ჩონდოიზმი
ჩეონდოიზმი (ჩრდილოეთ კორეაში გამოითქმის, როგორც ჩონდოიზმი;[1] კორ. 천도교; ლიტ. ღვთაებრივი გზის რელიგია) — მე-20 საუკუნის კორეული პანთეისტური რელიგია, რომელიც ეფუძნებოდა მე-19 საუკუნის დონღაკის რელიგიურ მოძრაობას. დონღაკის მოძრაობა დაარსდა ჩო ჯეუს მიერ და კოდირებულია სონ ბიონგ-ჰის მეშვეობით.[2] ჩეონდოიზმის წარმოშობა უკავშირდება გლეხთა აჯანყებას, რომელიც წარმოიშვა 1812 წელს ჯოსონის დროს.
| ჩონდოიზმი | |
|---|---|
 დროშა, რომელიც წარმოადგენს ჩონდოიზმს |
ჩეონდოიზმი მოიცავს კორეული შამანიზმის ელემენტებს.[3] ის ხაზს უსვამს პერსონალურ კულტივაციასა და სოციალურ კეთილდღეობას თანამედროვე მსოფლიოში.[2] სპლინტერული მოძრაობები შეიცავს სუვუნიზმს და ბოქეონიზმს.[4]
სახელწოდება
რედაქტირებაCheondogyo სიტყვასიტყვით ნიშნავს „ციური გზის რელიგიას“, სადაც cheon ნიშნავს „ცას“, დო ნიშნავს „გზას“ (იგივე ასოებით, როგორც ჩინური ტაო) და gyo ნიშნავს „რელიგიას“, „სწავლებას“, „იზმს“.
რწმენები
რედაქტირებადროთა განმავლობაში, ჩეონდოიზმმა ასევე გაითავისა სხვა კორეული რელიგიური ტრადიციების ელემენტები, მათ შორის, დო (ტაოიზმი) და ბუდიზმი.[5]
კონფუციური აზროვნების ფესვების შენარჩუნებით, ჩეონდოიზმი პატივს მიაგებს ჩეონ („ცა“ ანუ „სამოთხე“), როგორც კარგისა და სამართლის აღმატებული პრინციპი, რაც მოიხსენიება საპატიო ტერმინით Haneullim (하늘님) ან „ღვთაება“. საეკლესიო დოქტრინის თანახმად, ტერმინი "Haneul" ნიშნავს არა მხოლოდ „ცას“, არამედ ის წარმოადგენს მთელს სამყაროს ანუ „ღიაობას“.[6] ეს ტიტული გულისხმობს სამოთხის, როგორც „ინსტრუქტორის“ ხარისხს; რწმენა, რომ ადამიანები და საგნები შექმინილია არა ზებუნებრივი ღმერთის მიერ, არამედ ღვთივბუნებოვანი ყველა არსებისა და უსულო საგნების მიერ.[7]
თავისი კონფუციანური წინაპირობების შენარჩუნების წყალობით, ჩონდოიზმი ყურადღებას ამახვილებს თვითგანვითარებაზე იმ იმედით, რომ ერთი აუმჯობესებს მეორის თანდაყოლილ ბუნებას, ერთი მიდის უფრო ახლოს ცასთან; რომ, ყველა არსების ურთიერთობა ღმერთთან, შესაძლოა, გაიზომოს მათი თანდაყოლილი ღვთივბუნებოვნებასთან სიახლოვის ან დისტანცირებულობის გამო.[2] ლიდერმა ჩო სი ჰიონგმა, რომელმაც გამოაქვეყნა ჩეონდოიზმის წმინდა წერილები, დააწესა ყველა საგნის ერთობის ბირთვის პრინციპი, რომელიც ემყარებოდა ღვთაების თანდაყოლილ არსებობას.[8] ამ პრინციპმა შექმნა გრძნობა, რომ „ემსახურო პიროვნებას, ნიშნავს ემსახურო სამოთხეს.“[8]
როლანდ ბოერი შემდეგნაირად აჯამებს ჩონდოიზმის კულტურულ გავლენას:[8]
|
„ჩონდოიზმმა კორეის კულტურას უანდერძა მრავალი პრინციპი, სოციალური და რელიგიური თანასწორობისკენ აშკარა მისწრაფებით. ესენია: „ჩემი გული შენი გულია“, როგორც სხვების, ისე „ზეცის“ მითითებით; კონფუციანური იერარქიების გამოწვევისას „მოექეცით ადამიანებს, როგორც ღმერთს“; „დაიცავი ერი, უზრუნველყავი მშვიდობა ხალხისთვის“ აშკარა მითითებით კორეაზე უცხო ძალებთან მიმართებაში; „ყველა ადამიანი ვითარდება ერთიანობისკენ“, რამაც კიდევ უფრო მეტი ძალა მოიპოვა ჩრდილოეთსა და სამხრეთს შორის განხეთქილების გამო; და 'ზეცის სამეფო დედამიწაზე'.“
