ვიკიპედია

ბრაზილიური პორტუგალიური: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
მ ბოტის დამატება: cs:Brazilská portugalština
მ ბოტის შეცვლა: hr:Brazilski portugalski; cosmetic changes
ხაზი 6:
* ლექსიკა
 
== წარმოთქმა ==
ცალკეულ რეგიონში წარმოთქმა სხვადასხვაა, მიუხედავად ამისა ყოველი მათგანი აღიარებულია როგორც სწორი.
 
* ხმოვნები:
:'''a'''- ყველა პოზიციაში იკითხება როგორც '''ღია [a]''' გარდა პოზიციისა '''m''', '''n''' და '''nh'''-ის წინ; '''m''', '''n''' და '''nh'''-ის წინ როგორც '''დახურული ''', '''ცოტათი ცხვირისმიერი''' '''[ɐ]'''. წააგავს ინგლისურ '''a'''-ს სიტყვაში: '''a'''bout (Brit. Eng.).
 
:'''e'''- მახვილით, '''m''', '''n''', '''[ʃ]''', '''[ʒ]''', '''lh''', '''nh'''-ს წინ და აგრეთვე მახვილიანი მარცვლის წინ - '''დახურული [e]'''. მაშინაც '''დახურული''', თუ წინა მარცვალს '''es''', '''ex''' თანხმოვანი მოსდევს; მახვილიანი მარცვლის წინ როგორც '''[i]''': m'''e'''nino [m'''i''''ninu] - ''ბიჭი'', '''e'''star ['''i''''ʃtah] - ''ყოფნა'' ; აგრეთვე უმახვილო სიტყვებში როგორც '''[i]''': '''e''' ['''i'''] - ''და (კავშირი)'', d'''e''' [dʒ'''i'''] - ''-დან; -ზე; -ით; შესახებ'' ; დანარჩენ შემთხვევაში როგორც '''ღია [æ]'''.
ხაზი 16:
:'''i'''- '''[i]'''.
 
:'''o'''- უმახვილო მარცვალში '''r''', '''n''', '''m'''-ს წინ, მახვილიანი მარცვლის წინ, მახვილით '''m''', '''n''' და '''nh'''-ს წინ იკითხება როგორც '''დახურული''' '''[o]'''; მახვილიან მარცვალში როგორც '''ღია [o]'''; მახვილიანი მარცვლის წინ და აგრეთვე უმახვილო მარცვალში სიტყვის ბოლოს როგორც '''[u]''': b'''o'''nit'''o''' [b'''u''''nit'''u'''] - ''ლამაზი''.
 
:'''u'''- '''[u]'''.
 
* ორალური დიფთონგები:
:'''ai'''- '''[aj]'''; '''[a]''' - თუ მომდევნო მარცვალში '''[ʃ]''' ან '''[ʒ]''' მოდის: c'''aix'''a ['k'''aʃ'''a] - ''ყუთი''.
 
ხაზი 41:
:'''ui'''- '''[uj]'''.
 
* ნაზალური (ცხვირისმიერი) ხმოვნები:
:'''im''', '''in'''- '''ცხვირისმიერი [ĩ]'''.
 
ხაზი 52:
:'''am''', '''an''', '''ã'''- '''ცხვირისმიერი [ã]''' - სიტყვის შიგნით.
 
* ნაზალური (ცხვირისმიერი) დიფთონგები:
:'''ão''', '''am'''- '''ცხვირისმიერი [ãw]'''; '''am'''- იკითხება როგორც '''ცხვირისმიერი [ãw]''' სიტყვის ბოლო უმახვილო მარცვალში (ზმნის ფორმებში): fal'''am''' ['fal'''ãw'''] - ''ლაპარაკობენ (ისინი), ლაპარაკობთ (თქვენ), ლაპარაკობთ (თქვენ (თავაზიანი ფორმა, მრავლობითი რიცხვი))''.
 
ხაზი 63:
'''შენიშვნა''': '''ორალური დიფთონგი "ui"''' მხოლოდ სიტყვაში '''muito''' ['m'''ũj'''tu] - ''ბევრი; ძალიან'' - იკითხება როგორც '''ცხვირისმიერი დიფთონგი [ũj] !!!'''
 
* თანხმოვნები და თანხმოვანთა ჯგუფები:
:'''b'''- '''[b]'''.
 
