადამიანს მიაღწია, ხოლო XXI საუკუნის დასაწყისში აღმოჩნდა, რომ გროს ვენტრეს წარმომავლობის მქონე ადამიანების რაოდენობა 2815 იყო.

ენობრივი წარმომავლობა

ფფგროს ვენტრეში საუბრობენ ალგანკინურ ენაზე (The Algonquian), რომელიც  მჭიდრო კავშირშია არაფაჰოს (The Arapaho) ტომთან და მის ენობრივ ოჯახს განეკუთვნება.

ისტორია და კულტურული ურთიერთობები

გროს ვენტრეს გეოგრაფიული მდებარეობა

ისტორიკოსებსა და ეთნოლოგებს ზოგადად სჯერათ, რომ გროს ვენტრეს წინაპრები, ალბათ, წარმოშობით დიდი ტბების რეგიონიდან იყვნენ და XVII საუკუნის შუა ხანებამდე ფიქრობდნენ, რომ მათი წინაპრები იყვნენ არაფაჰოს ხალხთა ნაწილი. იმ დროს ისინი ცხოვრობდნენ მინესოტაში, რედ რივერის (Red River) მიდამოებში, სადაც გროს ვენტრეს მაცხოვრებლები მონაწილეობას იღებდნენ შეზღუდულ მებაღეობაში. დაახლოებით 1650 წელს გროს ვენტრე გამოეყო არაფაჰოს და გადავიდა სასკათჩევანში (Saskatchewan). ამ პერიოდის განმავლობაში მებაღეობა მიტოვებული იყო, გამონაკლისი იყო თამბაქო - ისინი მაინც აშენებდნენ თამბაქოს. და საბოლოოდ გროს ვენტრელები გახდნენ მომთაბარე მონადირეები. XVIII საუკუნის შუა ხანებში ცხენების მიღებასთან ერთად, მათი კულტურა ორიენტირებული გახდა ცხენით ნადირობაზე, ისინი, ძირითადად, კამეჩზე ნადირობდნენ, ამიტომ კამეჩი მათი კულტურისთვის ყველაზე მნიშვნელოვან ნაწილად იქცა.

XVII საუკუნის შუა პერიოდისკენ, განვითარდა ხელსაყრელი ვაჭრობა გროს ვენტრელებსა და ქრელებს (The Cree) შორის, მაგრამ ურთიერთობა ამ ორ ტომს შორის ნელ-ნელა დაიძაბა, რადგან ქრელები თანდათან გადადიოდნენ გროს ვენტრელების სანადირო ტერიტორიაზე. ამ მიდამოებში ჰუდსონს ბეი ქომფანისა (Hudson’s Bay Company) და ნორთ ვესტ ქომფანის (North West Company) მიერ დაარსებულმა სავაჭრო პოსტებმა 1778 წელს გროს ვენტრეს მოუტანა აურაცხელი რაოდენობის ახალი სავაჭრო ნივთები, როგორებიცაა: სასურსათო საქონელი, მგლის ტყავი, და შესაძლებლობა, რომ გადაეცვალათ ცხენები იარაღში, იარაღის ფხვნილში, ქსოვილში, მეტალის სამუშაო იარაღებსა და ლიქიორში. ვაჭრობისადმი კონკურენციამ გროს ვენტრეს, ქრისა და ასევე ასინიბოინის (The Assiniboin) რეგიონს შორის საქონლისთვის, რომელიც შემოთავაზებული იყო სავაჭრო პოსტების მიერ, ინტენსიური საომარო მოქმედებების პერიოდამდე მიიყვანა. 1790 წლისკენ, როდესაც გროს ვენტრელები უფრო და უფრო დიდი ზეწოლის ქვეშ იყვნენ თანაბრად კარგად შეიარაღებული ქრისა და ასინიბოინის მიერ, რომლებიც ევროპელი და ამერიკელი მოვაჭრეების მოკავშირეებად განიხილებოდნენ, მოვაჭრეებთან ურთიერთობა გაუარესების გზაზე იყო. იმის გამო, რომ გროს ვეტრელებმა მარტივად დაუჯერეს მოვაჭრეებს, რომლებიც პასუხისმგებლები იყვნენ ამ სიტუაციაზე და მათ კი შესთავაზეს უფრო ხელსაყრელი სავაჭრო უპირატესობები გროს ვენტრეს მტრებს, გროს ვენტრელებმა, 1794-1795 წლებში შეუტიეს რამდენიმე სავაჭრო პოსტს სასკათჩევანში. ამ მოქმედებამ უბრალოდ უფრო მეტად გააუარესა მათი არასასიამოვნო მდგომარეობა. იმისათვის, რომ თავიდან აერიდებინათ სამომავლო კონფლიქტი, 1795 წელსა და მომდევნო წლებში გროს ვენტრეს ჯგუფებმა დაიწყეს სამხრეთით გადასახლება მდინარე მისურის ზემო ნაწილისკენ, სადაც ისინი იმყოფებოდნენ, როდესაც ცხოვრობდნენ არაფაჰოს ხალხთან ერთად. როდესაც ისინი გადასახლდნენ სამხრეთის მიმართულებით, ამასთან ერთად, მათ დაიწყეს ქროუს (The Crow) ტომთან შეჭრა და მათი უფლებების დარღვევა, რამაც ტომი გააღიზიანა და  მტრული დამოკიდებულება გაუჩნია გროს ვენტრეს მიმართ. მაშინ გროს ვენტრეს ტომი ეძებდა ალიანსს ინდიელებთან "ბლექფუთის" (“Blackfoot”, რაც  ქართულად შავფეხას ნიშნავს) ტომიდან, ვისთან ერთადაც ისინი აკონტროლებდნენ რეგიონს შემდეგი ათწლეულების განმავლობაში, რათა თავი აერიდებინათ სხვა ჯგუფებთან დაპირისპირებისგან. ამ დროს ომი ქრისთან, ასინიბოინთან და ქროუსთან ისევ გრძელდებოდა და უკვე მე-19 საუკუნის შუა პერიოდისთვის გროს ვენტრე შეხვდა ზეწოლას სიოუქსის (The Sioux) ტომისგან. ბლექფუთთან ალიანსის შეწყვეტესთან ერთად, რომელიც 1860 წელს უკავშირდება, გროს ვენტრე შეეცადა, შეექმნა ახალი ალიანსი თავის ძველ მტრებთან, ქროუსთან და ასინიბოინთან, ერთად, იმისათვის, რომ გაენეიტრალებინა  რამდენამდე უფრო დიდი და უფრო ძლევამოსილი ჯგუფები, რომლებიც ემუქრებოდნენ მათ

XIX საუკუნის დასასრულს, კამეჩების რაოდენობის შემცირებამ, რომელზეც გროს ვენტრე ძალიან დამოკიდებული იყო, იმდენად ჩააგდო საფრთხეში მათი ცხოვრების სტილი, რომ მათ დახმარებისთვის მიმართეს ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობას. 1988 წელს დადებული ფორტ ბელკნაპის (The Fort Belknap) ხელშეკრულების მიხედვით, გროს ვენტრე დათმობდა მოთხოვნილ ტერიტორიებს სამუდამოდ, რეზერვირებით ჩრდილოეთ მონტანაში. ხელშეკრულების ფორმულირება ასევე ნებას რთავდა სხვა ტომებს, რომ ისინიც განთავსებულიყვნენ ამ რეზერვაციაზე, ამიტომ გროს ვენტრეს მალევე შეუერთდა ასინიბოინიც.

