აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სახელმწიფო ნავთობის ფონდი

აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სახელმწიფო ნავთობის ფონდი (აზერ.Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondu, ინგლ. The State Oil Fund of the Republic of Azerbaijan) — აზერბაიჯანის სუვერენული სიმდიდრის ფონდი, რომლის მიზანია ნავთობის მოულოდნელი მოგების მართვა. ის აერთიანებს კოლექტიურ და სტაბილურ ფუნქციებს.

ისტორია რედაქტირება

1999 წლის 29 დეკემბერს აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ჰეიდარ ალიევმა მიიღო გადაწყვეტილება სახელმწიფო ნავთობის ფონდის შექმნის შესახებ ^[1]. ჯერ კიდევ 2000 წლის 29 დეკემბერს მიიღეს დებულება SOFAZ–ის შესახებ ^[2].

2001 წლის ივლისში დამტკიცდა განკარგულება ფონდის რესურსების განლაგების წესის შესახებ.

2001 წლის ივლისში SOFAZ–მა მუშაობა დაიწყო. იგი თანამშრომლობს სხვა სუვერენულ ფონდებთან. ფონდის მიზანია ნავთობისა და გაზის კონტრაქტების განხორციელების შედეგად მიღებული თანხების დაგროვება, ნავთობის თანხების შენახვა მომავალი თაობებისათვის და ასევე ზოგადად შემოსავლების ეფექტიანი მართვა. ასევე ორგანიზაციის მიზანია ნავთობის შემოსავლების შენარჩუნება და გამრავლება, მომავალი თაობებისათვის ეკონომიკური ბაზის შექმნა და, ამავე დროს, მათი გამოყენება მიმდინარე თაობებისთვის და ა.შ.

ნავთობის ფონდის ძირითადი მიზანია ქვეყნის ეკონომიკის დაცვა შესაძლო უარყოფითი გავლენებისაგან ^[3]. 2007 წელს სახელმწიფო ნავთობის ფონდს მიენიჭა „გაეროს ჯილდო სახელმწიფო სამსახურისთვის“ ^[4].

ორგანიზაციის შექმნის მიზეზი რედაქტირება

აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სახელმწიფო ნავთობის ფონდის მისიაა ნახშირწყალბადების მარაგების გარდაქმნა ფინანსურ აქტივებად, რომლებიც მუდმივ შემოსავალს ქმნის ამჟამინდელი და მომავალი თაობებისათვის.

ორგანიზაციის მინიჭებული ძირითადი ამოცანებია:

მაკროეკონომიკური სტაბილურობის შენარჩუნება ქვეყნის ეკონომიკის დაცვით სავალუტო მოგების ზრდის შესაძლო უარყოფითი ზემოქმედებისგან, ფინანსური დისციპლინის უზრუნველყოფით და არა-ნავთობის სექტორის განვითარებით;
ნავთობისა და გაზის რესურსების რეალიზაციით მიღებული შემოსავლის დაგროვება და დაზოგვა;
ქვეყნის სოციალური საჭიროებებისა და ეკონომიკური საჭიროებებისათვის ნავთობის შემოსავლების ნაწილის მიმართულება.

მართვა რედაქტირება

ფონდის საქმიანობის ზოგად კონტროლს ახორციელებს სამეთვალყურეო საბჭო. სამეთვალყურეო საბჭოს მთავარი ამოცანაა გამოხმაურება:

აღმასრულებელი დირექტორის მიერ მომზადებული წლიური ბიუჯეტის პროექტისა და ბიუჯეტის შესრულების ანგარიშები;
წლიური ანგარიშები;
ფინანსური აუდიტის ანგარიშები.

აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სახელმწიფო ნავთობის ფონდს ხელმძღვანელობს აღმასრულებელი დირექტორი, რომელსაც თანამდებობაზე ნიშნავს და თანამდებობიდან ათავისუფლებს აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტი.

აღმასრულებელ დირექტორს უფლება აქვს:

იურიდიულად წარმოადგენს ფონდს;
ამტკიცებს და ათავისუფლებს თანამშრომლებს;
ფონდის მიმდინარე მუშაობის ორგანიზება;
გამოსცეს ბრძანება სავალუტო სახსრების მართვისა და განლაგების შესახებ.

აღმასრულებელი დირექტორი ამზადებს ანგარიშებს წლიური ბიუჯეტის, წლიური პროექტის შესახებ ბიუჯეტის შესრულების მომზადების შესახებ და წარუდგენს აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტს.

აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სახელმწიფო ნავთობის ფონდის ბიუჯეტის შედგენისა და შესრულების პროცესი რეგულირდება „აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სახელმწიფო ნავთობის ფონდის წლიური შემოსავლისა და ხარჯების პროგრამის (ბიუჯეტის) შედგენისა და შესრულების წესებით“, საკმაოდ მკაცრადაა განსაზღვრული მისი საინვესტიციო პოლიტიკა.