ავესტური ენა
ავესტური ენა — ძველი ირანული ენის დიალექტი, რომელიც შემონახულია ზოროასტრიზმის საღვთო ტექსტების კრებულში — ავესტაში.
ავესტური ენა მნიშვნელოვნად განსხვავდება ე. წ. აქემენიდების ლურსმული წარწერების ენისაგან, რომელიც ძველი ირანულის მეორე დიალექტია და ძველ სპარსული ეწოდება. ძეგლის მიხედვით გამოიყოფა ორი დიალექტურ-ქრონოლოგიური ფენა: ადრეული ავესტური, რომელსაც საფუძვლად უდევს ძვ. წ. VII-VI საუკუნეების ირანულის ერთ-ერთი დიალექტი. ამ დიალექტზე შესრულებულია სალექსო საზომით დაწერილი 17 გათა (საგალობელი), რომელთაც ზარათუშტრას მიაწერენ. ამ ფენას სპეციალურ სამეცნიერო ლიტერატურაში გათურსაც უწოდებენ. გვიანი ავესტურია სასანიანების ხანაში ფანაური ანაბნით ჩაწერილი ტექსტი, რომელსაც თან ახლავს ფალაური თარგმანი და კომენტარები. დედანს საშ. სპარსულად ეწოდა apastak („ფუძე“ ან ძირითადი ტექსტი; ახ. სპარსულით avista), ხოლო დანარჩენს zend (ცოდნა, განმარტება). ავესტის ამ დიალექტურ-ქრონოლოგიურ ფენას მოგვიანებით ევროპილებმა უმართებულოდ უწოდეს ზენდური ენა. ავესტურ ენაზე ავესტის გარდა არაფერი შემორჩენილა. ვარაუდობენ რომ ძეგლის შექმნის ეპოქაშივე იგი უკვე მკვდარი ენა იყო. როგორც საღვთისმსახურო ენა, იგი დღემდე შემოინახეს ინდოეთში მცხოვრებმა ზოროასტრიზმის ფარსმა მიმდევრებმა.
ლიტერატურა რედაქტირება
- გ. ახვლედიანი, ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 1, თბ., 1975. — გვ. 120.
- გ. ახვლედიანი, „ავესტიდან“ (თარგმნილი კომენტარებითურთ), «ჩვენი მეცნიერება», 1924, №1
- Соколов С. Н., «Авестинский язык», М. 1961
- Barthlomae Chr., „Awestasprache Altpersisch“, Bd. 1, Stras., 1896
- Barthlomae Chr., „Altiranisches Worterbuch“, 2. Aufl., B., 1961