ინდიელთა ახალი ცნობიერება: 1965 – 1984

1960-იან წლებში ამერიკის შეერთებულ შტატებში დიდი კონფლიქტი იყო და ის მრავალ ცვლილებას განიცდიდა. ახალმა სოციალურმა კანონმდებლობებმა გამოიწვია სოციუმის ტრანსფორმაცია. ინიდიელი ხალხის ცხოვრებაზე ასევე უმნიშვნელოვანესი გავლენა იქონია კანონმდებლობის ცვლილებამ სამოქალაქო უფლებებში, საგანმანათლებლო სფეროში, ასევე მშენებლობების და სამუშო ძალის გაძლიერებამ და ეკონომიკის განვითარებამ.  ამ დროს ძალიან შეიცვალა მთავრობის და თვით მოსახლეობის მიდგომა ზოგადი საკითხების მიმართ, მაგალითად, როგორიცაა განათლება. გატარდა უამრავი რეფორმა და პროგრამა, რამაც გამოიწვია განათლების დონის ამაღლება - ყველა ინდიელს შეეძლო საშუალო და უმაღლესი განათლების მიღება. მათ აფინანსებდნენ ფედერალური ფონდები და ადგილობრივი მთავრობები (Educational Assistance Act). დამოკიდებულების ცვლილებებმა საზოგადოებასა და მთავრობის პოლიტიკაში იმდროინდელი უმცირესობების მიმართ გააღვივა ადგილობრივი ამერიკელების სიამაყე და გამოიწვია ისეთი ჯგუფების ჩამოყალიბება სოციუმში, რომლებიც დაჟინებით მოითხოვდნენ ინდიელთა უფლებების დაცვას.

საგანმანათლებლო რეფორმაციის შემდეგ ადგილობრივმა მთავრობებმა გადაწყვიტეს სამედიცონო რეფორმაციის ჩატარება. მათ დადეს ჯანდაცვის, ასევე სამართალდამცაობის უზრუნველყოფის  ხელშეკრულებები. ამ ნაბიჯებმა უზრუნველყო რეზერვაციის საბჭოს წევრების ავტორიტეტის გაზრდა მთავრობის თვალში. გაიზარდა დასაქმების შანსებიც. ფედერალურმა ფონდებმა დააწესეს ხელფასები ადგილობრივ ხელისუფლებაში მოღვაწე პირებისათვის, ასევე გაზარდეს გადახდის ვადები. ამ ფაქტორებმა განაპირობა ხალხის დაინტერესება ადდგილობრივი პოლიტიკით, განსაკუთრებით ახალგაზრდა განათლებული ხალხის. უფრო და უფრო მეტი ახალგაზრდა იწევდა ადგილობრივი პოლიტიკისაკენ.

ფედერალურ საგანმანათლებლო ფონდებს იყენებდნენ ინდიელთა დასაქმებაში, ფინანსდებოდა კოლეჯები და სპეციალური პროგრამები განათლებისთვის, როგორც დაწყებითი და საშუალო, ისე უმაღლესი. ამასთან ერთად ბევრი ყოფილი ინდიელი მეომარი, რომლებიც ვიეტნამის ომში იბრძოდნენ, სარგებლობდა ვეტერანის შეღავათებით და ასე იღებდა განათლებას. ამ პერიოდში ახალგაზრდებმა დაიწყეს ინდიელთა კულტურის ახლებურად დანახვა, საზოგადოებამ მართლა გაიცნო ისინი, მათი ისტორია. ეს იყო თანაბარი უფლებების ხანა . ცნობილია ერთი ფრაზა, რომელიც კოლეჯის ერთ-ერთმა კურსდამთავრებულმა წარმოთქვა: „All of a sudden Indian people were of value on the outside. They meant something. Before, it seemed like something you had to live with“ (მოულოდნელად ინდიელი ხალხი სხვებმაც დააფასეს, მათ არსებობას მიენიჭა მნიშვნელობა, ადრე კი თითქოს შეგუებულნი იყვნენ თავიანთ მდგომარეობას და თვლიდნენ, რომ ასე უნდა ეცხოვრათ).

საბოლოო ჯამში პროგრამების გატარებამ არა მხოლოდ გააძლიერა რეზერვაციის ეკონომიკა და ბიზნეს კავშირები, არამედ გაამთლიანა მოსახლეობაც - ხალხი, რომელიც წასული იყო და ხელი ჰქონდა ჩაქნეული. პენსიონრები, არასამუშაო ძალა და ახალგაზრდები, რომლებიც უმაღლესი განათლების ძიებაში იყვნენ და გამოცდილნი და სანდონი იყვნენ თავიანთ საქმეში. რეზერვაციაში არა მხოლოდ ახალგაზრდა მამაკაცები საქმდებოდნენ, არამედ ქალებიც ერთვებოდნენ ახალ პროგრამებში, თანაც ძალიან დიდი მასშტაბით. ძალიან ბევრი პროგრამა და რეფორმა იწვევდა კულტურის და მშობლიური ტრადიციების გააზრების სურვილს. ახალი კანონმდებლობები და დამოკიდებულებები ინდიელების მიმართ, რა თქმა უნდა, ეხებოდათ გროს ვენტრელებსაც. გროს ვენტრეს კულტურის ერთ-ერთმა ახლაგაზრდა წარმომადგენელმა ამ გამოღვიძებას უწოდა „New Indian Awareness” - რაც დაახლოებით ნიშნავს „ინდიელების ახალ ცნობიერებას“. სწორედ ეს პროცესი დაეხმარა გროს ვენტრელებს თავიანთი იდეალების გაცოცხლებაში, მათ გადაფასებაში. ასევე მიეცათ ამ იდეალების რეალიზაციისათვის ახალი გზები.

განათლებული ჯგუფი

საგანმანათლებლო ჯგუფის წევრები თავიანთ ინდიელობის კონცეფციას მონტანას კოლეჯში აუმჯობესებდნენ, სადაც ისინი მონტანას სხვა რეზერვაციის სტუდენტებს შეუერთდნენ და ენთუზიაზმით ავითარებდნენ ინდიელთა კლუბებს, კონფერენციებსა და ტრადიციული მკურნალების საქმიანობას, ტომობრივ ცეკვებს. კოლეჯები და უნივერსიტეტები ასეთ ქმედებებს ეხმარებოდნენ და ახალისებდნენ. მყარდებოდა პოლიტიკური კონტაქტები ბელკნაპის გარეთ ახალგაზრდა ინდიელებთან. განათლების დასრულების შემდეგ ბელკნაპში დაბრუნებული გროს ვენტრელები აღწევდნენ მნიშვნელოვან წარმატებას კონტროლირებად სამუშაო ადგილებზე, ფედერალურად დაფინანსებულ პროგრამებში და ზოგიერთ შემთხვევაში, საქმიან საბჭოებში არჩევნებშიც. გროს ვენტრელებმა დაიწყეს აქტიური მონაწილეობა საცეკვაო კომიტეტსა და საზაფხულო დღესასწაულებში (powwow).

