ფორექსი
ფორექსი ( FOREX - Foreign Exchange Market ) — ბანკთაშორისი, გარე-საბირჟო ბაზარი, რომელიც ჩამოყალიბდა 1971 წელს, როდესაც საერთაშორისო ვაჭრობა ბრეტონ ვუდის შემდეგ ვალუტის ფიქსირებული კურსიდან მცოცავზე გადავიდა. Forex -ის (იგივე Fx) მთავარი პრინციპია ერთი ვალუტის გაცვლა მეორეზე, თავისუფალი, ფორმირებული კურსით. ამასთან ერთი ვალუტის კურსი, რომელიც დამოკიდებულია მეორეზე, ძალიან მარტივად განისაზღვრება: მოთხოვნათა თანასწორობა და წინადადება მიმდინარე დროის მომენტში.
სავალუტო ბაზარი ორი მთავარი კომპონენტისაგან შედგება: საბირჟო ვაჭრობის ბაზარი და გარე საბირჟო სავალუტო ბაზარი, რომელიც ფაქტობრივად არის დილერთაშორისი და ბანკთაშორისი. ზუსტად მასზე მოდის მთავარი ოპერაციის მოცულობა, რომელიც Forex - ზე ხორციელდება.
ეს ბაზარი მოცულობით ყველა დანარჩენს აჭარბებს. Forex - ის ყოველდღიური სამუშაო მოცულობა დღეში 1-3 ტრილიონი დოლარით ფასდება. მაგალითად: ამერიკულ ბაზარზე ფასიანი ქაღალდების დღიური ბრუნვა შეადგენს 200 მილიარდს. ნიუ-იორკის საფონდო ბირჟა (NYSE) მოითხოვს რამდენიმე თვეს, რათა სავალუტო ბაზრის ყოველდღიურ ბრუნვას მიაღწიოს.
ფიუჩერსს და საფონდო ბირჟას კიდევ არსებითი განსხვავება და შეზღუდვები გააჩნია: ვაჭრობა ჩერდება დღის ბოლოს და განახლდება მხოლოდ მეორე დილით. ამასთან, ბაზრის გახსნამ შეიძლება გამოიწვიოს ფასებშორისი განსხვავება, რაც არასასურველი დანაკარგის მიღების რისკის ზრდას იწვევს.
Forex არ წარმოადგენს ტრადიციულ ბაზარს. მას არც გააჩნია ერთი ცენტრი და არც კონკრეტული ვაჭრობის ადგილი. მაგალითისთვის ავიღოთ სავალუტო ფიუჩერსი, ამ შემთხვევაში ვაჭრობა ხდება როგორც ტელეფონით, ასევე კომპიუტერული ტერმინალით. მთელი მსოფლიოს ბანკები ერთდროულად უკავშირდებიან ერთმანეთს. ასეულ მილიონ დოლარს ყიდულობენ და ყიდიან ყოველ წამს, რომელიც მოიცავს აზრს, სახელად სავალუტო ტრეიდინგი.
Forex ვაჭრობის სამ რეგიონულ ცენტრს აერთიანებს: აზიურს, ევროპულს და ამერიკულს.
გაცვლითი ოპერაციები არ წყდება, ბაზარი მუშაობს 24 საათი. არიან დილერები, რომლებიც კოტირებას ყოველ საათში მყარი ვალუტით ახდენენ. იმისთვის, რომ მიიღო ინფორმაცია, ფინანსური ბაზრის რეალური დროის რეჟიმსა და ასევე ფინანსურ-ეკონომიკურ სიახლეებზე, უნდა გამოიყენო საერთაშორისო საინფორმაციო სისტემები.
სავალუტო ბაზრის ძირითადი მონაწილეები
რედაქტირებაცენტრალური, კომერციული, ბანკთაშორისი ბანკები, სავალუტო ბირჟები, საინვესტიციო ფონდები, ექსპორტიორები და იმპორტიორები, საბროკერო კომპანიები და ასევე კერძო პირები.
ბაზრის დამახასიათებელი თავისებურებები
რედაქტირებაბაზარი მომზიდველია როგორც დამწყებთათვის, ასევე პროფესიონალი ინვესტორებისთვის:
- ლიკვიდური : ბაზარი მანევრირებს დიდ ფულზე, იგი მთლიანად თავისუფალია პოზიციების დასაფქსირებლად როგორც გახსნისას, ასევე დახურვისას არსებული საბაზრო მომენტის დროს. - ხელმისაწვდომი :შესაძლებელია ბაზრის მონაწილემ ივაჭროს 24 საათის განმავლობაში და ასევე რეაგირება მოახდინოს ლოდინის გარეშე. - სისტემის ორგანიზაციული ვაჭრობის რბილი რეგულირება :საბირჟო ბაზარზე პოზიცია შეიძლება იყოს გახსნილი წინასწარ მომზადებული ვადით ინვესტორის სურვილისამებრ, რაც ხელს უწყობს წინასწარ დაგეგმო შენი მომავალი აქტიურობის დრო. - ღირებულება : ბაზარ Forex-ს ტრადიციულად არ გააჩნია არავითარი საკომისიო ხარჯები, გარდა, ბუნებრივი სავაზრო განსხვავებისა - bid/ask (ყიდვის და გაყიდვის ფასს შორის ბანკისგან წარმოდგენილი ტრეიდერი) - ერთმნიშვნელოვანი კოტირება :ბაზრის მაღალი ლიკვიდურობის გამო გაყიდვის შემთხვევაში, შეიძლება შესრულებული იყოს საბაზრო ერთეულ ფასში, რაც ხელს უწყობს პრობლემა - არამყარობისაგან გაქცევას, რომელიც არსებობს ფიუჩერსულ და ასევე სხვა სავალუტო ინვესტიციებში, სადაც შეიძლება ერთდროულად იყოს განსაზღვრული ფასი და ორგანული აქტივების გაყიდული რაოდენობა.
დამატებითი ინფორმაცია
რედაქტირება
- Frankel, Jeffrey A. (2008). „Foreign Exchange“. In David R. Henderson (ed.) (ed.). Concise Encyclopedia of Economics (2nd ed.). Indianapolis: Library of Economics and Liberty. ISBN 978-0865976658. OCLC 237794267.CS1-ის მხარდაჭერა: დამატებითი ტექსტი: რედაქტორების სია (link)
- A user's guide to the Triennial Central Bank Survey of foreign exchange market activity, Bank for International Settlements
- London Foreign Exchange Committee with links (on right) to committees in NY, Tokyo, Canada, Australia, HK, Singapore[მკვდარი ბმული]
- United States Federal Reserve daily update of exchange rates
- Bank of Canada historical (10-year) currency converter and data download დაარქივებული 2011-06-11 საიტზე Wayback Machine.
- OECD Exchange rate statistics (monthly averages)
- National Futures Association (2010). Trading in the Retail Off-Exchange Foreign Currency Market. Chicago, Illinois.