ხაზი 104:
:'''r'''- '''[r]''' - ხმოვნებს შორის, თანხმოვნების შემდეგ გარდა '''l, n, s'''; '''r''' - იკითხება როგორც '''[h]''': 1) '''rr''' (ორმაგი '''r''') ხმოვნებს შორის: c'''arro''' ['ka'''h'''u] - ''მანქანა (ავტომობილი)''. 2) სიტყვის თავში: '''r'''ico [''''h'''iku] - ''მდიდარი''. 3) თანხმოვნების წინ და სიტყვის ბოლოს: pe'''rd'''e'''r''' [pe'''h''''de'''h'''] - ''დაკარგვა''. 4) '''l, n, s'''-ს შემდეგ: E'''nr'''ico [ẽ''''h'''iku] - ''ენრიკო (მამაკაცის სახელი)''.
 
:'''s'''- '''[s]''' - სიტყვის თავში, სიტყვის ბოლოს; ხმოვნებს შორის და '''b, d, g, v, z, j, m, n'''-ს წინ - '''[z]'''. '''შენიშვნა''': [[რიო დე ჟანეირო]]ში ('''o Rio de Janeiro [,u 'hiu dʒi ʒane(j)ru] - ''პორტ. იანვრის მდინარე''''') სიტყვის ბოლოს და თანხმოვნების წინ როგორც '''[ʃ]'''.
 
:'''sc'''- '''[s]''' - '''e'''-ს და '''i'''-ს წინ; დანარჩენ შემთხვევაში როგორც ცალკეული ასობგერა.
ხაზი 114:
:'''x'''- '''[ʃ]''' - უმეტესად; '''[s]''' - '''ex''' თანხმოვნის წინ; '''[z]''' - '''ex''' ხმოვნის წინ; '''[ks]''' ზოგიერთ, წარმოშობით ლათინურ, სიტყვებში.
 
:'''z'''- '''[z]''' - სიტყვის თავში და ხმოვნებს შორის; სიტყვის ბოლოს - '''[s]'''.
 
'''შენიშვნა''': ხშირად ხდება დიფთონგის წარმოშობა სიტყვის ბოლო მახვილიან მარცვალში, თუ ის '''s'''-ით ან '''z'''-ით ბოლოვდება: rap'''az''' [ha'p'''ajʃ'''] - ''ბიჭი''; p'''és''' ['p'''æjʃ'''] - ''ფეხები''.
 
== ორთოგრაფია (მართლწერა) ==
პორტუგალიურში არსებობს გრაფიკული მახვილი: ( '''´''' ) - '''acento agudo'''; ( '''`''' ) - '''acento grave'''; ( '''^''' ) - '''acento circunflexo'''.
 
* მახვილი:
** პოტუგალიურში მახვილი უმეტესად სიტყვის ბოლოდან მეორე მარცვალზეა, თუ სიტყვა ორალურ ხმოვანზე ბოლოვდება ('''i'''-ს და '''u'''-ს გარდა) და აგრეთვე '''m''' და '''n'''-ზე: ci'''da'''de [si''''da'''dʒi] - ''ქალაქი''; '''ho'''mem [''''o'''mẽj] - ''კაცი''.
** მახვილი სიტყვის ბოლო მარცვალზეა: -(i)- თუ სიტყვა ორალურ დიფთონგზე, ნაზალურ (ცხვირისმიერ) ხმოვანზე ('''em, en, am, an'''-ს გარდა) და ნაზალურ (ცხვირისმიერ) დიფთონგზე ('''am, em, en'''-ს გარდა) ბოლოვდება: pergun'''tei''' [pehgũ''''tej'''] - ''ვიკითხე (შეკითხვა)''; ale'''mão''' [ale''''mãw'''] - ''გერმანელი''. -(ii)- თუ სიტყვა '''i''' და '''u'''-ზე ბოლოვდება: abaca'''xi''' [abaka''''ʃi'''] - ''ანანასი''. თუ სიტყვა თანხმოვანზე ბოლოვდება ('''m''' ან '''s'''-ს გარდა): diret'''or''' [dʒire''''toh'''] - ''დირექტორი''.
** გრაფიკული მახვილის ფუნქცია:
*** ('''´''') - აჩვენებს, რომ მარცვალი მახვილიანი და ღიაა: al'''guém''' [aw''''gæ̃j'''] - ''ვიღაცა''.
*** ('''`''') - გამოიყენება წინსართი "'''a'''"-ს შერწყმის დროს შემდეგ შემთხვევებში:
**** '''a'''+'''a'''/'''as'''(მდ.სქეს. განსაზღვრული არტიკლი)= '''à'''/'''às'''
**** '''a'''+'''aquele/aqueles/aquela/aquelas'''(ჩვენებითი ნაცვალსახელი - "''ის''")= '''àquele/àqueles/àquela/àquelas'''
**** '''a'''+'''aquilo'''(უცვლელი ჩვენებითი ნაცვალსახელი - "''ის''")= '''àquilo'''
*** ('''^''') - დაესმის მხოლოდ '''a(â), e(ê), o(ô)'''-ს და აჩვენებს, რომ მარცვალი მახვილიანია და დახურული: est'''ôm'''ago [iʃ''''to'''magu] - ''კუჭი''.
 