მათი ძალისხმევა კულტურული აღორძინებისთვის კონცენტრირებული იყო კომიტეტზე, რომელსაც ერქვა “Dance River”, სახელის ბოძების ცერემონიებზე, მემორიალურ საქველმოქმედო ღონისძიებებზე. ზოგიერთებმა დაიწყეს სხვადასხვა სახის ინდიელთა რელიგიურ რიტუალებში მონაწილეობის მცდელობები, თუმცა უმეტესწილად გროს ვენტრელები ორიენტირებულები იყვნენ საერო რიტუალებზე. ისინი თავს უწედებდნენ „განათლებულ ჯგუფს“.

მებრძოლები

მეომრებმა დაიწყეს კოლეჯებში სიარული ან მონტანას საზღვრებს გარეთ მუშაობა. ქალაქების კამპუსებში ისინი წააწყდნენ სოციალურ პროტესტს, ბევრად მასშტაბურს, ვიდრე მონტანას კამპუსებში იყო. არსებობდა ბევრი სამუშაო ადგილი, მიღებული ქალაქის ღარიბებისთვის განკუთვნილი პროგრამების მეშვეობით, სადაც კონფრონტაციული ტაქტიკები მნიშვნელოვანი იყო მიზნის მისაღწევად. ინდიელი საზოგადოება ქალაქების კამპუსებში ბევრად დიდ უმცირესობაში იყო, ვიდრე მონტანაში. თუმცა აქ ინდიელი საზოგადოება ბევრად მულტიკულტურული და ნაკლებად მიჯაჭვული რეზერვაციის საზოგადოებებზე, ვიდრე ეს ისევ და ისევ მონტანას შემთხვევაში იყო. როდესაც ეს გროს ვენტრელები ფორტ ბელკნაპში ბრუნდებოდნენ, ისინი „განათლებულ ჯგუფს“ უწევდნენ კონკურენციას სამუშაოებისა და პოლიტიკური პოზიციების მიღებაში. მათი მცდელობები კულტურული აღორძინებისა იყო კონცენტრირებული შეფ ჯოზეფის საცეკვაო კომიტეტზე და დღესასწაულებზე (powwow). განსხვავებით განათლებული ჯგუფისგან, მებრძოლების ლიდერები ისწრაფვოდნენ, სულის ან ხილვების მეშვეობით მიეღოთ დახმარება. მებრძოლები საკუთარ თავს ასე არ მოიხსენიებდნენ. ზოგ მათგანს „ნონკონფორმისტები“, ზოგს კი „სულიერი ხალხი“ ერჩივნა.

დასახლებები

დასაბამიდან გროს ვენტრეს წარმომადგენლები დაყოფილნი იყვნენ 12 ავტონომიურ ჯგუფად და ზამთარში ძირითადად  ცალ-ცალკე ბანაკდებოდნენ ტყიან ადგილებში, რათა დაუნდობელი ამინდისგან დაეცვათ თავი. უფრო თბილ ამინდებში კი ისევ ერთიანდებოდნენ სხვადასხვა საქმიანობისთვის, როგორებიცაა ნადირობა გაზაფხულის კამეჩზე და რიტუალების (მაგალითად მზის ცეკვის) შესრულება. ასეთი თბილი სეზონების მოახლოებისას ისინი ცვლიდნენ დაბანაკების სტილს და წრიულად ეწყობოდნენ, თითოეულ ჯგუფს თავისი ადგილი ჰქონდა ამ წრეში.

ეკონომიკა

ძირითადი საარსებო საშუალებები

თავის რჩენისა და ძირითადი საარსებო წყარო იყო ნადირობა, მათი საზრდო კი კამეჩი (ბიზონი, გარეული ხარი). ისინი ასევე შემგროვებლობით იყვნენ დაკავებულნი და, შესაბამისად, გარეული მცენარეებითაც იკვებებოდნენ. სანამ გროს ვენტრელები ცხენს მოიშველიებდნენ ნადირობაში, მანამდე საკუთარი ძალებით ცდილობდნენ ნადირის შეტყუებას ხაფანგში ან მის კლდეზე გადაჩეხვას. ცხენის გამოყენების დაწყების შემდეგ მონადირეებმა შეწყვიტეს ძველი წესებით ნადირობა, თითოეულ მათგანს ჰყავდა ცხენი, რომლის მეშვეობითაც ნადირის ჯოგში შევარდებოდა და იქამდე აგრძელებდა ნადირობას, სანამ ჯოგი არ გაწყდებოდა. კამეჩს არც ერთი ნაწილი არ იკარგებოდა და ყველაფერს გამოყენება მოეძებნებოდა: ხორცს წვავდნენ, ხარშავდნენ ან აშრობდნენ; ტყავს იყენებდნენ ტანსაცმლის ან კარვების გადასახურად; ასევე ვაჭრობდნენ ამ მატერიით. ეს ტყავი ასევე გამოიყენებოდა ნავებში ჩასაფენად, იმ შემთხვევაში, თუ დიდი მანძილი იყო წყალზე გადასალახი. ირემზე და ანტილოპაზე ნადირობდნენ ქალებიც. ქალები აგროვებდნენ მცენარეულ საკვებს, კენკრას და ა.შ და ასევე ძირითადი  ბანაკის საქმე მათ ევალებოდათ (საჭმლის დამზადება, დაფასოება და ა.შ).

შრომის გადანაწილება

ისევე, როგორც სხვა ვაკეზე დასახლებული დაჯგუფებების, ასევე „გროს ვენტრეს“ შემთხვევაშიც, მიღებული იყო შრომის გადანაწილება. კაცები ამზადებდნენ თავიანთ იარაღს, ფარებს და საცერემონიო, საზეიომო აღჭურვილობას. მათ ეკისრებოდათ ნადირობა, ნადირისთვის ტყავის გაძრობა და ხორცის გასუფთავება, ასევე ცხენების მოშინაურება, მათი მოვლა და ომების წარმართვა. ქალებს, თავის მხრივ, ევალებოდათ მცენარეების მოკრეფა, საკვების მომზადება, პროდუქტების შენახვა, ბანაკის გადატანა და კარვების დამონტაჟება. ასევე მათი ვალდებულება იყო ბავშვებზე ზრუნვა, შეშისა და წყლის შეგროვება, ტანსაცმლისა და სხვა საყოფაცხოვრებო ნივთების დამზადება.

