აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ეროვნული არქივის დეპარტამენტი

აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ეროვნული არქივის დეპარტამენტი (აზერ. Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsi) — ცენტრალური აღმასრულებელი ორგანო, რომელიც დაარსდა აზერბაიჯანის მინისტრთა კაბინეტთან არსებული მთავარი არქივის ბაზაზე აზერბაიჯანის პრეზიდენტის ჰეიდარ ალიევის 2002 წლის 2 დეკემბრის № 816 ბრძანებულების საფუძველზე („აზერბაიჯანის რესპუბლიკის საარქივო მუშაობის გაუნჯობესობასთან“ და აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სახელმწიფო პოლიტიკასთან დაკავშირებული საარქივო სამუშაოების სფეროს პოლიტიკასთან დაკავშირებით).

აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ეროვნული არქივის დეპარტამენტი აზერ. Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsi
უწყების შესახებ
შეიქმნა	2002
უწყების ხელმძღვანელი	ათახან ფაშაევი
საიტი
milliarxiv.gov.az

2003 წლის 27 სექტემბერს დამტკიცდა ეროვნული საარქივო სამმართველოს დებულება. სამმართველო უზრუნველყოფს აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სახელმწიფო პოლიტიკის განხორციელების, განახლების და შენარჩუნების პროცესში ეროვნული არქივის მიერ პირდაპირი საქმიანობის სფეროში შეძენასთან და კონსერვაციასთან დაკავშირებულ დოკუმენტების მოძიება შენახვას. ასევე უზრუნველყოფს აზერბაიჯანის ნახჭევანის ავტონომიური რესპუბლიკის მიერ განხორციელებული ანალოგიური ქმედებების დროს გამოცემული დოკუმენტების შენახვასაც. დეპარტამენტის საქმიანობა ფინანსდება სახელმწიფო ბიუჯეტიდან.

დეპარტამენტს ხელმძღვანელობს უფროსი, რომელსაც თანამდებობაზე ნიშნავს და თანამდებობიდან ათავისუფლებს აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტი.

დეპარტამენტის ხელმძღვანელია ათახან ფაშაევი.

ისტორია

აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპაციის შემდეგ, ბოლშევიკებმა 1921 წელს სახალხო კომისარიატში დააარსეს განათლების სახელმწიფო ფონდის მიერ დაფინანსებული სახელმწიფო არქივი. 1922 წელს, არქივების მართვა გადაეცა აზერბაიჯანის სსრ ცენტრალური აღმასრულებელი კომიტეტის ბიუროს.

1925 წელს ანალოგიური საარქივო სამმართველო შეიქმნა ნახიჭევანში. 1928 წლიდან დაიწყო რესპუბლიკის მასშტაბით სახელმწიფო არქივების დეპარტამენტის რეგიონული უწყებების შექმნა. 1930 წელს კომუნისტური პარტიის ცენტრალურმა კომიტეტმა ცენტრალური საარქივო სამმართველო შექმნა. 1938 წელს არქივების მართვა შინაგან საქმეთა სამინისტროს იურისდიქციაში შევიდა და 1960 წელს იგი ექვემდებარებოდა მინისტრთა კაბინეტს. 1966 წელს შეიქმნა აზერბაიჯანის სსრ-ის ლიტერატურისა და ხელოვნების სახელმწიფო არქივი.

ეროვნული არქივის დეპარტამენტი დაფუძნდა 2002 წლის 2 დეკემბრის პრეზიდენტის ბრძანებულებით მინისტრთა კაბინეტის არსებულ მთავარ საარქივო სამმართველოს მიერ, რომელიც არსებობდა 1994 წლის 11 მარტიდან. მისი დებულება დამტკიცდა 2003 წლის 27 სექტემბერს პრეზიდენტ ჰეიდარ ალიევის მიერ. სააგენტო უზრუნველყოფს სახელმწიფო პოლიტიკის განხორციელებას ეროვნული არქივების განახლებისა და შენარჩუნების, პირდაპირი ღონისძიებების მეშვეობით მონაცემთა შეგროვებისა და დოკუმენტების შენახვის თვალსაზრისით. დეპარტამენტის საქმიანობა დაფინანსებულია აზერბაიჯანის სახელმწიფო ბიუჯეტიდან გამოყოფილი თანხებით.

