სტროგანოვის სასახლე

სტროგანოვის სასახლე
	რუს. Строгановский дворец
	59°56′08″ ჩ. გ. 30°19′14″ ა. გ. / 59.9357361° ჩ. გ. 30.3206722° ა. გ.
დაარსდა	1753-1754
ქვეყანა	რუსეთი
მდებარეობა	ცენტრალური რაიონი
ოფიციალური საიტი	http://www.rusmuseum.ru

სტროგანოვის სასახლე (რუს. Строгановский дворец) - აშენდა არქიტექტორ ფრანჩესკო ბარტოლომეო რასტრელის მიერ 1753-1754 წლებში, ესაა უნიკალური რასტრელის "ბაროკო-როკაილის სტილის" ერთ-ერთი მაგალითი. ახლა ის არის რუსული სახელმწიფო მუზეუმის ფილიალი, რომელიც შენობას ეკუთვნის 1988 წლიდან. მისამართი: პეტერბურგი, ნევსკის პროსპექტი, 17 / ნაბ. მოიკა, 46.

ისტორია რედაქტირება

არქიტექტორი რასტრელი, რომელიც აკონტროლებდა იმპერატრიცა ელიზაბეტ პეტროვნასთვის ზამთრის სასახლის მშენებლობას, ცხოვრობდა სახლში, რომელიც შეიძინა ბარონმა ს.გ. სტროგანოვმა 1742 წელს, მდინარის კუთხეში. უნდა აღინიშნოს, რომ რასტრელი არ მუშაობდა ნულიდან, არამედ ფართოდ გამოიყენებოდა ის სტრუქტურები, რომლებიც მან მემკვიდრეობით მიიღო ადრეული პერიოდიდან შენების შედეგად.

რასტრელის მიერ აგებული სასახლე შედგება ორი შენობისაგან, რომელსაც აქვს შიდა ეზო, ფასადები, როგორც თავად არქიტექტორი წერდა, "გაფორმებულია საუკეთესო არქიტექტურით იტალიური წესით". ფასადები თავდაპირველად მოხატული იყო "ქვიშიანი საღებავი პროექციით". ზოგიერთი დეტალი (აივანი) მოოქროვილია.

სასახლის ორივე ფასადის კომპოზიცია მიჰყვება კლასიკურ სამი ნაწილის სქემას, თუმცა, მთავარი ფასადი ნეველის პროსპექტის გასწვრივ, ეზოსკენ მიმავალი თაღით, უფრო ბაროკოს ჰგავს მძლავრი სამაგრების, სამი ოვალური ფანჯრის, სვეტების დაჯგუფების და დახეული მშვილდის გამო. მთავარი კიბე, დიდი დარბაზი, სარკისებული გალერეა - მხოლოდ ორმოცდაათი საზეიმო ოთახი ბრწყინვალედ იყო გაფორმებული "რასტრელის სტილში". ჩამოსხმული როკალის დეკორი, ფანჯრის ჩარჩოების მასკარი და ფრესკები დამზადებულია იტალიელი ოსტატების მიერ. მკვლევარები აღნიშნავენ, რომ ამ შენობაში, ისევე როგორც სხვა დანარჩენებში, რასტრელმა გამოიყენა თავისი საყვარელი კომპოზიტური მეთოდი, რომელიც აერთიანებდა განსხვავებულ ელემენტებს ახალ, უჩვეულო კომბინაციებში. მაგალითები არის კლასიკური პარიზის სასტუმროები (ქალაქის სასახლეები): სასტუმრო ლამბერტი (1642-1644; არქიტექტორი ლუი ლევო), სასტუმრო ლოზენი (1657; L. Leveaux), სასტუმრო ლებრუნი (1700; ჟერმენ ბოფრანი), სასტუმრო კროზატი (1724; პიერ ტყვია) თუმცა, რასტრელიმ თავად აღნიშნა, რომ ის მუშაობს "იტალიურად". აქედან გამომდინარე, "ჩვენ შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ არქიტექტორმა ურბანული კეთილშობილური სასახლის ტიპში გააერთიანა კლასიკური იტალიური პალაცოს და ფრანგული სასტუმროს მახასიათებლები"^[1].