გრაფიკული მახვილი გამოიყენება იმ შემთხვევაში:
* თუ სიტყვის მახვილიანი მარცვალი ზემოაღნიშნულ წესებს არ ეყრდნობა: vo'''cê''' [vo''''se'''] - ''შენ''; '''sá'''bado [''''sa'''badu] - ''შაბათი''.
* რათა ორი ხმოვნის შეხვედრის დროს დიფთონგის წარმოშობა თავიდან ავიცილოთ: sa'''ú'''de [sa''''u'''dʒi] - ''ჯამრთელობა''.
* რათა ერთ მარცვლიან სიტყვებში ხმოვნების '''a, e, o''' წარმოთგმა წერის დროს განვასხვავოთ:
** '''dá''' [da] - ''აძლევს'' '''da''' [da] - ''-დან'' ('''de'''+'''a'''= '''da''')
** '''é''' [æ] - ''ხარ (შენ), არის (ის), ხართ (თქვენ(თავაზიანი ფორმა, მხ.რიც.))'' '''e''' [i] - ''და (კავშირი)''
** '''pôr''' [poh] - ''დადება'' '''por''' [puh] - ''-ით, საშუალებით''
** '''nós''' [nojʃ] - ''ჩვენ'' '''nos''' [nuʃ] - ''ჩვენ (პირდაპირი/ირიბი დამატება)'' '''nos''' [nuʃ] - ''"-ებში"'' ('''em'''+'''os'''= '''nos''').
 
გრაფიკული მახვილის გამოიყენება [[ბრაზილია|ბრაზილიაში]] და [[პორტუგალია|პორტუგალიაში]] განსხვავდება:
* შედარებისთვის:
** '''Brasil''': Ant'''ô'''nio '''Portugal''': Ant'''ó'''nio
** '''Brasil''': compr'''a'''mos (pret. simp.) - ''ვიყიდეთ'' '''Portugal''': compr'''á'''mos (pret. simp.) - ''ვიყიდეთ''
 
'''c''' და '''t'''-ს კომბინაცია:
* შედარებისთვის:
** '''Brasil''': a'''t'''o '''Portugal''': a'''ct'''o
** '''Brasil''': sele'''ç'''ão '''Portugal''': sele'''cç'''ão
** '''Brasil''': a'''t'''ual '''Portugal''': a'''ct'''ual
 
'''qu''' და '''gu''' '''e'''-ს და '''i'''-ს წინ, როდესაც '''u''' (q'''u''' და g'''u'''-ში) წარმოითქმის:
* შედარებისთვის:
** '''Brasil''': tranq'''ü'''ilizar '''Portugal''': tranq'''u'''ilizar
** '''Brasil''': freq'''ü'''entemente '''Portugal''': freq'''u'''entemente
 
