აჭანდარის განძი
აჭანდარის განძი — 2018 წლის იანვარს გუდაუთაში, რუსლან ჩხაპელიას საკარმიდამო ნაკვეთზე ნაპოვნი განძი.
აფხაზი მეცნიერების აზრით სამარხი თარიღდება ჩვ. წ. V საუკუნით. არქეოლოგების დასკვნით, სამარხში ნაპოვნი არტექფაქტები წარმოადგენს ყველაზე მდიდარ საგანძურს, რომელიც კი ოდესმე აღმოჩენილა შავი ზღვის სამხრეთ სანაპიროზე. მასში შედის მეომრის სპილენძის მუზარადი და ისრისა და შუბის ბუნიკები, რომელიც უძველესი საბრძოლო ხელოვნების ნიმუშია, დიდი ოსტატობით ნაძერწი და ნაჭედი საყოფაცხოვრებო ნივთები, მაგრამ განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია სხვადასხვა ძვირფასი სამკაული, რომელთა ნაწილი, როგორც დასტურდება, სამარხში დაკრძალულ წარჩინებულ მეომარს ეკუთვნის, ნაწილი კი ქალს, სავარაუდოდ, მის მეუღლეს, და წარმოადგენს ადგილობრივი კულტურის ნიმუშს.
ამჟამად განძი ინახება აფხაზეთის რესპუბლიკის სახელმწიფო მუზეუმში.