ასევე მნიშვნელოვანია, რომ პირველ პროექტში, სტროგანოვის სასახლის შიდა ეზოს ჰქონდა ნახევარწრიული მონახაზი, რომელშიც შესამჩნევია იტალიური ბაროკოს არაპირდაპირი გავლენა, რასტრელიანულ სტილში გერმანულ-ავსტრიული სკოლის ფიშერ ფონის მეშვეობით. ემსგავსი ნახევარწრიული ეზო არსებობს ტრაუზონის სასახლეში და პარიზის სასტუმრო ბოვეში ანტუან ლეპოტრეს მიერ^[2].

სტროგანოვის სახლში რასტრელის ინტერიერიდან დაცულია შემდეგი: დიდი დარბაზი (ნაწილობრივ შეცვალა ვორონიხინმა) და წინა ლობი.

სტროგანოვის სასახლის ბაღი რედაქტირება

სტროგანოვის სასახლე გეგმაში ქმნის კვადრატს, რომლის ცენტრში არის ეზო. შესაძლებელია, რომ უკვე 1793 წელს ეზოში იყო ბაღი, რომელიც ააშენა A. N. ვორონიხინმა. მე -19 საუკუნის პირველი ნახევრის სტროგანოვის სახლის გეგმებზე არ არის ბაღი. 1908 წელს ხელახლა დაიგეგმა ქანდაკებებისა და "ჰომეროსის საფლავის" განთავსება, რომლებიც ადრე სტროგანოვის დაჩაზე მდებარეობდა. ეს იყო მისასვლელი და მრავალი ქალაქის მცხოვრებთა სულში დარჩა ახალგაზრდობის დროინდელი ნოსტალგიური კვალი. ის არსებობდა 2003 წლამდე, როდესაც იგი შეწყდა და მის ნაცვლად გაიხსნა საზაფხულო რესტორანი ჩარდახების ქვეშ.

კოლექცია რედაქტირება

ნახატების კოლექციის ძირითადი ნაწილი ეკუთვნოდა გრაფ სტროგანოვს^[3]. ნიჟარების არქიტექტორმა დემერცოვმა შექმნა სამხატვრო გალერეა. მშენებლობა დაასრულა ვორონიხინმა. გალერეა დასაწყისში და ბოლოს სვეტებით არის გამოსახული აკვარელში "გრაფი სტროგანოვის სურათების გალერეის ხედი", რომელიც დახატა თავად ვორონიხინმა 1793 წელს (ერმიტაჟი). სამხატვრო გალერეაში ჩატარდა გაკვეთილები სამხატვრო აკადემიის სტუდენტებისთვის. გარდაცვალების წინა დღეს გრაფმა სტროგანოვმა სთხოვა გალერეაში გადაყვანა, რათა მოკვდეს მის მიერ შეგროვებული ხელოვნების ნიმუშებს შორის^[4].

სტროგანოვის კოლექცია შეიცავდა მსოფლიო ხელოვნების შედევრებს: "ახალგაზრდა მამაკაცის პორტრეტი წმინდა სებასტიანის გამოსახულებით" გ. ბოლტრაფიოს მიერ (იმ დროს ნახატი ლეონარდო და ვინჩის ნამუშევრად ითვლებოდა; 1922 წლიდან ერმიტაჟის კოლექციაშია, 1930 წლიდან - მოსკოვში პუშკინის სახელობის სახვითი ხელოვნების მუზეუმში), ს. ბოტიჩელის "წმინდა დომინიკი" (ახლა ერმიტაჟში), რემბრანდტის, პ. რ. რუბენსის ნამუშევრები. სტროგანოვის სასახლის სამხატვრო გალერეაში ინახებოდა ასევე ა.ვატოს "კაპრიზული ქალი" (შეძენილი პ.ს. სტროგანოვის მიერ ჰორასიუს ვალპოლის კოლექციიდან, 1923 წლიდან ერმიტაჟის კოლექციაში) ^[5].