მიწათმფლობელობა

როგორც უკვე ვიცით, გროს ვენტრელები იყვენენ მომთაბარე 10 – 12 ჯგუფისაგან შემდგარი ტომები, რომელთაგანაც თითო რამდენიმე მონათესავე ოჯახისაგან შედგებოდა. ისინი იკავებდნენ გარკვეულ ტერიტორიას ნადირობისა და შემგროვებლობისთვის. 1888 წლის ფორტ ბელკნაპის შეთანხმების თანახმად ამერიკის შეერთებულ შტატებთან, გროს ვენტრემ დათმო და შეუერთა თავისი  ტერიტორიები მათ ტერიტორიებს, რათა მიეღო ფინანსური მხარდაჭერა მთავრობისაგან. ასინიბოინები და გროს ვენტრელები ერთად მოათავსეს ჩრდილოეთ მონტანას ტერიტორიაზე, სადაც გროს ვენტრეს ხალხი მათთვის გამოყოფილ  მიწას იყენებდა მეცხველეობის გასავითარებლად, ამზადებდნენ თივას და მოჰყავდათ მარცვლეული. მალე რეზერვაციის სამხრეთ ნაწილში ოქრო აღმოაჩინეს და  მთავრობამ მაცხოვრებლები აიძულა, მიწა 360000 დოლარად გაეყიდათ, რამაც გროს ვენტრეს და ასინიბოინების კუთვნილი მიწის ფართობი კიდევ უფრო მეტად შეამცირა. ამერიკის შეერთებული შტატების მთვარობასთან დიდი სასამართლო ბრძოლის შემდეგ უზენაესმა სასამართლომ გამოიტანა განაჩენი, რომლის მიხედვითაც რეზერვაციის მხოლოდ არა ევრო-ამერიკელ მოსახლეობას ჰქონდა უფლება გამოეყენებინა მილქ რივერის (Milk River) ტერიტორიები.

ნათესაობა

სანათესაო ჯგუფები და წარმომავლობა

ედვარდ ს. კურტისის კოლექციიდან

გროს ვენტრეს ხალხის მთავარ სოციალურ ერთულს წარმოადგენდა ჯგუფი, რომელიც შედგებოდა რამდენიმე ერთმანეთთან დაახლოებული ოჯახისაგან. ეს ჯგუფები ზოგჯერ კლანად იწოდებოდა და მემკვიდრეობა მამიდან შვილზე გადადიოდა, ანუ შვილი აუცილებლად მამის კლანში ცხოვრობდა. კლანში სისხლის არევა იკრძალებოდა და ინცესტის ტაბუ ეხებოდა, რა თქმა უნდა, როგორც სისხლით მონათესავე, ასევე სხვადასხვა თაობის ნათესაურ კავშირში მყოფებს. ნათესავების კლასიფიცირება ხდებოდა ურთიერთობის ტიპის მიხედვით. არსებობდნენ პატივსაცემი ადამიანები და ადამიანები, რომელთან ურთიერთობასაც უნდა მორიდებოდნენ, მაგალითად, საწინააღმდეგო სქესის მშობელი ან დედმამიშვილი, ასევე დედმამიშვილების მეუღლეები, დედამთილ-მამამთილი და ა. შ. შვილებს და მშობლებს შორის ურთერთობაც საკმაოდ შეზღუდული იყო. მათ არ შეეძლოთ სექსუალური ცხოვრების ან ქორწინების განხილვა დედ-მამასთან. არსებობდა გამონაკლისი შემთხვევები, როდესაც მხოლოდ იმავე სქესის წარმომადგენელ მშობელთან შეეძლოთ ასეთ თემებზე საუბარი. ამ ყველაფერთან ერთად შეზღუდული იყო მიმართვის ფორმები და შვილი ვალდებული იყო, რომ მშობლებისთვის მხოლოდ სტატუსიდან გამომდინარე მიემართათ (მშობლის სტატუსი), და არა სახელით.

გროს ვენტრეს ჯგუფების სანათესაო ტერმინოლოგიაში სიტყვა მამა გამოიყენებოდა არა მხოლოდ მამის, არამედ ბიძის (დედის ან მამის მხრიდან), ბიჭი ბიძაშვილის და დის ქმრის მოსახმობად. დედათი მიმართავდნენ მდედრობითი სქესის წარმომადგენელ თითქმის ყველა ნათესავს: დედას, ბიძაშვილებს, მამიდაშვილებს, დეიდაშვილებს, ბიცოლას. სიტყვა დეიდა გამოიყენებოდა ბიცოლასთან და გოგო ბიძაშვილებთან მიმართებაში, ხოლო ბიძა ბიძის (დედის მხრიდან) და ბიჭ ბიძაშვილებთან მიმართებით.

იდენტობის სიმბოლოები და თაობათა შორის სხვაობა

1970-იან წლებშიდან ბელკნაპში დაიწყო რიტუალების „გაცოცხლების“ მცდელობები. გროს ვენტრეს ან ასინიბოინის კულტურული წარსულის რიტუალური ელემენტები თავიდან შემოიტანეს, ხშირად ცვლილებებით მათ ფორმასა ან მნიშვნელობაში. გროს ვენტრეს უფროსი თაობა, თანამედროვე რიტუალურ აქტივობას არ განიხილავდა როგორც თავიანთი ტომის ტრადიციებს. ახალგაზრდა თაობა, განათლებული ჯგუფი, კი ამ რიტუალებს არამარტო ტრადიციულად აღიქვამდა, არამედ მათ ისინი გროს ვენტრეს იდენტობის გამომსახველი მიაჩნდათ. თუმცა მათ რიტუალურ მონაწილეობებში ახალგაზრდა მეომრები, გარკვეულწილად, გამოსახავდნენ საკუთარ თავს უფრო, როგორც ინდიელებს, ვიდრე გროს ვენტრელებს. უფროს და ახალგაზრდა თაობას ხშირად რიტუალური სიმბოლიკის განსხვავებული ინტერპრეტაცია აქვთ, რაც გამოწვეულია განსხვავებით  მათ ცხოვრებისეულ გამოცდილებებს შორის.

ქორწინება და ოჯახი

ქორწინება

ქორწინება აკრძალული იყო სისხლით ნათესავთა შორის, არ ჰქონდა მნიშვნელობა, რამდენად შორეული ნათესავები იყვნენ ისინი. ეს ასევე ეხებოდათ მეუღლის სისხლით ნათესავებს, როგორებიც არიან მული და მაზლი, რადგან ისინი ითვლებიან ქორწინებით  შეძენილ ნათესავებად. ჩვეულებრივ, მანდილოსნების სქესობრივი სიმწიფე ქორწინებისთვის მზად 12 წლიდან ითვლებოდა, როდესაც მას საოჯახო საქმიანობებიც შესწავლილი ჰქონდა. მამაკაცები კი, როგორც წესი, ქორწინებას დაახლოებით 20 წლამდე გადადებდნენ ხოლმე. ფიქრობდნენ, რომ ამ დროს მათ უკვე ჰქონდათ საკმარისი „ნადირობის უნარ-ჩვევები“, რომლებიც ოჯახს სჭირდებოდა.

როგორც წესი,ქორწინების რიტუალს ქმარი და ცოლის მხრიდან ერთ-ერთი ნათესავი მამაკაცი, მამა, ბიძა ან ძმა, გეგმავდნენ. ორივე მხარე იჩენდა ინიციატივას, თუმცა უშუალოდ პატარძალს ამ სამზადისში რჩევებს არ ეკითხებოდნენ. მეუღლეებს შორის ასაკის სხვაობის გამო ბევრი ქალი ქვრივდებოდა ადრეულ ასაკში. მათი ქმრები ან ომში იღუპებოდნენ, ან ისინი უბრალოდ შორდებოდნენ ერთმანეთს, ძირითადად ქმრის ინიციატივით. თუმცა ხელმეორედ გათხოვება მათთვის პრობლემას არ წარმოადგენდა. ისინი ცხოვრების განმავლობაში თხოვდებოდნენ სამჯერ ან ოთხჯერაც კი, თანაც პირველი ოჯახის დანგრევიდან საკმაოდ მცირე დროში. ქორწინება, თავის მხრივ, მეუღლეებს შორის თანაცხოვრებას გულისხმობდა, რომელიც ქმრის მიერ ცოლის ოჯახისადმი ნაჩუქარი ნივთებით მტკიცდებოდა. ტომებში მოტაცება და გაპარვაც ხდებოდა ზოგჯერ, თუმცა ეს შედარებით იშვიათი იყო.

