ანტიკეს პროვინცია

ანტიკეს პროვინცია
კინარ. Hamtik
ადმინისტრაციული ერთეული
	ანტიკეს პროვინცია; კინარ. Hamtik
დროშა	გერბი
ქვეყანა	ფილიპინები
ადმ. ცენტრი	სან-ხოსე-დე-ბუენავისტა
შიდა დაყოფა	ანინი-ი, ბარბასა, ბელისონი, ბუგასონგი, კალუია, კულასი, ამტიკი, ლაუა-ანი, ლიბერტადი (ანტიკე), პანდანი (ანტიკე), პატნონგონი, სან-ხოსე-დე-ბუენავისტა, სან-რემიხიო (ანტიკე), სებასტე (ანტიკე), სიბალომი, ტიბიაო, ტობიას-ფორნიერი და ვალდერამა (ანტიკე)
კოორდინატები	11°10′00″ ჩ. გ. 122°04′59″ ა. გ. / 11.1666694° ჩ. გ. 122.0833306° ა. გ.
მმართველი	Rhodora Cadiao
დაარსდა	1780
ფართობი	2729.17 კმ²
მოსახლეობა	612 974 (1 მაისი, 2020)
სასაათო სარტყელი	UTC+8
სატელეფონო კოდი	36
საფოსტო ინდექსი	5700–5717
ოფიციალური საიტი	https://antique.gov.ph/
	ანტიკეს პროვინცია ვიკისაწყობში

ანტიკე (ოფიციალურად ანტიკეს პროვინცია) ― პროვინცია დასავლეთ ვისაიასის რეგიონში, ფილიპინებში. პროვინციის დედაქალაქი და მოსახლეობის რაოდენობით უდიდესი ქალაქია სან-ხოსე-დე-ბუენავისტა. ანტიკე კუნძულ პანაის დასავლეთ ნაწილში მდებარეობს. აღმოსავლეთიდან აკლანი, კაპისი და ილოილოს პროვიცნიები, ხოლო დასავლეთიდან სულუს ზღვა ესაზღვრება.

ეტიმოლოგია რედაქტირება

ესპანელების მიერ ფილიპინების კოლონიზაციამდე ანტიკე კუნძულ პანაის ერთ-ერთი საკუპი (რაიონი) იყო. ესპანელთა ჩამოსვლის დროისთვის პროვინციას ანტიკი ერქვა. ამ სახელით ადგილობრივი შავ ბაღის ჭიანჭველებს მოიხსენიებდნენ.^[2] ესპანელი მემატიანეები ფრანგების გავლენით რეგიონს ანტიკეს (Hantique) უწოდებდნენ, თუმცა სახელი მდინარე მალანდოგის მახლობელ ტერიტორიებს, დღევანდელი ამტიკის ტერიტორიებს შემორჩა, რომელიც ბუგასონამდე და სან-ხუანამდე პროვინციის დედაქალაქის ფუნქციას ასრულებდა. პროვინცია ყოფილი დედაქალაქის სახეცვლილ სახელს ატარებს და გამოითქმის, როგორც ანტიკე (Antique).

გეოგრაფია რედაქტირება

ანტიკე დასავლეთ ვისაიასის (ან VI რეგიონი) ექვსი პროვინციიდან და კუნძულ პანაის ოთხი კუნძულიდან ერთ-ერთია.

პროვინციის საერთო ფართობი 2 729.17 კმ²-ია.^[3] ანტიკეს წაგრძელებული ფორმა აქვს და კუნძულის მთელ დასავლეთ ნაწილს იკავებს. პროვინცია პანაის ცენტრალური მთიანეთითაა გარჩემორტყმული. ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან აკლანი ესაზღვრება, აღმოსავლეთიდან ― კაპისი, სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან ― ილოილო, ხოლო დასავლეთიდან ― სულუს ზღვა. პროვინციის უკიდურესი დასავლეთი და ჩრდილოეთი წერტილია კუნძული სემირარა. პროვინციის უკიდურესი სამხრეთი წერტილია ანინი-ი. პროვინციის სიგრძე 155 კმ, ხოლო სიგანე 35 კმ-ია.

ტოპოგრაფია რედაქტირება

ანტიკეს უხეში და მრავალფეროვანი ტოპოგრაფია აქვს. კუნძულ ნოგასს, ურაო-ურაოსა და მარარისონს გრძელი თეთრი პლაჟები აქვთ, რომლებიც ნიჟარების შეგროვებისთვისაა ზედგამოჭრილი. მეორე მხრივ, კუნძული ბატბატანი კარგად დაცული მარჯნის რიფების გამო წყალქვეშ ყვინთვისთვისაა ზედგამოჭრილი.