|
ისტორია
რედაქტირება
ჩეონდოიზმი წარმოიშვა დონღაკიდან („აღმოსავლური სწავლება“), რელიგიური მოძრაობა, რომელიც წარმოიშვა მე-19 საუკუნის კორეაში, როგორც დასავლურ ინტერვენციაზე რეაქცია, კერძოდ, კათოლიციზმის გავრცელება. დონღაკის მოძრაობა დაიწყო ჩო ჩეუს მიერ 1860 წელს,[9] რომელმაც შეიმუშავა დონღაკის იდეოლოგია როგორც კათოლიციზმის ალტერნატივა („დასავლური სწავლება“). დონღაკის იდეოლოგია ძალას იკრებდა კორეის დაბალ კლასებში, რათა ოჯახში სტრუქტურისა და სტაბილურობის გრძნობა გაეჩინა.[9] დამკვიდრებულ რელიგიებში საკუთარი ფესვების გამო — კონფუციანიზმი, ბუდიზმი და ტაოიზმი — და აღმოსავლური იდეალებისადმი მისი მიდრეკილება, მოძრაობამ სწრაფად მოიპოვა ფართო მხარდაჭერა გლეხებს შორის.[10] მოძრაობამ „კორეული საზოგადოების ყველაზე რეპრესირებულ და დაჩაგრულ საზოგადოებას მათი შინაგანი ღირებულება განაცდევინა“.[11] რადგან მოძრაობა ასწავლიდა, რომ ღვთაება შესაძლოა ცხოვრობდა დედამიწის გარეთ (სწავლება „უზარმაზარი სოციო-ეკონომიკური შედეგებით“), ის მიუღებელი იყო ადგილობრივი მემამულეებისა და უცხო ძალებისთვის, რომლებიც ცდილობდნენ მოძრაობის უკანონოდ გამოცხადებას და ზედამხედველობდნენ 1864 წელს ჩოეს სასამართლო პროცესს და სიკვდილით დასჯას.[11]
ჩეონდოიზმი გახდა ოფიციალურად აღიარებული რელიგია მისი მესამე ლიდერის, სონ ბიონგ-ჰის მიერ.[12]
ჩეონდოიზმი, როგორც რელიგია, განვითარდა 1900-იანი წლების დასაწყისში დონღაკის გლეხთა განმათავისუფლებელი მოძრაობებიდან კორეის სამხრეთ პროვინციებში, განსაკუთრებით 1894 წლის წარუმატებელი, მაგრამ შედეგიანი აჯანყებიდან მოყოლებული. დონღაკის მიმდევრები სასტიკად იდევნებოდნენ 1905 წლის პროტექტორატის ხელშეკრულების დამყარებამდე, რომელიც უზრუნველყოფდა რელიგიის თავისუფლებას. ამიტომ, 1905 წლის 1 დეკემბერს, სონ ბიონ-ჰიმ გადაწყვიტა რელიგიის მოდერნიზება და გახსნა ღიაობისა და გამჭვირვალობის ეპოქა, რათა დაეკანონებინა ის იაპონელების თვალში, რომლებსაც იმ დროს დიდი გავლენა ჰქონდათ კორეაზე. შედეგად, მან ოფიციალურად გამოიცვალა დონღაკის სახელი ჩეონდოიზმზე („ღვთიური გზის რელიგია“). ამის შემდეგ, რელიგიისთვის შეიქმნა კონსტიტუცია და ცენტრალური გენერალური ბიურო, რამაც განახორციელა მისი ცენტრალიზება და საზოგადოებისთვის უფრო ხელმისაწვდომი გახადა.[13]
უახლესი ისტორია
რედაქტირება2005 წლისთვის, გავრცელებული ინფორმაციის თანახმად, ჩეონდოიზმს ჰყავდა დაახლოებით 45 000 მიმდევარი და ჰქონდა 280 ეკლესია სამხრეთ კორეაში. 2015 წლის ეროვნული აღწერის თანახმად, ჩეონდოიზმს ჰყავდა დაახლოებით 65 000 მიმდევარი სამხრეთ კორეაში.[14]
ჩრდილოეთ კორეაში, სახელმწიფო აღიარებს და უპირატესობას ანიჭებს ჩონდოიზმს, როგორც განსხვავებულად კორეული რევოლუციური რელიგია.[11] ჩონდოისტები ნომინალურად წარმოადგენდნენ ჩრდილოეთ კორეის პოლიტიკას მცირე ჩონდოისტი ჩონგუ პარტიის მიერ.
