არშინ მალ ალან
არშინ ალ ალან (აზერბაიჯანულად: : Arşın mal alan) — აზერბაიჯანელი კომპოზიტორის უზეირ ჰაჯიბეოვის კომიკური და რომანტიკული ოპერეტა (მცირე ზომის ოპერა) ტანსაცმით მოვაჭრის შესახებ, რომელიც თავის ცოლს ეძებს. მოქმედება 1900-იანი წლების შუშაში მიმდინარეობს. ჰაჯიბეოვმა შექმნა ოპერეტა სანქტ-პეტერბურგში და იგი დაიდგა 1913 წლის 25 ოქტომბერს. ოპერეტა მდიდარია ეროვნული მახასიათებლებით და რეალიზმით. აზერბაიჯანში გახსნის შემდეგ, არშინ მალ ალანი შესრულდა თბილისის, ერევნისა და აშხაბადის, ასევე ირანისა და თურქეთის თეატრებში. [1]
| არშინ მალ ალან | |
|---|---|
| უზიერ ჰაჯიბეიოვის ოპერა | |
| მშობლიური სახელწოდება | Arşın mal alan |
| ენა | აზერბაიჯანული |
| პრემიერა |
1913 წელი ბაქო, აზერბაიჯანი |
მოკლე შინაარსი რედაქტირება
სიუჟეტში ორიენტირებულია ბაკალავრ სახელად ასკერზე, რომელსაც ქორწინებამდე სურს თავისი პატარძლის ნახვა და არჩევა. ამასთან, მე -19 საუკუნეში ქალები სახლებში ისხდნენ და როდესაც საჯაროდ უშვებდნენ, ისინი მთლიანად დაფარულნი იყვნენ ჰიჯაბით. ასკერის მეგობარმა, სულეიმენმა მას შესთავაზა, რომ მან გახდეს ქსოვილის მოვაჭრე, რაც ქალებთან შეხვედრის უტყუარი გზაა. ასკერი დათანხმდება და დაიწყებს სახლების დათვალიერებას და ქსოვილების გაყიდვას.
ასკერი ხვდება ქალს, რომელსაც გულჩოჰრა ჰქვია და მათ ერთმანეთი შეუყვარდებათ, მიუხედავად იმისა, რომ ასკერის ნამდვილი ვინაობა გულჩოჰრასთვის უცნობი რჩება. ასკერი გულჩოჰრას მამას, მდიდარ სულთან ბეის უცხადებს თავის ვინაობას და ითხოვს დაქორწინების ნებართვას. სულთან ბეი თანახმაა, მაგრამ გულჩოჰრა წინააღმდეგია, რადგან მას უყვარს ვაჭარი. როდესაც გულჩოჰრა მიხვდება, რომ მამამისის მიერ წარმოდგენილი მდიდარი ბიზნესმენი სინამდვილეში მისი საყვარელი გამყიდველია, ის თანახმაა ქორწინებაზე.
ოპერეტა მთავრდება ერთდროულად ოთხი წყვილის დაქორწინებით.
.jpg)
საერთაშორისო წარმოდგენები რედაქტირება
არშინ მალ ალანი დაიდგა მრავალ ენაზე და მრავალ თეატრებში მსოფლიოს 60 ქვეყნის მაშტაბით. მათ შორის ვენაში, ავსტრიაში (2006),[2] პეკინში, ჩინეთში (2010) და ლოს-ანჯელესში, კალიფორნია, აშშ (2013).[3]
პირველი მოქმედება რედაქტირება
ასკერი, ახალგაზრდა და მდიდარი ვაჭარი, განაწყენებულია. მის დეიდას, ჯაჰანს, სჯერა, რომ იგი დაავადებულია და მისი ბოროტი მსახური, ველი, მალავს მისი ბატონის "ავადმყოფობის" მიზეზს. ასკერის ერთ-ერთი მეგობარი სულეიმანი აცხადებს, რომ ასკერის დაქორწინების დრო დგება.
ისლამური ტრადიციის თანახმად, საქმრო ქორწილამდე ვერ ხედავს თავის საცოლეს. ასკერი ამჯობინებს სიყვარულით დაქორწინებას, რის გამოც სულეიმანი მას შენიღბვას სთავაზობს მოვაჭრის (არშინ-მალჩის) სამოსში, რისი საშუალებითაც ის სახლებში ივლის და თავის საცოლეს თვითონ აარჩევს.