ძველ დროში გროს ვენტრეს ტომში ძალიან გავრცელებული იყო მრავალცონიალობა. პირველ ცოლი ანაწილებდა სახლის საქმეებს და სხვა ცოლები მის მითითებებს ასრულებდნენ, თუმცა ისინი, თავის მხრივ, ერთმანეთს მეტოქეობასაც უწევდნენ. როდესაც ისინი ერთმანეთთან უკვე მჭიდრო კავშირში იყვნენ, ერთმანეთს დებად მოიხსენიებდნენ. როგორც წესი, მათ თანაბარი საქმე ჰქონდათ ყოველდღიურად გასაკეთებელი, ერთნაირად შრომობდნენ და ერთნაირად ისვენებდნენ. თუ რომელიმე ფეხმძიმედ იყო, დანარჩენები მას აუცილებლად ეხმარებოდნენ და მის დავალებებსაც ასრულებდნენ, სანამ ბავშვის გაჩენის შემდეგ უკეთ არ გახდებოდა. აღსანიშნავია ისიც, რომ ყველა ცოლის ყველა შვილი თანაბარი უფლებებით სარგებლობდა.

ქმარი, როგორც წესი, ნებისმიერ საკითხზე პასუხისმგებლობას ყოველთვის საკუთარ თავზე იღებდა. მას ჰქონდა უფლება, ცოლისთვის მორჩილება მოეთხოვა. ზოგიერთი მამაკაცი საკუთარ ძალაუფლებას დესპოტურად იყენებდა, რისი დამამტკიცებელი ისტორიებიც არსებობს. ზოგადად, ცოლის ცემა გავრცელებული და ჩვეულებრივი ამბავი იყო, თუმცა, ხშირ შემთხვევაში, გაუმართლებელი.

სახლში მცხოვრებ ადამიანთა ერთობა

ძირითადად გროს ვენტრეს ტომში სახლში მცხოვრებ ადამიანთა ერთობა იყო პატრილოკალური ფართო ოჯახი, რომელშიც მამაკაცი, მისი ცოლი ან ცოლები, შვილები და ხანხან მამაკაცი ნათესავები ერთიანდებოდნენ. მატრილოკალური ქორწინებები, როგორც წესი, არ ხდებოდა, რადგან არსებობდა მკაცრი აკრძალვა სიძისა და სიდედრის კონტაქტის შესახებ. მათ ეკრძალებოდათ საუბარი, ერთმანეთის ყურება და ერთ კარავში ყოფნა. უფროსი ქალები თავიანთ გოგონა შვილიშვილებთან და ძმისშვილებთან ერთად ცალკე კარავში, მთავარი ოჯახის საცხოვრებელთან ახლოს, იმყოფებოდნენ, სადაც გოგონებს ქალთა საქმიანობას ასწავლიდნენ.

სოციალიზაცია

გროს ვენტრეს კულტურაში ბავშვის აღზრდის ყველაზე მნიშვნელოვანი მეთოდი ზეპირი, ვერბალური ბრძანება იყო. თითქმის ყოველდღე მშობლები ასწავლიდნენ თავიანთ ქალიშვილებსა და ვაჟებს საზოგადოებაში მოქცევის ნორმებს. თუმცა ზოგიერთი თემის განხილვისას გოგონები და ბიჭები დაცალკევებულები იყვნენ. როგორც წესი, მამები ვაჟებს, დედები კი ქალიშვილებს ესაუბრებოდნენ. ბებიებსაც მნიშვნელოვანი როლი ჰქონდათ შვილიშვილების აღზრდაში. საჭირო შემთხვევებში, ახალ თაობას შეეძლო ნებისმიერი პრობლემური საკითხის გარჩევა მათთან და სანაცვლოდ, მათ არა მხოლოდ არ განიკითხავდნენ, არამედ აზრიან რჩევასაც მისცემდნენ. ბებიებს, ზოგჯერ კი სხვა ქალ ნათესავებს, ისეთებს, როგორებიც არიან დაქვრივებული დეიდები, გოგონებისთვის უნდა ესწავლებინათ მათი სქესისთვის შესაბამისი საქმიანობა, ასევე ის, თუ რას უნდა მოელოდნენ ქორწინების ფიზიკური ასპექტისაგან. ბიჭებს გაცილებით მეტი თავისუფლება ჰქონდათ საზოგადოებაში, ვიდრე გოგონებს და უკვე ადრეული ასაკიდან ევალებოდათ სხვადასხვა ისეთი საქმიანობის შესრულება, როგორიცაა ცხენების მოვლა. გარდა ამისა, ისინი პატარა ასაკიდან უკვე მშვილდითა და ისრით თამაშობდნენ, რაც მათ მეტად დაახელოვნებდათ და მომავალი ცხოვრებისთვის, ზრდასრულ კაცებთან ერთად ნადირობისთვისა და ომისთვის, მოამზადებდა.

სოციალურ-პოლიტიკური ორგანიზაცია

სოციალური ორგანიზაცია

ძალაუფლების გაგება გროს ვენტრეს წევრებს შორის იყო დაფუძნებული ადამიანის ზებუნებრივთან კავშირის იდეაზე. ხელისუფლების როლი საზოგადოებაში დაკანონებული იყო, სისტემაში მონაწილე ასაკობრივი ჯგუფებით, რომელთაც წმინდა ცოდნა ჰქონდათ მიღებული სხვადასხვა ცერემონიების წყალობით. ამდენად, როდესაც მათ ასაკი ემატებოდათ, კაცები, როგორც ლიდერები, სხვადასხვა სახის პასუხისმგებლობას იძენდნენ. გროს ვენტრეს მთელი სოციალური სისტემა იყო ასაკობრივი ნაკრებების დაჯგუფებებისგან შემდგარი, რომელთა ცენტრალური სიმბოლოც იყო ჩიბუხის გადაცემის ტრადიცია. როდესაც ბიჭი მიაღწევდა 15-16 წელს, სხვა, იმავე ასაკის ბიჭებთან ერთად აყალიბებდა მსგავს ასაკობრივ ჯგუფს, ნაკრებებს. საბოლოოდ ამ ჯგუფს წევრთა ხმათა უმრავლესობის მეშვეობით შეეძლო გადაეწყვიტა, რომელ კაცთა საზოგადოებაში ყოფილიყო გაერთიანებული. ეს იქნებოდა მგლის ან მთვარის საზოგადოება, რომელთაგანაც ორივე მშვიდობას ინარჩუნებდა და ასრულებდა სხვადასხვა სახის სოციალურ ფუნქციებს. წევრობის ვადა ორივე ჯგუფში გაერთიანებული პირის მთელი ცხოვრება იყო. ჯგუფების წევრები ვალდებულები იყვნენ, საჭროების შემთხვევაში დახმარებოდნენ ერთმანეთს. გარდა ამისა, ახლადფორმირებულ ასაკობრივ ნაკრებს წმინდა საზოგადოებაში გასაერთიანებლად უნდა დაედო რელიგიური ფიცი. აქ შეძენილი ძალაუფლება დაკავშირებული იყო სიუხვესთან. „The Crazy Lodge“-ში (რაც ქართულად ნიშნავს „გიჟ საცხოვრებელს“) ინიციირების შემდეგ მამაკაცს და მის ცოლს უფლება ჰქონდათ წევრობაში შესულიყვნენ თანმიმდევრულად „the Kit Fox“-სა (მელიების ერთ-ერთი სახეობა - ამერიკული მელია) და „Dog Lodges“-ში (ქართულად: ძაღლთა სახლი), რომლეთა წყალობით იმედი ჰქონდათ სამკურნალო საშუალებების ქონის, ხანგრძლივი ცხოვრებისა და ომში წარმატებების. როგორც უფროსებს, საზოგადოებაში კაცებს შეეძლოთ, მიეღოთ რიგში საბოლოო წოდება, რომელიც „nannanehao’we“ იყო და კაცს ეხმარებოდა კამეჩის ყურადღების მიქცევაში. ერთადერთი სახლი, რომელიც ქალისთვის იყო ხელმისაწვდომი, იყო „benonteas’we“.

