ჯიმი კარტერი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მ ბოტის დამატება: pnb:جمی کارٹر |
დამატება |
||
ხაზი 1:
{{ინფოდაფა ლიდერი
| სახელი = ჯეიმზ ერლ კარტერი (უმცროსი)<br/>James Earl Carter, Jr.
| სურათი=
| სურათის ზომა = 200px
| ხელმოწერა =Jimmy
| თანამდებობა დაიკავა = [[20 იანვარი]], [[1977]]
| თანამდებობა დატოვა = [[20 იანვარი]], [[1981]]
ხაზი 19:
| საარჩევნო ოლქი =
| მეუღლე = როზალინ კარტერი
| პროფესია =
| რელიგია = [[ბაპტისტები|ბაპტისტი]]
| პარტია = [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიული პარტია]]
ხაზი 53:
}}
'''ჯიმი კარტერი''' ([[ინგლ.]] Jimmy Carter, სრული სახელი ''ჯეიმზ ერლ კარტერი (უმცროსი)'', [[ინგლ.]] James Earl Carter Jr.; დ. [[1 ოქტომბერი]], [[1924]]) — [[აშშ]]-ის 39-ე [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] (1977-1981)
1978 წელს [[კემპ-დევიდი]]ს სამიტზე კარტერის ხელმძღვანელობით [[ეგვიპტე|ეგვიპტის]] პრეზიდენტმა [[ანვარ კადაფი|ანვარ კადაფმა]] და [[ისრაელი]]ს პრემიერ-მინისტრმა [[მენაჰემ ბეგინი|მენაჰემ ბეგინმა]] ხელი მოაწერეს ხელშეკრულებას მშვიდობის, ურთიერთცნობისა და ეგვიპისთვის [[სინაის ნახევარკუნძული]]ს გადაცემის თაობაზე. ამით დასრულდა [[ეგვიპტე-ისრაელის ომები]]ს სერია. კარტერის მმართველობა ასევე აღინიშნა [[სსრკ|საბჭოთა კავშირთან]] ურთიერთობის მკვეთრი გაუარესებით ამ უკანასკნელის მიერ 1979 წელს [[ავღანეთი|ავღანეთში]] ჯარების შეყვანის გამო. რის გამოც 1980 წელს აშშ-მ ბოიკოტი გამოუცხადა [[მოსკოვი|მოსკოვში]] ჩატარებულ ოლიმპიურ თამაშებს და დაჩქარებული წესით განაგრძო საკუთარი ბირთვული პოტენციალის ზრდა.▼
კარტერმა [[ჯორჯიის ტექნოლოგიური ინსტიტუტი]] და [[აშშ-ის სამხედრო-საზღვაო აკადემია]] დაამთავრა, 1946–1953 წლებში [[აშშ-ის სამხედრო-საზღვაო ძალები|აშშ-ის სამხედრო-საზღვაო ფლოტში]] მსახურობდა. სამხედრო სამსახურის შემდეგ იგი ხელმძღვანელობდა ოჯახურ ბიზნესს და [[არაქისი]]ს საკმაოდ წარმატებული ფერმერი იყო. პოლიტიკაში წასვლის შემდეგ კარტერი ორი ვადით [[ჯორჯია|ჯორჯიის]] სენატში მოღვაწეობდა, რის შემდეგაც ჯორჯიის გუბერნატორი იყო.
კარტერის მმართველობის პერიოდში მოხდა [[ისლამური რევოლუცია]] [[ირანი|ირანში]]; [[აიათოლა ჰომეინი]]მ აშშ "დიდ სატანად" გამოაცხადა, და 1980 წელს მძევლად აიყვანეს ამერიკის საელჩოს თანამშრომლები თეირანში. მოლაპარაკებები და ძალისმიერი მეთოდებით მძევლების განთავისუფლების მცდელობები უშედეგოდ დასრულდა. 1980 წლის ნოემბერში ჩატარებულ არჩევნები, სადაც კარტერი მეორე ვადით იყრიდა კენჭს, რესპუბლიკელი [[რონალდ რეიგანი]]ს გამარჯვებით დასრულდა. 5 წუთში მას შემდეგ რაც რეიგანმა პრეზიდენტის უფლებამოსილება მიიღო 1981 წლის 20 იანვარს, ირანელებმა მძევლები გაათავისუფლეს.▼
როგორც პრეზიდენტმა კარტერმა [[აშშ-ის ენერგეტიკის დეპარტამენტი|ენერგეტიკის]] და [[აშშ-ის განათლების დეპარტამენტი|განათლების]] დეპარტამენტები შექმნა. მან [[აშშ-ის ენერგეტიკული პოლიტიკა|ენერგეტიკული პოლიტიკა]] შეიმუშავა, რომელიც კონსერვაციას, ფასების კონტროლს და ახალ ტექნოლოგიებს გულისხმობდა. მისი პრეზიდენტობისას ნავთობის ფასმა ძალიან მაღლა აიწია. ამის ფონზე [[ინფლაცია]] და [[უმუშევრობა]] მაღალი იყო.
შემდგომი სამშვიდობო მოღვაწეობისთვის მიღებული აქვს [[ნობელის პრემია]] 2002 წელს.▼
▲საგარეო საკითხებში კარტერმა [[პანამის არხის ხელშეკრულება]]ს მოაწერა ხელი, რომლის მიხედვითაც [[პანამის არხის ზონა]] [[პანამა]]ს დაუბრუნდა. ეს ლათინურ ამერიკაში აშშ-ის გავლენის დიდი დათმობა იყო, რისთვისაც იგი ძალიან გააკრიტიკეს. 1978 წელს [[კემპ-დევიდი]]ს სამიტზე კარტერის ხელმძღვანელობით [[ეგვიპტე|ეგვიპტის]] პრეზიდენტმა [[ანვარ
▲კარტერის მმართველობის პერიოდში მოხდა [[ისლამური რევოლუცია]] [[ირანი|ირანში]]; [[აიათოლა ჰომეინი]]მ აშშ "დიდ სატანად" გამოაცხადა, და 1980 წელს [[ამერიკელების მძევლად აყვანა ირანში|მძევლად აიყვანეს]] ამერიკის საელჩოს თანამშრომლები [[თეირანი|თეირანში]]. მოლაპარაკებები და ძალისმიერი მეთოდებით მძევლების განთავისუფლების მცდელობები უშედეგოდ დასრულდა. [[აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნები (1980)|1980 წლის]] ნოემბერში ჩატარებულ არჩევნები, სადაც კარტერი მეორე ვადით იყრიდა კენჭს, [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკელი]] [[რონალდ რეიგანი]]ს გამარჯვებით დასრულდა.
▲შემდგომი სამშვიდობო მოღვაწეობისთვის კარტერს მიღებული აქვს [[ნობელის პრემია]] 2002 წელს.
{{Commons|Jimmy Carter|ჯიმი კარტერი}}
Line 68 ⟶ 72:
[[კატეგორია:ამერიკელები]]
[[კატეგორია:აშშ-ის პრეზიდენტები]]
[[კატეგორია:ჯორჯიის გუბერნატორები]]
[[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები მშვიდობის განმტკიცებისათვის]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1924]]
| |||