ჩრდილოეთ კორეის ლიდერის კიმ ირ სენის მემუარებში ვრცლად არის მოთხრობილი მცდელობა, დაერწმუნებინა თავისი კომუნისტი თანამებრძოლები, მიეღოთ ჩონდოისტი ახალწვეულები.[15] მიუხედავად იმისა, რომ კიმის მემუარები მსუბუქად აკრიტიკებს კორეის რწმენას (მისი მარქსისტულ-ლენინური პერსპექტივის გათვალისწინებით), ის ასევე ხაზს უსვამს იმას, თუ როგორ უახლოვდება ჩონდოიზმი კომუნიზმის კორეულ ფორმას.[16] სხვა ასპექტებთან ერთად, კიმის მემუარებში ხაზგასმულია ჩონდოიზმის მგრძნობელობა ყველა ადამიანის, განსაკუთრებით ღარიბებისა და დაბალი ღირებულებებისადმი.[17] კიმის აზრით, ჩონდოიზმი არის „პროგრესული რელიგია“, რომელიც ხასიათდება მისი პრინციპების სიახლით, წინააღმდეგობის სულისკვეთებით, მისი რიტუალების და პრაქტიკის სიმარტივით და მისი არსებითად პოპულარული ბუნებით.[18]
იხილეთ აგრეთვე
რედაქტირება- კორეული შამანიზმი (სინიზმი)
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ Anniversary of Chondoism Observed, KCNA. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 12 October 2014. ციტირების თარიღი: 23 June 2012.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Yao, Xinzhong (2000). An Introduction to Confucianism. Cambridge University Press, გვ. 121–122. ISBN 0521644305.
- ↑ Lee Chi-ran, p.3 & p. 16.
- ↑ Lee Chi-ran, pp. 16–20.
- ↑ 韓國 近代宗敎의 三敎融合과 生命·靈性 – 원불교사상연구원 (PDF). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 December 2014.
- ↑ 천도교개관(영문)-천도교. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 September, 2015.
- ↑ Lee Chi-ran, p. 16.
- ↑ 8.0 8.1 8.2 Boer, Roland (2019). Red theology: on the Christian Communist tradition. Boston: Haymarket Books, გვ. 217.
- ↑ 9.0 9.1 Young, Carl F. pp. 6–7.
- ↑ Young, Carl F. pp. 10–12.
- ↑ 11.0 11.1 11.2 Boer, Roland (2019). Red theology: on the Christian Communist tradition. Boston: Haymarket Books, გვ. 216. ISBN 978-90-04-38132-2. OCLC 1078879745.
- ↑ Young, Carl F. pp. 113–121.
- ↑ Young, Carl F. pp. 113–121.
- ↑ "2018년 한국의 종교 현황" (in Korean). Archived from the original on 27 October 2022. Retrieved 22 July 2020. in Korean. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 October, 2022. ციტირების თარიღი: 22 July, 2020..
- ↑ Boer, Roland (2019). Red theology : on the Christian Communist tradition. Boston: Haymarket Books, გვ. 218–220. ISBN 978-90-04-38132-2. OCLC 1078879745.
- ↑ Boer, Roland (2019). Red theology : on the Christian Communist tradition. Boston: Haymarket Books, გვ. 219. ISBN 978-90-04-38132-2. OCLC 1078879745.
- ↑ Boer, Roland (2019). Red theology : on the Christian Communist tradition. Boston: Haymarket Books, გვ. 220. ISBN 978-90-04-38132-2. OCLC 1078879745.
- ↑ Boer, Roland (2019). Red theology : on the Christian Communist tradition. Boston: Haymarket Books, გვ. 221. ISBN 978-90-04-38132-2. OCLC 1078879745.
ეს სტატია შეიცავს ტექსტს Korea Web Weekly- დან. გამოიყენება ნებართვით. Korea Web Weekly არ არის ინფორმაციის დამოუკიდებელი წყარო, არამედ დაკავშირებულია ჩრდილოეთ კორეის მთავრობის სხვადასხვა წყაროსთან.
წყაროები
რედაქტირება- Lee Chi-ran. Chief Director, Haedong Younghan Academy. The Emergence of National Religions in Korea.
- Young, Carl F. Associate Professor, Western University. Eastern Learning and the Heavenly Way: The Tonghak and Chondogyo Movements and the Twilight of Korean Independence. [<span title=" Dead link tagged November 2019">permanent dead link</span>]
ინტერნეტ-რესურსები
რედაქტირება- 천도교서울교구
- 천도교 დაარქივებული 2015-02-02 საიტზე Wayback Machine.