პოლიტიკური ორგანიზაცია

ტრადიციულად, გროს ვენტრე იყო დაყოფილი ათიდან თორმეტამდე ავტონომიურ ჯგუფად, თითოეულს ხელმძღვანელობდა ლიდერი, რომელიც ჯგუფის სხვა მამაკაცებთან გასაუბრების შემდეგ გადაწყვეტილებას იღებდა. „მთავარ“ ლიდერთან ერთად, ჯგუფში სხვა რამდენიმე ხელმძღვანელიც იყო, რომლებმაც სტატუსი ომში დახელოვნებულობის მეშვეობით მოიპოვეს. არ იყო აუცილებელი, რომ დაჯგუფებების წევრები ერთმანეთთან ნათესაობრივი კავშირი ჰქონოდათ, თუმცა უმრავლესობა მაინც მთავარი ოჯახის რომელიმე მეუღლის ნათესავი იყო. წელიწადის ცივ პერიოდებში ტომის ტერიტორიაზე ისედაც გაფანტული ჯგუფები თითქმის დამოუკიდებელ პოლიტიკურ-სოციალურ ერთეულად იქცეოდნენ და სურვილისამებრ ტომს გამოეყოფოდნენ ხოლმე დროებით ან სამუდამოდ.

სოციალური კონტროლი

სოციალური კონტროლი საზოგადოებაში მიღწეული იყო უნიკალური ურთიერთობებით, რომელთაც „მტრული მეგობრები“ ერქვათ. ორივე, „მგლის“ და „ვარსკვლავების“ მხარეები იყვნენ მაღალკონკურენტუნარიანები ომის ღირსების მოპოვებასა და სულგრძელობის გამოჩენაში. ცალკეული პირი ერთ-ერთი მხრიდან ირჩევდა „მტრულ მეგობარს“ საპირისპირო მხრიდან, რის შემდეგაც მოსალოდნელი იყო მათ შორის დაპირისპირება, როგორც ფიზიკურ შებრძოლებაში, ისე სულგრძელობაშიც. ეს ურთიერთობები კონკურენტთა შორის საჩუქრების გაცვლით იწყებოდა. ამ მომენტიდან ყველაფერი, რაც იქნებოდა თქმული ან გაკეთებული „მტრული მეგობრისთვის“, ატანილი უნდა ყოფილიყო სრული გულგრილობით. ამგვარად ასეთი ურთიერთობა საპირისპირო მხარეების ცალკეულ პირთა შორის მოქმედებდა, როგორც სოციალური კონტროლის საშუალება საზოგადოებაში იმისათვის, რომ თავი აეცილებინათ ამ ორი მხარის უფრო მასშტაბიანი შებრძოლებისაგან მომავალში.

რელიგია და ექსპრესიული კულტურა

რწმენა

„თეთრი თიხის ადამიანების“ რელიგიური რწმენის ცენტრი ზებუნებრივი არსებაა, რომლის სახელია „One Above” (რაც ქართულად ნიშნავს „ის ერთი ჩვენს ზემოთ“). ეს არსება იყო სიცოცხლის უკანასკნელი წყარო, მუდმივი ძალა, რომელსაც სხვა ზებუნებრივი არსებები და თვითონ ადამიანები ფლობდნენ. ამ მუდმივი ძალის საშუალებით ადამიანებს შეეძლოთ ბევრი კარგი და ცუდი საქმის კეთება, ამას კი მხოლოდ გაფიქრება სჭირდებოდა. ეს ძალა ხშირად იცვლებოდა, რადგან ის სხვადასხვა ნამდვილ და ზებუნებრივ მოვლენებსა და არსებებს (ქუხილი, მზე, ცხოველები, ქვები, მთები, ქარიშხალი, მოჩვენებები) მიეცემოდა ხოლმე. ეს ენერგია მაშინაც ვლინდებოდა ხოლმე, როდესაც ადამიანები ზეციურ არსებას ესაუბრებოდნენ ხოლმე, ძირითადად ხილვებისა და ლოცვის საშუალებით. ლოცვა ძირითადად სიტყვიერად, ზოგჯერ კი კვამლის, ორთქლის ან სიმღერის საშუალებით ხდებოდა. აღსანიშნავია ისიც, რომ ეს ზებუნებრივი ძალა და ენერგია ხალხის განსაკურნებლად, განსაკუთრებული რისკის დროს წარმატების მისაღწევად, წინასწარმეტყველობისთვისა და ჯადოქრობისთვისაც გამოიყენებოდა.

რელიგიური პრაქტიკოსები

მღვდლები, რომლსებსაც მცველებსაც უწოდებდნენ, ზრუნავდნენ სხვადასხვა წამლებზე და პასუხისმგებელი იყვნენ განკურნების რიტუალებზე. მეცხრამეტე საუკუნიდან ამ  მღვდლებს რამდენიმე წელიწადში ერთხელ ახალი მღვდლები ანაცვლებდნენ, რომლებსაც ისინი თავად ირჩევდნენ. ტრადიციულად მღვდლობის გადაცემა მემკვიდრეობითი უნდა ყოფილიყო ერთ კონკრეტულ ჯგუფში. ძველ დროში მცველებს განსაკუთრებული უფლება ჰქონდათ რომ გამოეყენებინათ განსაზღვრული ბალახეულობა, როგორიცაა სალბი და პიტნა, რათა განეკურნებინათ პაციენტები.

მსხვერპლშეწირვის რიტუალი საკმაოდ გავრცელებული იყო გროს ვენტრეს ტომში. ვიწრო გაგებით, მსხვერპლშეწირვა ნიშნავს რაიმე საკუთრების გაცემას, ეს შეიძლება იყოს მატერიალური, ხშირ შემთხვევაში უბრალოდ სიმბოლური ნივთი. მაგრამ მსხვერპლშეწირვის ობიექტი ასევე შეიძლება იყოს არამატერიალური, როგორიცაა გაჭირვება, ტკივილი, საკუთარი თავის ნებაყოფლობით წამება. გროს ვენტრეს ტომის წევრებისთვის დიდი განსხვავება არ არის ისეთ შეთავაზებებს შორის, როგორიცაა საბანი, თითი, ხორცის ნაჭერი თუ საკუთარი თავის წამება - ეს ყველაფერი უბრალოდ ზებუნებრივი არსებებისადმი მსხვერპლშეწირვისთვის საჭირო მატერიალური თუ არამატერიალური ობიექტებია.