მეორე მოქმედება რედაქტირება
გაღატაკებულ, სულთან ბეის ქალიშვილმა გულჩოჰრამ იცის, რომ მამამისს მდიდარი საქმროს პოვნა სურს. გულჩორას არ სურს უცხო ადამიანზე დაქორწინება, ამჯობინებს დაქორწინება მასზე, ვინც იცნობს და უყვარს.
გულჩორას მამაც დაიღალა მარტოობისგან და სურს დაქორწინება, თუ შესაბამის ქვრივს იპოვის.
როდესაც არშინი მალჩია გამოჩნდება თავის საქონელთან ერთად, მას ნებართვა აქვს რომ ქალები ნახოს. სანამ ისინი საქონელს ათვალიერებენ, ასკერი მათ უყურებს. იგი ხედავს გულჩორას და მაშინვე შეუყვარდება. გულჩოჰრას ასევე ხიბლავს არშინი. როდესაც ქალები მიდიან, ასკერი თავის სიყვარულს განაცხადებს.
დეიდა ჯაჰანი მიდის სულთან ბეისთან, როგორც მაჭანკალი, მისი ძმისშვილის თხოვნით. ბეი სიამოვნებით ხვდება ასეთ მომხიბვლელ ქვრივს და მას ქორწინების წინადადებას აძლევს. ასკერი თანახმაა, დეიდა სულთან ბეიზე დააქორწინოს, მაგრამ ამის სანაცვლოდ მას გულჩოჰრაზე დაქორწინება სურს. სულთანი აღშფოთებულია იმის გამო, რომ ქალიშვილი არშინს უნდა მიათხოვოს. სულთან ბეი განრისხებული გამოდის მათ სახლიდან.
მესამე მოქმედება რედაქტირება
სულეიმან ბეი სულთან ბეის სტუმრობს და გულჩორას ქმრად შესთავაზებს მდიდარ ასკერს. სულთან ბეი სიხარულს ეთანხმება. სულთან ბეის სახლში ყოფნისას სულეიმან ბეი ხვდება აზიას რომელიც უყვარდება. აზია სულთან ბეის დისშვილია. გოგონასაც უყვარდება სულეიმანი.
გულჩორა განაწყენებულია, როდესაც მამამ აცნობებს მომავალი ქორწილის შესახებ. იგი ევედრება მამამისს, რომ არ აიძულოს ეს ქორწინება, მაგრამ ამაოდ. ქალიშვილის წინააღმდეგობის აცილების სურვილით, იგი გოგონას მოტაცებას დაგეგმავს და ასკარის სახლში გააგზავნის.
მეოთხე მოქმედება რედაქტირება
გულჩოჰრა გადაწყვეტს, რომ ბოლო მოუღოს მის ცხოვრებას, ვიდრე იქორწინოს კაცზე, რომელიც არ უყვარს. ასკერი უკანასკნელ მომენტში შემოდის და გულჩოჰრეს ყველაფერი უხსნის, რის გამოც ის ძალიან ბედნიერია. მხოლოდ სულთან ბეიმ, იცის რომ მათ მოატყუეს,რის გამოც ძალიან ბრაზობს. დეიდა ჯაჰანი სწრაფად ამშვიდებს სწრაფი ტემპერამენტის ბეის, ცოლად გაყოლის პირობით.
ბოლოს ოთხი ქორწილი ბედნიერი დღესასწაულით აღინიშნება: ასკარი გულჩოჰრასთან; სულთან ბეი დეიდა ჯაჰანთან, სულეიმანი აზიაში და ვალი (ასკერის მსახური) ტელნისთან, (სულთან ბეის მსახურთან).
თანამედროვე კულტურაში რედაქტირება
2013 წელს, Google– მა შექმნა არშინ მალ ალანის საფუძველზე შექმნილი Google Doodle აზერბაიჯანული ვერსიისთვის.[4][5]
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ ""Arshin Mal Alan": an operetta for all time". Visions of Azerbaijan. Retrieved 2010-12-22.
- ↑ "AtaHolding" sponsored performance of "Arshin Mal Alan" operetta in Vienna, AtaHolding OJSC, 2006, archived from the original on 2016-03-11
- ↑ "Azerbaijani Musical "Arshin Mal Alan" Mesmerizes Los Angeles" . PR Newswire. Retrieved 2013-09-09.
- ↑ "Uzeyir Hacibeyov's 128th Birthday (Azerbaijan)". www.google.com. Google. Retrieved 6 November 2014.
- ↑ "Cегодняшний дудл Google посвящен 128-летию со дня рождения Узеира Гаджибекова". www.infocity.az (in Russian). Retrieved 6 November 2014.