შაქირაღას მავზოლეუმი

შაქირაღას მავზოლეუმი (აზერბ. Şakirağa türbəsi) — XV საუკუნის ისტორიული ძეგლი. აღნიშნული მდებარეობს აზერბაიჯანის დედაქალაქ ბაქოს, სოფელ ბალახანში.

ისტორია

შაქირაღას მავზოლეუმი მდებარეობს ბალახანის სასაფლაოზე და აშენდა 1427-1428 წლებში. იგი დაშორებულია ექვსი მეტრის მანძილზე ჰაჯი შაჰლას მეჩეთიდან, რომელიც აშენდა 1385–1386 წლებში. ძეგლის შესახებ ინფორმაცია შეზღუდულია. ძეგლი ერთხანს განადგურდა საბჭოთა კავშირის მიერ, როგორც რელიგიური მნიშვნელობის ძეგლი.

1976 წელს გათხრების დროს მის საძირკველში აღმოჩნდა დიდი რაოდენობით ოქრო . მავზოლეუმი რესტავრირებულ იქნა ნაპოვნი ოქროს რაოდენობის რამდენიმე პროცენტით.

შაქირაღას საფლავი და ჰაჯი შაჰლას მეჩეთი 40-იანი წლების დასაწყისში

თაღოვანი ფორმის შესასვლელ კარზე არაბულ ენაზე შესრულებული ორსტრიქონიანი წარწერაა, ტექსტში წერია შემდეგი:

„მირირახურ შაკირ აღა იბნ-მარჰუმ მურთაზამ, ერისა და რელიგიის ერთ-ერთმა უხუცესმა, ბრძანა ამ ძეგლის აშენება“ - წარწერა შეესაბამება ჰიჯრით 831 წელს (1427–1428 წელი).

სხვა წყაროს თანახმად კი შაქირაღას მავზოლეუმი შირვან იბრაჰიმმა ვეზირმა შვილის პატივსაცემად 1427 წელს აღმართა და მას სასახლე ეწოდება.

არქიტექტურა

მავზოლეუმი შედგება დარბაზისგან, გუმბათიანი და ფასადის მთავარი თაღით რაფით. ნაგებია თეთრი ქვით, რაც დამახასიათებელია ზოგადად აფშერონის არქიტექტურისთვის.

გეგმაში მავზოლეუმი ჯვრის ფორმისაა. არსებობს რამდენიმე ჯვრის ფორმის ძეგლი (ხარის ბაღის პავილიონი ნარდარანში, მავზოლეუმი შირვანშაჰების კომპლექსის სასახლეში და სხვები) მისი შიდა სტრუქტურით აფშერონში. ამასთან, ჯვრის ფორმის მეორე ძეგლი არ არსებობს მისი შიდა და გარეგანი სტრუქტურით, როგორც აზერბაიჯანში შაქირაღას მავზოლეუმია.

მავზოლეუმის შესასვლელი პორტალი განთავსებულია ჩრდილოეთით. პორტალის შიდა არეზე განთავსებულია რვაკუთხა პრიზმული ფორმის ნიშები, რომლებიც ორივე მხრიდან ისრის ფორმის თაღით არის დასრულებული. ასევე მავზოლეუმის შიგნით არის სხვადასხვა ზომის ოთხკუთხედის 8 ნიშა.

აღნიშნული მავზოლეუმის შესასვლელი კარიდან არის, რომელიც დასრულებულია დაბალი ისრის ფორმის თაღით. კარზე თაღი მთლიანი ქვისგან არის გამოკვეთილი. ქვის ზედაპირი მორთულია მცენარეული ორნამენტით. სადარბაზოს თაღის ქვაზე მოთავსებულია კიდევ ერთი ქვა, რომელზეც ამოკვეთილია ეპიკური მწერლობის ორი ხაზი. შესასვლელი და ქვა დაწერილი კარკასითაა პროფილირებული დიდი ქვის ბლოკით.

ლიტერატურა

• Щеблыкин, И.П. (1943). Памятники Азербайджанского зодчества эпохи Низами. Баку: Изд-во АзФАН

რესურსები ინტერნეტში

• შაქირაღას მავზოლეუმი