ცერემონიები

გროს ვენტრეს ტრადიციული ცერემონიული ორგანიზება იყო ისეთივე ფუნდამენტური თვისებების მატარებელი, როგორიც არაფაჰოს ცერემონიები, რომლებიც მოიცავდა კაცების დაჯგუფებას ასაკის მიხედვით და ასაკის მიხედვით დაყოფილი ნახევარი დუჟინი სპეციფიკური ცერემონიების სერიების დაცვას: ბუზის ცეკვა (ახალგაზრდა კაცებისა და ბიჭებისთვის), გიჟური ცეკვა,  ამერიკული მელიის ცეკვა, ძაღლის ცეკვა, "მეომრების სახლის" ცეკვა და დრამის ცეკვა. ამ ყველა ცეკვის გარდა, კიდევ იყო ერთადერთი ცერემემონია სახელად „მზის ცეკვა“, რომლის ჩატარების წესი სხვა თანაბარი ჯგუფების  წესების მსგავსი იყო. ცერემონია, რომელიც ბოლოს სრულდება, განსხვავდება სხვა ჩამოთვლილი ცერემონიებისგან იმით, რომ ის არ არის დაკავშირებული ასაკთან ან სოციუმთან, მისი შესრულება შეუძლია საზოგადოების ნებისმიერ წევრს.

ეს რიტუალი სრულდებოდა, როგორც ადამიანის ვალი მისი ავადმყოფობისგან ხსნისათვისა  და საფრთხისგან თავდაცვისთვის. როგორც კი ადამიანის ამ ვალს საქვეყნოდ გამოაცხადებენ, ან როგორც კი კამეჩი გასუქდება გაზაფხულს, ვალის ამღები და მისი ნათესავები იწყებენ კამეჩის ენების აგროვებას, რომლებსაც შემდეგ ჭრიან და აშრობენ, როგორც კამეჩის ხორცს. ისინი ასევე ინახავენ კამეჩის ტყავს, რომელშიც  ფუთავენ დაჭრილ და გამოშრობილ ენებს და ახვევენ ორ ჯოხს. როდესაც დრო დგება დიდი საცხოვრებელი, რომელიც გაკეთებულია ორი დახურული კარვისგან, გაშლილია ბანაკის ცენტრში. ამ ჯიხურში საღამოობით მრავალი ქალი იყრის თავს სამღერლად - ეს ცერემონიის დასაწყისის მაუწყებელია. კარავს უწოდებენ "tjinaa nw u"-ს ("პრერიული ქათმის ჯიხური") , ცერემონიის მონაწილეებს კი -  "პრერიის ქათმებს" და "პრერიული ქათმის ქალებს". ვალის ამღებ ადამიანს კამეჩის ტყავი მიაქვს ჯიხურში, შემდეგ 4-ჯერ უბრაზდება მას. როდესაც შედის კარავში ძალიან ნელი ტემპით, ამავდროულად ხალხი მღერის, ის ჩერდება 4-ჯერ სიმღერის დასასრულს და ამოძრავებს ტყავს. მეოთხე ჯერზე ის ისვრის ტყავს მომღერლებს შორის, რომლებიც შემდეგ ყვირილით იჭერენ მას, ავრცელებენ, და იწყებენ დარტყმას ჯოხებით, რომლებიც ტყავში იყო გახვეული. ამის შემდეგ მომღერლები იწყებენ ღამის სიმღერის სიმღერას და გადიან ყველა მზის ცეკვის სიმღერას იმ ღამეს. დილით მთელი ბანაკი იშლება და მისი მონაწილეები გადადიან სხვა ლოკაციაზე, რომელიც არ არის ძალიან მოშორებით. იმ ღამეს მთელი ეს რიტუალი თავიდან ტარდება და ასე გრძელდება ოთხჯერ. ვალის ამღები უზრუნველყოფს საჭმელს მომღერლებისთვის პრერიული ქათმის ჯიხურში. სიმღერას ჯიხურში ჰქვია "მღერა ამისთვის" ("niinibyaa ntou").

როგორც ქმნილების ძალაუფლების სიმბოლოები და გროს ვენტრეს ადგილი სამყაროში, ტომი ფლობდა მედიცინის ორ კვანძს, რომლებიც წარმოაჩენდნენ მათ განსაკუთრებულ ურთიერთობას იმ ერთადერთან ჩვენს ზემოთ („One Above“ - იგულისხმება ზეციური ღმერთი), და საფუძველს მათი ჯანმრთელობისთვისა და ბედნიერებისთვის. ეს კვანძები, სახელად “ბრტყელი მილის კვანძი” (Flat Pipe Bundle) და “ბუმბულისებრი კვანძი” (Feathered Bundle), მოიცავდნენ სხვადასხვა სახის რიტუალურ საგნებს, როგორებიცაა: წმინდა მილები, ამოკვეთილი პორტრეტები, სასტვენები, გამომშრალი ჩიტის კანი და ა.შ. ამ კვანძებმა ჩამოაყალიბეს მნიშვნელოვანი ცენტრი ორი მთავარი გროს ვენტრეს ცერემონიალისთვის, ბრტყელი მილისა და ბუმბულისებრი კვანძის ცერემონიისთის, რომლებშიც საკუთარმა ზებუნებრივმა შესაძლებლობებმა და ხედვამ შეასრულა დიდი როლი. მეორეხარისხოვან ცერემონიებს, რომლებიც დაკავშირებული იყო ჩვილ ბავშვებთან და ახალგაზრდა ადამიანებთან, უწოდებდნენ ყურის გახვრეტის ცერემონიებს.

უკანასკნელი კამეჩის მოკვლით 1884 წელს  გროს ვენტრეს ცერემონიული ორგანიზაცია ფაქტობრივად გაუჩინარდა.

ხელოვნება

კამეჩი იყო ყველაზე მნიშვნელოვანი გროს ვენტრელების ცხოვრებაში, ისევე, როგორც სხვა მომთაბარე მონადირეებისთვის დიდი ტრამალებიდან. კამეჩი მათთვის არა მხოლოდ ძირითად საარსებო საშუალებას წარმოადგენდა, ის ასევე თავშესაფარისა და სამოსის წყაროც იყო. წლის ბოლოს კამეჩის ტყავი იყო შესანიშნავ მდგომარეობაში და მზად იყო მოხმარებისთვის ქალების მიერ. მათ ფხეკდნენ, წმენდნენ და ხშირად რთავდნენ, შემდეგ აკერებდნენ ერთმანეთს, რათა ფორმა მიეცათ. ასევე მონადირეობდნენ ირემზე, ცხენირემსა და ანტილოპაზე, მათი ტყავისგან კი იკერებოდა სხვადასხვა სახის ჩასაცმელი. ძირითადად ეს ყოველდღიური ტანსაცმელი არ იყო მორთული, მაგრამ ხანდახან ასევე იკერებოდა განსაკუთრებული ტანსაცმელი, რომლებიც განკუთვნილი იყო ცერემონიალებისთვის და რომლებიც მოხატული იყო სხვადასხვა დიზაინებით, მოქარგული, შეღებილი ფრინველის ფრთებით, ან შუშის მძივებით. დამატებითი ორნამენტები, ირმის გაპრიალებული ჩლიქების ჩათვლით, გამოიყენებოდა როგორც ზანზალაკი, ქალებისთვისა და გოგოებისთვის კი - ცხენირემის კბილები. დეკორატიული ჩუქურთმები ტანსაცმელზე ცხოველის ბეწვისგან ან მოკლული მტრის თმისგან იყო დამზადებული, რაც სიმბოლურ დატვირთვას იძენდა.

