ჩოლ გალას უბანი
ჩოლ გალას (გარე ციხის) უბანი (აზერ. Çöl qala məhəlləsi) — მე-18 საუკუნეში აშენებული შუშის ქვედა უბნის მე-17 უბანი. შუშას ციხის ქვედა უბანი თავისი პოზიციითა და კლიმატით განსხვავდებოდა ზედა უბნებისგან. ხურშიდბანუ ნათევას სასახლე, ასად ბეი ჯავანშირის სასახლის კომპლექსი, ხან შუშინსკის სახლი, უზეირ ბეი ჰაჯიბეილის საგვარეულო მამული მდებარეობს ციხის კედლებთან ყველაზე ახლოს. ბევრი ცნობილი პიროვნება ჩამოვიდა გურდლარისა და საათლის უბნებიდან, სადაც იყო უდაბნოს ციხე, ზოჰრაბბაიოვების სახლი, ყარაბაღის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ოჯახი, გარაბოიუქ ხანის სასახლე და საზოგადო მოღვაწის აჰმად ბეი აღაოღლუს მამის მამული მდებარეობს. ყარაბაღის სახანოს პრემიერ-მინისტრი, პოეტი მოლა ფანაჰ ვაგიფი ცხოვრობდა საათლის უბანში და ასწავლიდა მედრესეში.[1][2]
| ჩოლ გალას უბანი | |
|---|---|
 წყარო და მეჩეთი ჩოლ გალას უბანში | |
| საერთო ინფორმაცია | |
| ქალაქი | შუშა |
| ოლქი | აზერბაიჯანი |
ისტორია რედაქტირება
გრძელი ქვით მოპირკეთებული გზა ციხეს ორ ნაწილად ყოფს. ჩოლ გალას უბნისკენ გადაჭიმული ტერიტორიაზეა ყარაბაღის ხანების სასახლის არქიტექტურული ძეგლიც. შუშას ოკუპაციის დღემდე ეს უზარმაზარი შენობა საცხოვრებელ კორპუსს წარმოადგენდა.[3] შენობას დიდი ჭიშკარი ჰქონდა. ქუჩისკენ გაღებული პატარა კარი ყურადღებას იპყრობს თავისი სილამაზით. ეს კარიბჭე ხანის სასახლეს განსაკუთრებულ სილამაზეს ანიჭებს.[4] [5] სასახლის ხუროთმოძღვრული ძეგლი ფართო ტერიტორიას მოიცავს. მას ყოველი მხრიდან ქვის გალავანი აკრავს. ეს სახანო შუალედური სამეზობლოა. შუშაში აშენებული ბოლო უბანია „ჩოლ გალას ციხე“. მას შემდეგ, რაც ამ უბნის მაცხოვრებლები ციხის კედლების აშენების შემდეგ გადავიდნენ და დასახლდნენ ციხის გარეთ, ქალაქელები მათ უწოდებდნენ „ჩოლ გალელს“ ანუ „ციხის გარეთ მცხოვრებთ“ და უბანი ამ სახელით იყო ცნობილი. ჰაჯი ნასირ რზა ოღლუმ, შუშას ერთ-ერთმა ქველმოქმედმა, 1889 წელს ააგო შადრევანი ამ უბანში.[6]
არქიტექტურა რედაქტირება
აქ ვაკე ტერიტორიები, სამეზობლო სკვერები, მეჩეთები სხვებისგან განიერია და განსხვავდება არქიტექტურული სტილით. ციხის ქვედა უბანში არის მრავალი წყლის ჭა, ტბორები, შადრევნები და ცისტერნები. უბნის ქუჩებისა და მოედნების სიგანე, საცხოვრებელი კორპუსები, ხანისა და ხანის შვილების, ვაჭრებისა და რელიგიური მოღვაწეების კუთვნილი შენობები კიდევ უფრო მატებს უბანს ბრწყინვალებას.[7] სამეზობლო ასე დასახელებულია, რადგან ის ყველაზე ახლოსაა ციხის კედლებთან. სხვა უბნების მსგავსად, ამ უბანსაც ჰქონდა მეჩეთი, აბანო, პატარა მოედანი და წყარო. ამ უბანში მდებარეობს ხურშიდბანუ ნათევას სასახლე, ასად ბეი ჯავანშირის სასახლის კომპლექსი, ხან შუშინსკის სახლი, უზეირ ჰაჯიბეოვის მამის ქონება.[8][9]
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Şuşanın məşhur məhəllələri. ციტირების თარიღი: 28 apr 2022
- ↑ Hüseynov, Y.Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinin tarixi/Yunis Hüseynov; red. və rəyçi Z. H. Bayramlı (ön söz müəl.).–Bakı: [n.y.], 2019.–207s.
- ↑ .Şuşa bulaqları: 2015.15 sentyabr. S.6–7.
- ↑ Şuşa salnaməsi. ციტირების თარიღი: 18 avq 2022
- ↑ Yunis Hüseynov, Bakı-2015. Şuşa nəşriyyatı, səh. 152
- ↑ Şuşanın məşhur məhəllələri. ციტირების თარიღი: 28 apr 2022
- ↑ Yunis Hüseynov (2015). Şuşa Salnaməsi. "AFPoliqraf", გვ. 208.
- ↑ Mahmudov, Y.Qarabağ: Real tarix, faktlar, sənədlər / Y.M.Mahmudov, K.K.Şükürov; baş məsləhətçi E.Ə.Mahmudov; məsləhətçilər A.Ə.Paşayev, F.H.Vahabov; naşir: B.H.Axundov; İngilis dilinə tərcümə edən: B.İ.Hacıyev. – Bakı: Təhsil. – 2005. – Mətn paralel olaraq Azərbaycan və ingilis dillərindədir.
- ↑ Çingiz Qacar, "Köhnə Şuşa", Şərq-Qərb nəşriyyatı. 2019, 349 səh.