ალექსანდრე I-ის ძეგლი (ტაგანროგი)
ალექსანდრე I-ის ძეგლი (რუს. Памятник Александру I) — რუსეთის იმპერატორ ალექსანდრე I-ის ძეგლი ტაგანროგში. ძეგლი აღმართეს 1831 წელს[1], მისი ავტორები არიან მოქანდაკე ივან მარტოსი და არქიტექტორი აბრაამ მელნიკოვი. იგი იყო პირველი ძეგლი ტაგანროგში და 2014 წლის ნოემბრამდე აღნიშნული იმპერატორის ერთადერთი ძეგლი რუსეთის ტერიტორიაზე[1][2].
| ალექსანდრე I-ის ძეგლი რუს. Памятник Александру I | |
|---|---|
 | |
| კოორდინატები | 47°13′16″N 38°54′32″E / 47.221° ჩ. გ. 38.909° ა. გ. |
| მდებარეობა | ტაგანროგი, როსტოვის ოლქი, რუსეთი |
| არქიტექტორი | აბრაამ მელნიკოვი |
| მოქანდაკე | ივან მარტოსი |
| მასალა | ბრინჯაო |
| გახსნის თარიღი |
23 ოქოტმბერი, 1831 12 სექტემბერი, 1998 |
ისტორია რედაქტირება
ტაგანროგში იმპერატორის ძეგლის დადგმის იდეა გაჩნდა ალექსანდრე I-ის გარდაცვალებიდან ძალიან მალევე, 1825 წელს[3]. ტაგანროგელების თხოვნა წარუდგინეს რუსეთის ახალ იმპერატორ ნიკოლოზ I-ს. ძეგლის ავტორი იყო სამხატვრო აკადემიის რექტორი ივან მარტოსი[3].
ძეგლი დადგეს იერუსალიმის მოედნის ცენტრში, ალექსანდრე ნეველის სახელობის იერუსალიმის ბერძნული მამათა მონასტრის პირდაპირ. 1920-იანი წლების ბოლოს მოახდინეს ძეგლის დემონტაჟი და გადაიტანეს ალექსანდრე I-ის სასახლის ეზოში[4]. 1932 წელს ძეგლი ტაგანროგის საქალაქო საბჭოს გადაწყვეტილებით გააგზავნეს დონის როსტოვში და გადაადნეს „საბჭოთა ინდუსტრიის საჭიროებებისათვის“. დანგრეული ალექსანდრე I-ის ძეგლის ადგილზე ააგეს სამოქალაქო ომის მონაწილე ტროფიმ დიშლოვოის ძეგლი.
თავდაპირველი ძეგლის აღწერა რედაქტირება
მაღალ, მასიური გრანიტის ფლებით მოპირკეთებულ კვარცხლბეკზე, რომელსაც ხუთი საფეხური გააჩნდა, იდგა იმპერატორ ალექსანდრე I-ის ბრინჯაოს ფიგურა მთელი ტანით, რომელსაც ფეხზე დახვეული ჰყავდა გველი[1]. ეს ალეგორია ასოცირდებოდა ნაპოლეონზე იმპერატორის გამარჯვებასთან. მარცხენა ხელში მას ეკავა დაშნის ტარი, ხოლო მარჯვენაში რუსეთის კანონთა კრებული. კვარცხლბეკის გრანიტის ფილაზე იყო წარწერა:
|
„
Александру Первому |
ძეგლის აღდგენა რედაქტირება
1998 წელს ტაგანროგის დაარსების 300 წლის იუბილესთან დაკავშირებით გადაწყვიტეს აღედგინათ ალექსანდრე I-ის ძეგლი. იგი დააფინანსა ბანკ „რუსული კრედიტის“ ტაგანროგის ფილიალმა. ძეგლი აღადგინეს მცირე ცვლილებებით. აღდგენილი ძეგლის საზეიმო გახსნა გაიმართა 1998 წლის 11 სექტემბერს[5].
რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება
- Памятник Александру I на сайте «Виртуальный гид» დაარქივებული 2013-12-03 საიტზე Wayback Machine.
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ 1.0 1.1 1.2 Киричек М. С. Музей под открытым небом. — Таганрог: ИП Стадников, 2010. — С. 31-34. — ISBN 978-5-9901455-3-5.
- ↑ Собств. корр. Памятник Александру I появился у стен Кремля в Москве // tvzvezda.ru. — 2014. — 20 ноября.
- ↑ 3.0 3.1 Киричек М. С. По ладоням твоих площадей. — Таганрог: Лукоморье, 2007. — С. 60-64. — ISBN 978-5-902450-13-9.
- ↑ Орлов Г. Н., Найговзин Л.И., Цымбал А.А. Памятники архитектуры, истории и культуры Таганрога на старых открытках и фотографиях. — Таганрог: Лукоморье, 2004. — С. 64. — ISBN 5-901565-11-8.
- ↑ Люци М. Памятник Александру I დაარქივებული 2016-04-07 საიტზე Wayback Machine. // Таганрог.Su. — 2009. — 30 июля.