სტრუქტურა

სააგენტოს ხელმძღვანელობს უწყების ხელმძღვანელი და დეპარტამენტის კოლეგია. კოლეგიას ხელმძღვანელობს ეროვნული არქივის ხელმძღვანელი და მისი მოადგილე. საარქივო სამმართველოს აქვს ორი ძირითადი ორგანო: სამეცნიერო საბჭო და ცენტრალური ექსპერტიზის კომისია. სააგენტოს ძირითადი ფუნქციებია მონაწილეობა პოლიტიკურ შემადგენლობაში ეროვნული არქივების მართვის კუთხით; აზერბაიჯანის კულტურული მემკვიდრეობისა და ისტორიის, ასევე სამეცნიერო, ისტორიული, სოციალური, ეკონომიკური მნიშვნელობის  დოკუმენტაციის მიღება, დაცვა და ფრთხილად გამოყენება; საარქივო რესურსების შეგროვება, კატეგორიზაცია, აღრიცხვა და მართვა; საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად არქივების მართვის სისტემის მუდმივად შეცვლა; აზერბაიჯანის მთავრობისთვის სახელმწიფო არქივების სტატუსის შესახებ  ანგარიშების წერა. დღეისათვის ეროვნული არქივის ცენტრალური დეპარტამენტის, 15 რეგიონალური უწყება და ნახიჭანის ავტონომიური რესპუბლიკის სახელმწიფო არქივის 6 სახელმწიფო არქივია.

მოვალეობები

• მონაწილეობის მიაღება საარქივო საქმის სფეროში, სახელმწიფო პოლიტიკის ჩამოყალიბება და მისი განხორციელების უზრუნველსაყოფა;
• უზრუნველყოს დოკუმენტების მიღება აზერბაიჯანის სახელმწიფო არქივის ფონდში, რომელიც წარმოადგენს ისტორიულ, სამეცნიერო, სოციალურ, ეკონომიკურ, პოლიტიკურ, კულტურულ, მხატვრულ და სხვა დოკუმენტებს;
• მონაწილეობის მიღება აზერბაიჯანის ეროვნული საარქივო ფონდის დოკუმენტების, ანგარიშების შედგენაში და მათი გამოყენების ერთიანი პრინციპების მომზადებაში;
• რესპუბლიკაში განვითარებული საარქივო მოქმედებების რეგულირება, სახელმწიფო არქივებისა და არა-სახელმწიფო არქივების მეთოდური დახმარება;
• აზერბაიჯანის სახელმწიფო ორგანოებში საარქივო მუშაობის ორგანიზების კოორდინირება;
• ქვეყანაში სახელმწიფო არქივის მუშაობის გაანალიზება, მისი განვითარების კონცეფციისა და სტრატეგიის მომზადება;
• საარქივო საქმის სფეროში საერთაშორისო ურთიერთობების შექმნა, ამ სფეროში უცხო ქვეყნის ქვეყნების არქივების გამოცდილების შესწავლა და გავრცელება;
• ასრულებს სხვა მოვალეობებს დეპარტამენტისთვის აზერბაიჯანის რესპუბლიკის კანონმდებლობით.

ქრონოლოგია

1920 - ცენტრალური სახელმწიფო არქივი საზოგადოებრივი განათლების კომისარიატში;

1921 - აზერბაიჯანის ცენტრალური სახელმწიფო არქივი;

1922 - ცენტრალური სახელმწიფო არქივი აზერბაიჯანის სსრ ცენტრალური აღმასრულებელი კომიტეტის პრეზიდიუმთან;

1930 - აზერბაიჯანის სსრ ცენტრალური საარქივო სამმართველო;

1938 - საარქივო მომსახურება გადაეცა შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატს;

1960 - საარქივო მომსახურება აზერბაიჯანის სსრ მინისტრთა საბჭოს გადაეცა;

1973 - საარქივო სამმართველო გადაკეთდა აზერბაიჯანის სსრ მინისტრთა საბჭოს მთავარ საარქივო სამმართველოდ;

2002 - აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ეროვნული არქივის დეპარტამენტი

დაქვემდებარებული უწყებები

ეროვნულ არქივს ექვემდებარება შემდეგი 7 უწყება:

• აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სახელმწიფო არქივი
• აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სახელმწიფო ისტორიული არქივი
• აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ლიტერატურისა და ხელოვნების სახელმწიფო არქივი
• აზერბაიჯანის რესპუბლიკის კინოსა და ფოტო დოკუმენტების სახელმწიფო არქივი
• აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ხმის ჩანაწერების სახელმწიფო არქივი
• აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სამეცნიერო და ტექნიკური დოკუმენტების სახელმწიფო არქივი
• ნახიჩევანის ავტონომიური რესპუბლიკის სახელმწიფო არქივი

იხილეთ აგრეთვე

• აზერბაიჯანის მინისტრთა კაბინეტი
• აზერბაიჯანის ეროვნული ბიბლიოთეკა

რესურსები ინტერნეტში

• აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ეროვნული არქივის დეპარტამენტი დაარქივებული 2018-01-23 საიტზე Wayback Machine.