კულასში მდებარე მადხა-ასის მთა კუნძულ პანაის უმაღლესი მწვერვალია. მისი სიმაღლე 2 117 მეტრია.^[4] მადხა-ასი ჩამქრალი ვულკანია. ადგილობრივ რწმენა-წარმოდგენებში იგი წმინდა მთად და ბულალაკავის, უზენაესის ღმერთის სამყოფელად მიიჩნეოდა. ანტიკესა და პანაის მეორე უმაღლესი მწვერვალი ნანგტუდია, რომელიც ზღვის დონიდან 2 074 მეტრის სიმაღლეზე, ანტიკესა და კაპისის საზღვარზე მდებარეობს.

ანტიკეში 9 მთავარი მდინარე მიედინება, რომელთაგან უგრძესი სიბალომია. მისი სიგრძე 73 კმ-ია. დანარჩენი მდინარეებია: პალივანი (58.2 კმ), კანგარანანის (57.4 კმ), დალანასი (34.6 კმ), კაირავანი (31.5 კმ), პატნონგონი (29.2 კმ), ტიბიაო (25.8 კმ), მალანდოგი (17.8 კმ) და ბაკონგი (16.1 კმ).

კლიმატი რედაქტირება

ანტიკეში წვიმების სეზონი ივნისიდან ნოემბრამდე გრძელდება. ზაფხული დეკემბერში იწყება და მაისამდე გრძელდება.

ჰავის მონაცემები — ანტიკე
თვე	იან	თებ	მარ	აპრ	მაი	ივნ	ივლ	აგვ	სექ	ოქტ	ნოე	დეკ	წლიური
საშუალო მაღალი °C	29.9	30.8	32.2	33.6	33	31.8	30.9	30.8	31.1	31.2	31.2	30.4	31.4
საშუალო დაბალი °C	22.8	23	23.5	24.2	24.6	24.3	23.9	23.8	23.8	23.8	23.5	23.1	23.7
წვიმიანი დღეები საშუალოდ	7	5	6	4	11	16	18	18	16	16	10	9	136
წყარო: Storm24/7^[5]

ადმინისტრაციული დაყოფა რედაქტირება

ანტიკეს პოლიტიკური რუკა

ანტიკე 18 მუნიციპალიტეტს მოიცავს. პროვინციის დედაქალაქი, კომერციული და სავაჭრო ცენტრი სან-ხოსე-დე-ბუენავისტაა. ანტიკეს პროვინციებია: ანინი-ი, ბარბასა, ბელისონი, ბუგასონგი, კალუია, კულასი, ამტიკი, ლაუა-ანი, ლიბერტადი, პანდანი, პატნონგონი, სან-ხოსე-დე-ბუენავისტა, სან-რემიხიო, სებასტე,სიბალომი, ტიბიაო, ტობიას-ფორნიერი, ვალდერამა.

დემოგრაფია რედაქტირება

2020 წლის აღწერით ანტიკეს მოსახლეობა 612 974 ადამიანს შეადგენს. მოსახლეობის სიმჭიდროვე 1 კმ²-ზე 220 ადამიანს შეადგენს. მოსახლეობის რაოდენობის მიხედვით პროვინციის უდიდესი ქალაქია სან-ხოსე-დე-ბუენავისტა.

ანტიკელები მეზღვაურები არიან და პანაიელ მეზობლებთან ბევრი საერთო აქვთ, თუმცა ანტიკეს გრძელი, უხეში და ციცაბო ფერდობიანი მთიანეთი პროვინციას პანაის დარჩენილი ნაწილისგან იზოლირებულს ხდის. ანტიკელებს საკუთარი ენა აქვთ, რომელსაც კინარაი-ა ეწოდება. იგი ავსტრონეზიული წარმოშობისაა და რ-სა და შვა ბგერების სიჭარბით გამოირჩევა, რომელსაც რბილი ინტონაციით წარმოთქვამენ.

რელიგია რედაქტირება

ანტიკეს მოსახლეობის დიდი ნაწილი ქრისტიანია. უდიდეს კონფესიას რომის კათოლიკური ეკლესიის მიმდევრები წარმოადგენენ. პროვინციის მეორე უდიდესი კონფესია დამოუკიდებელი ფილიპინური ეკლესიაა (ასევე ცნობილი როგორც აგლიპაიანური ეკლესია). პროვინციის მოსახლეობის ნაწილი პროტესტანტები, ბაპტისტები, ქრისტეს ეკლესი მიმდევრები, მეშვიდე დღის ადვენტისტები, იეჰოვას მოწმეები, უკანასკნელი დღეების წმინდანთა იესო ქრისტეს ეკლესიის მიმდევრები არიან.

ლიტერატურა რედაქტირება

PPDO. Provincial Development & Physical Framework Plan. San Jose, Antique. 2008
Vanzi, Sol Jose. "The Many Facets of Antique დაარქივებული 2006-01-08 საიტზე Wayback Machine. ." Philippine Headline News Online.
Website of the Provincial Government of Antique (old) The Provincial Government of Antique.