ბრეგენცის ტყე
ბრეგენცის ტყე (გერმ. Bregenzerwald, წარმოითქმის [ˈbʁeːɡɛnt͡sɐˌvalt] (
მოსმენა)) — ვოარარბერგის (ავსტრია) შტატის ერთ – ერთი მთავარი რეგიონი. იგი ფარავს ბრეგენცის ტყის მთებს.
 | |
 | |
| ტიპი | რეგიონი |
|---|---|
| რეგიონის ტიპი | შტატი |
| დაყოფა | ვორდერვალდი ("წინა ტყე") და ჰინტერვალდი ("გარე ტყე") |
| კოორდინატები | 47°15′56″ ჩ. გ. 9°52′48″ ა. გ. / 47.26556° ჩ. გ. 9.88000° ა. გ.კოორდინატები: 47°15′56″ ჩ. გ. 9°52′48″ ა. გ. / 47.26556° ჩ. გ. 9.88000° ა. გ. |
| სიმაღლე | 2134 |
გეოგრაფია რედაქტირება
რეგიონის მოსახლეობა ხშირად იყოფა ბრეგენცის ტყეს ორ მთავარ უბნად, ვორდერვალდი ("წინა ტყე") და ჰინტერვალდი ("გარე ტყე"). ვორდერვალდი, თავისი გორაკებით და დაბალი მთებით, ყველაზე ახლოს არის რაინის ხეობასთან. ჰინტერვალდს აქვს უფრო მაღალი მთები, რომელთა სიმაღლე 2000 მეტრს აღწევს. ორი რეგიონიდან თითოეულს აქვს საკუთარი გამორჩეული დიალექტის ვარიაციები.
სოფლები რედაქტირება
ბრეგენცის ტყის მთავარი სოფლებია ბეზაუ (ადგილობრივი დედაქალაქი), ალბერშვენდე და ეგი. ალბერშვენდე, როგორც ისტორიული "ჰოფშტეიგის" მუნიციპალიტეტი ადრე ბრეგენცის ტყის რეგიონში არ შედიოდა.
ქვედა ბრეგენცის ტყე რედაქტირება
ზემო ბრეგენცის ტყე რედაქტირება
კულტურა რედაქტირება
დიალექტი რედაქტირება
1814 წლამდე ჩრდილოეთით და ჩრდილო-დასავლეთით მდებარე ალგაუს ნაწილები ვოარარბერგს ეკუთვნოდა. მას შემდეგ, რაც მთელი რეგიონი ალემანებმა დაასახლეს, მე –5 და მე –6 საუკუნეებში ტერმის ალემანური დიალექტი გავრცელდა აქ. საუკუნეების განმავლობაში ადგილი ჰქონდა საქონლის სწრაფ ვაჭრობას, შემდეგ ქორწინებებისა და ოჯახური ქსელების გაზრდას გამოიწვია ენობრივი შეხამება. "ვორდერვალდში" განსაკუთრებით შესამჩნევია ალგალო დიალექტის გავლენა. ამის საპირისპიროდ, მიტელვალდისა და ჰინტერვალდის რეგიონებში გაბატონებული ენის ფორმები უფრო მჭიდრო კავშირს გამოხატავდა ჰოფშტეიგის რეგიონთან და დორნბირნთან. ბრეგენცერ ვალდის რეგიონის მოსახლეები (უაილდერიშს) საკუთარ იდიომად აღიქვამენ. ამასთან, უნდა აღინიშნოს, რომ არ არსებობს ერთიანი ვოარარბერგის დიალექტი - არსებობს მნიშვნელოვანი ადგილობრივი და რეგიონალური ვარიაციები. ვოარარბერგში ოფიციალური ენა არის, რა თქმა უნდა, მაღალი გერმანული (Hochdeutsch).
ტრახტი რედაქტირება
ტრადიციულ კოსტიუმს ტრახტს ვოარარბერგში დიდი ისტორია აქვს. ბევრ ხეობასა და სოფელს აქვს საკუთარი ტიპის სამოსი, თითოეულ მათგანს აქვს განსაკუთრებული მახასიათებლები გარკვეული სტილის პერიოდებიდან. ბრეგენზერვალდერის სამოსი ყველაზე ძველია. იგი წარმოიშვა მე -15 / მე -16 საუკუნეში.