თიხის ჭურჭელი ოდესღაც მზადდებოდა გროს ვენტრეს ხალხის მიერ, მაგრამ ბოლო პერიოდში თიხის ჭურჭელს არავინ აღარ ამზადებდა.

სიმღერები ასევე დიდ როლს თამაშობდა გროს ვენტრეს ცხოვრებაში და გამოიყენებოდა ცერემონიაულური ცეკვების აკომპანიმენტისთვის, ასევე სიმღერები ექიმებისთვის (შამანებისთვის) განკურნების ერთ-ერთი საშუალება იყო.

მედიცინა

ტომი ყველა წევრი თვლიდა, რომ დაავადება ყოველთვის ფსიქოლოგიური ან ზებუნებრივი მიზეზებით იყო გამოწვეული. ზებუნებრივი მიზეზებით გამოწვეული დაავადების დროს, მათ სჯეროდათ, რომ ჯადოქრობები და ღვარძლიანობა სხვა ზებუნებრივი არსებების მიმართ, ძირითად პრობლემას წარმოადგენდა. სხვადასხვა პრევენციული საშუალებები და მკურნალობები მოიცავდა ორივე, ბუნებრივ და ზებუნებრივ, საშუალებას. ფსიქოლოგიური პრობლემები და ავადმყოფობები ძირითადად ბალახეულობის, სისხლის გამოდევნის, მცირე ქირურგიული მანიპულაციების, მასაჟისა და სიცხის თერაპიების საშუალებით ინკურნებოდა. კეთილი განზრახვის მქონე ადამიანთა ფიქრები და გამამხნევებელი სიტყვებიც საკმაოდ წარმატებულ მკურნალობის ხერხად იყო აღიარებული. ზებუნებრივად გამოწვეული დაავადებების სამკურნალო საშუალებებს ფლობდნენ და იყენებდნენ პირები განსაკუთრებული სამკურნალო შესაძლებლობებით, როგორებიც იყვნენ, მაგალითად, შამანები. ისინი თავიანთი სამსახურის გაწევისთვის გასამრჯელოსაც ითხოვდნენ. მათი მკურნალობის ერთ-ერთი ეტაპი პაციენტის სხეულიდან უცხო ობიექტების გამოდევნა იყო, რასაც სხვადასხვა ბალახეულის საშუალებითა და ფსიქოთერაპიის დახმარებითაც ახერხებდნენ. სხვა სამედიცინო სპეციალისტები მუშაობდნენ პაციენტის სხეულიდან ისრებისა და ტყვიების ამოღებაზე, სიმსივნის ამოკვეთაზე, სახის კუნთების დამბლისა და გველის ნაკბენისგან განკურნებაზე, ხელისშემშლელი ან დამხმარე კონცეფციების შემუშავებაზე.

სიკვდილი და სიკვდილის შემდეგ ცხოვრება

„თეთრი თიხის ადამიანები“ სიცოცხლეს ძალიან აფასებდნენ და მისი ხანგრძლივობისთვის ლოცულობდნენ. ისინი თვლიდნენ, რომ თუ ადამიანი დიდხანს ცოცხლობდა და მოხუცებულობის ასაკს აღწევდა, ეს მათი უზენაესი არსების დამსახურება იყო. ბავშვებს ყოველთვის ასწავლიდნენ, რომ მოხუცებს კარგად უნდა მოქცეოდნენ, უნდა გამოეკვებათ, შეემოსათ და სირთულეების დროს აუცილებლად დახმარებოდნენ მათ. მათი წარმოდგენით, დიდხანს მცხოვრები ადამიანის სახელის დარქმევა ბავშვისთვის კარგის ნიშანი იყო.

როდესაც სიკვდილი ახლოვდებოდა, ყველას სურდა, ოჯახის წევრები, ნათესავები და მეგობრები მის გვერდით ყოფილიყვნენ. როცა ადამიანი კვდებოდა, მას საუკეთესო ტანსაცმელს აცმევდნენ და უვლიდნენ მეგობრები, და არა ნათესავები. მათ  მარხავდნენ ხეებს შორის, მაღალ კლდეებში ან გამოქვაბულებში მტაცებელი ცხოველებისგან შორს და ატანდნენ პირანივთებს. გარდაცვლილის მიწაში დამარხვა შედარებით ახალი ტრადიციაა. ცნობილი ადამიანის გარდაცვალების შემთხვევაში, მისი სახლი მისი საბოლოო განსასვენებელი ადგილი შეიძლებოდა ყოფილიყო, პირად ნივთებთან და მდიდულ ავეჯთან ერთად. რა თქმა უნდა, ასეთ დროს სახლი სამუდამოდ იკეტებოდა.

როდესაც ადამიანის გარდაცვალება გამჟღავნდებოდა, მისი ყველა ნათესავი, განსაკუთრებით ქალები, ვალდებულნი იყვნენ შეკრებილიყვნენ და გარდაცვლილი გამოეგლოვათ. ძალიან ახლობელი ადამიანები არა მხოლოდ ტიროდნენ, არამედ იჭრიდნენ თმას, იხდიდნენ კარგ ტანსაცმელს და იმოსებოდნენ ძველი, გაცვეთილი სამოსით. ახლო ნათესავები და ოჯახის წევრები ზოგჯერ საკუთარ დიდ მწუხარებას გამოხატავდნენ ბუნებაში მარტო წასვლით, ხეტიალით, იქ ტირილითა და თავშესაფრის გარეშ-ე ძილით გამოხატავდნენ. მეომრის ომში გარდაცვალების შემთხვევაში მისი ახლობლები დარდს თავიანთი ტანსაცმლის დახევითა და ხელებისა და ფეხების დასერვით გამოხატავდნენ.

გარდაცვალების შემდეგ ყველა ადამიანის სული, გარდა მკვლელებისა, ჩრდილოეთის უნაყოფო ადგილას ინაცვლებდა. მოჩვენებები მიჩნეულები იყვნენ, როგორც უჩინარი ყოფიერება, მაგრამ მათი აღმოჩენა თავიანთი სტვენისა და ლაპარაკის საშუალებით იყო შესაძლებელი. ექიმს ან უბრალოდ ადამიანს განსაკუთრებული ძალით შეეძლო გამოეძახა სულები, რომლებიც ინფორმაციას მიაწვდიდნენ წარსულის, აწმყოსა და მომავლის, შესაძლო მოვლენებისა და ავადმყოფობის შემთხვევაში გამოსაყენებელ შესაძლო სამკურნალო საშუალებების შესახებ.