ლიტერატურა რედაქტირება

Кузнецов С. О. История одного фасада российской империи // Искусствознание. — 2000. — № 1. — С. 376—399.
Карпова Е. В., Кузнецов С. О. Исчезнувшие интерьеры Строгановского дворца // Памятники культуры. Новые открытия. 1999. — М., 2000. — С. 480—492.
Кузнецов С. О. «… Выставочный материал из ряда вон выходящий». Благотворительная акция 1897 года в Строгоновом доме // Пинакотека 12. 2001. — С. 74—78.
Кузнецов С. О. Сочинить хорошенький кабинет. Собрание дома Строгоновых // История Петербурга. 2001. № 2. С. 66—71
Кузнецов С. О. Строгоновские fond’s d’or. Живопись XIV—XV веков в собраниях Сергея Григорьевича Строгонова и его сыновей — Павла и Григория // Судьбы музейных коллекций. Материалы VII Царскосельской научной конференции. Орг. ком. И. К. Ботт и др. — СПб., 2001. C. 246—272.
Кузнецов С. О. Дворцы и дома Строгановых. Три века истории. — М-СПб: Центрполиграф, МиМ-Дельта, 2008. — 319 с. — ISBN 978-5-9524-3471-4.
Трубинов Ю. В. Строгановский дворец. — СПб.: Белое и черное, 1996. — (Дворцы и особняки Санкт-Петербурга).
Кузнецов С. О. Строгоновы. 500 лет рода. Выше только цари. — М-СПб: Центрполиграф, 2012. — 558 с. — ISBN 978-5-227-03730-5
Кузнецов С. О. Строгановский дворец. — СПб: Palace Editions, 2012. — 72 c. — ISBN 978-593332-422-1 (ошибоч.); перевод на англ. язык: Stroganoff Palace — ISBN 978-3-86384-034-1

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

სქოლიო რედაქტირება

↑ Власов В. Г. Композитный метод архитектуры барочно-рокайльного стиля середины XVIII века Ф. Б. Растрелли и его школы в России // Власов В. Г. Искусство России в пространстве Евразии. — В 3-х т. — СПб.: Дмитрий Буланин, 2012. — Т. 2. — C. 90
↑ Власов В. Г. Композитный метод архитектуры барочно-рокайльного стиля середины XVIII века Ф. Б. Растрелли и его школы в России. — C. 90
↑ См. описание в кн.: Кузнецов С. О. Не хуже Томона. Государственная, меценатская, собирательская деятельность рода Строгановых в 1771—1817 гг. и формирование имперского облика Санкт-Петербурга. — СПб.: Нестор, 2006. — С. 120—133, 344—356, 414—418
↑ Власов В. Г. Строгановский дворец в Петербурге // Власов В. Г. Новый энциклопедический словарь изобразительного искусства. В 10 т. — СПб.: Азбука-Классика. — Т. IX, 2008. — С. 311—313
↑ Неверов О. Я. Коллекции графа А. С. Строганова// «Наше Наследие». — № 59—60, 2001. — URL: http://www.nasledie-rus.ru/podshivka/6008.php

[1] Власов В. Г. Композитный метод архитектуры барочно-рокайльного стиля середины XVIII века Ф. Б. Растрелли и его школы в России // Власов В. Г. Искусство России в пространстве Евразии. — В 3-х т. — СПб.: Дмитрий Буланин, 2012. — Т. 2. — C. 90

[2] Власов В. Г. Композитный метод архитектуры барочно-рокайльного стиля середины XVIII века Ф. Б. Растрелли и его школы в России. — C. 90

[3] См. описание в кн.: Кузнецов С. О. Не хуже Томона. Государственная, меценатская, собирательская деятельность рода Строгановых в 1771—1817 гг. и формирование имперского облика Санкт-Петербурга. — СПб.: Нестор, 2006. — С. 120—133, 344—356, 414—418

[4] Власов В. Г. Строгановский дворец в Петербурге // Власов В. Г. Новый энциклопедический словарь изобразительного искусства. В 10 т. — СПб.: Азбука-Классика. — Т. IX, 2008. — С. 311—313

[5] Неверов О. Я. Коллекции графа А. С. Строганова// «Наше Наследие». — № 59—60, 2001. — URL: http://www.nasledie-rus.ru/podshivka/6008.php

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]