Bregenzerwälder ტრახტს ქალებისთვის უწოდებენ "d'Juppô"-ს (ბავარიული: "Juppe").[1][2] Juppenwerkstatt Riefensberg არის ერთ-ერთი ადგილი, სადაც დღესაც ტრადიციულად მზადდება Juppe.[3]
არქიტექტურა რედაქტირება
2014 წელს დასრულდა პროექტი BUS: STOP Krumbach. როდესაც 2010 წელს კრუმბახის მუნიციპალიტეტმა ავტობუსის შვიდი გაჩერების აღდგენა გადაწყვიტა, მათ 7 საერთაშორისო არქიტექტორი დაიქირავეს. ადგილობრივი ხელოსნები ასრულებდნენ თავიანთ დიზაინს. მიუხედავად იმისა, რომ თითოეული გაჩერება განსხვავდება დიზაინის მიხედვით, ავტობუსის გაჩერება მიზნად ისახავს უნიკალურ ინტეგრაციას არქიტექტურაში ბუნებრივ გარემოში.[4]
Werkraum Bregenzerwald არის ხელოსნების ასოციაცია ბრეგენცის ტყეში, რომელიც დაარსდა 1999 წელს. ის მიზნად ისახავს ქსელის შექმნას და მხარს უჭერს ხელნაკეთობების, დიზაინისა და ტექნოლოგიური ბიზნესის განვითარებას. საჯაროდ ხელმისაწვდომი ადგილი გამოიყენება ხელოსნობის წარმოსაჩენად, სამშენებლო კულტურის პოპულარიზაციისთვის, არქიტექტორებთან თანამშრომლობით და დიზაინის კომპეტენციისა და ხელოსნობის ხარისხის გაზრდის მიზნით, ახალგაზრდების სასურველი მონაწილეობით.[5]
ეკონომია რედაქტირება
ბრეგენცის ტყის მოსახლეობა ფულს ძირითადად ტურიზმის, სოფლის მეურნეობის და განსაკუთრებით ხის გადამამუშავებელი მრეწველობით შოულობს. ბევრი ადგილობრივი მოსახლე ასევე მიემგზავრება სამუშაოდ რაინის ხეობაში, ვოარარბერგის ეკონომიკურ ცენტრში.
ალპური ტრანსჰუმანსი აღნიშნავს ბრეგენცის ტყის სამსაფეხურიან სამეურნეო სტრუქტურას. ეს არის პირუტყვის სეზონური გადაადგილება მთასა და დაბლობის საძოვრებს შორის, ჩვეულებრივ, მწყემსების მზრუნველობის ქვეშ. 2011 წლის გაზაფხულზე იუნესკომ იგი არამატერიალურ კულტურულ მემკვიდრეობად გამოაცხადა. აღიარებულ იქნა, რომ ბრეგენცის ტყე არის "შთამბეჭდავი ლანდშაფტი ალპების ჩრდილოეთ მხარეს", რომელმაც "მეტწილად შეინარჩუნა თავისი ტრადიციული მეურნეობის სტრუქტურა". ეს მოიცავს სწორხაზოვან სოფლებს, მეურნეობების სათავეებით თარიღდება მე -18 და მე -19 საუკუნეები. გარდა ამისა, ფერმერულ თემებში მრავალი მცირე ხელნაკეთობების სემინარია. განსაკუთრებით აღსანიშნავია სოფლები თალი, შვარცენბერგი და შოპპერნაუ, ბრეგენცის ტყის ორიგინალური სახლების შესანიშნავი ნიმუშებით ("Wälderhäuser").[6]
ლიტერატურა რედაქტირება
- Dieter Seibert: Alpenvereinsführer Bregenzerwald- und Lechquellengebirge alpin. Bergverlag Rother, München 2008, ISBN 978-3-7633-1095-1
- Rother Wanderführer Bregenzerwald, ISBN 3-7633-4088-2, Bergverlag Rudolf Rother, München
- Rother Wanderführer Bodensee bis Rätikon, ISBN 3-7633-4197-8, Bergverlag Rudolf Rother, München
- Rother Wanderführer Brandnertal mit Großem Walsertal und Klostertal, ISBN 3-7633-4035-1, Bergverlag Rudolf Rother, München
- Wandern kompakt Bregenzer Wald, ISBN 3-7654-3957-6, Bruckmann Verlag GmbH, München
რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Vorarlberger Landestrachtenverband: Frauentracht. ციტირების თარიღი: 2020-09-07
- ↑ Alles über die Bregenzerwälder Juppe de-DE (2014-09-09). ციტირების თარიღი: 2020-09-07
- ↑ Juppenwerkstatt Riefensberg en. ციტირების თარიღი: 2020-09-07
- ↑ BUS:STOP Krumbach - Everyday Architecture en-US (2017-08-11). ციტირების თარიღი: 2019-04-26
- ↑ Werkraum Bregenzerwald – Werkraum de-DE. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-07-28. ციტირების თარიღი: 2021-05-05.
- ↑ "Bregenzerwald (Bregenz Forest)" at whc.unesco.org. Accessed on 13 Mar 2013.