== გრამატიკა ==
 
გრამატიკაში შემდეგი განსხვავებებია:
* პირის ნაცვალსახელები (შენიშვნა!!!"''მე/ჩვენ,შენ/თქვენ''" - არ არიან პირის ნაცვალსახელები, არამედ ჩვენებითი სიტყვები. ისინი აჩვენებენ მოსაუბრეს და მსმენელს):
** '''Brasil''': '''eu''' - ''მე'', '''você''' - ''შენ'', '''ele''' - ''ის'' (მამრ. სქ.), '''ela''' - ''ის'' (მდედ. სქ.), '''o senhor''' - ''თქვენ'' (მამრ. სქ. თავაზიანი ფორმა), '''a senhora''' - ''თქვენ'' (მდედ. სქ. თავაზიანი ფორმა), '''nós/a gente''' - ''ჩვენ'', '''vocês''' - ''თქვენ'', '''eles''' - ''ისინი'' (მამრ. სქ. მრ. რიც.), '''elas''' - ''ისინი'' (მდედ. სქ.მრ. რიც.), '''os senhores''' - ''თქვენ'' (მამრ. სქ. თავაზიანი ფორმა, მრ. რიც.), '''as senhoras''' - ''თქვენ'' (მდედ. სქ. თავაზიანი ფორმა, მრ. რიც.)
** '''Portugal''': '''eu''' - ''მე'', '''tu''' - ''შენ'', '''ele''' - ''ის'' (მამრ. სქ.), '''ela''' - ''ის'' (მდედ. სქ.), '''você''' - ''თქვენ'' (თავაზიანი ფორმა), '''nós''' - ''ჩვენ'', '''vocês''' - ''თქვენ''
შედარებისთვის:
* ყოფნა ზმნის '''ser''' უღლება:
** '''Brasil''' === '''Portugal'''
'''eu sou''' - ''მე ვარ'' === '''eu sou''' - ''მე ვარ''
 
'''você é''' - ''შენ ხარ'' === '''tu és''' - ''შენ ხარ''
 
'''ele/ela é''' - ''ის არის'' === '''ele/ela é''' - ''ის არის''
 
'''o senhor/a senhora é''' - ''თქვენ ხართ'' === '''você é''' - ''თქვენ ხართ''
 
'''nós somos/a gente é''' - ''ჩვენ ვართ'' === '''nós somos''' - ''ჩვენ ვართ''
 
'''vocês são''' - ''თქვენ ხართ'' === '''vocês são''' - ''თქვენ ხართ''
 
'''eles/elas são''' - ''ისინი არიან'' === '''eles/elas são''' - ''ისინი არიან''
 
'''os senhores/as senhoras são''' - ''თქვენ ხართ''
* ინფინიტიური კოსტრუქცია განგრძობითი მოქმედების გამოსახატავად:
'''Brasil''': '''estar + infinitivo''' '''Portugal''': '''estar a + infinitivo''':
** '''Brasil''': '''Estou assistindo''' ao jogo de futebol na televisão. '''Portugal''': '''Estou a assistir''' ao jogo de futebol na televisão. - ''ფეხბურთის თამაშს ვუყურებ (ამ წუთში) ტელევიზორში''.
 
== ლექსიკა ==
 
ბრაზილიური პორტუგალიურის ლექსიკა , ევროპულ პორტუგალიურთან შედარებით, შეიცავს სიტყვებს:
* ბრაზილიის ტერიტორიაზე მცხოვრები ინდიელთა ენებიდან :
** '''ipiranga''' - ''(Tupi-guarani)'': "'''i'''" - ''მდინარე'', "'''piranga'''" - ''წითელი''
** '''ipanema''' - ''(Tupi-guarani)'': "'''i'''" - ''მდინარე'', "'''panema'''" - ''ამღვრეული''
** '''iguaçu''' - ''(Tupi-guarani)'': "'''i'''" - '' მდინარე'', "'''guaçu'''" - ''დიდი''
* აფრიკიდან შემოყვანილი შავკანიანების ენებიდან, ეგრედწოდებული - აფრობრაზილიური სიტყვები:
** '''samba''', '''xangó''', '''axé''' და ა.შ.
სიტყვათა მნიშვნელობა ბრაზილიურ და ევროპულ პორტუგალიურში სხვადასხვაა:
 
ხაზი 212:
</div>
 
== ლიტერატურა ==
 
* Hueber (2005): Großer Lernwortschatz, Portuguiesisch, Max Hueber Verlag, Ismaning(ჰუებერი (2005): დიდი ლექსიკა სწავლისთვის, პორტუგალიური, მაქს ჰუებერის ფერლაგი,იზმანინგი)
* Aurélio Buarque De Holanda Ferreira (2002): mini Aurélio Século XXI: o minidicionário da língua portuguesa, editora nova fronteira, Rio de Janeiro აურელიუ ბუარკი დი ოლანდა ფერეირა (2002): მინი აურელიუ ოცდამეორე საუკუნე: პორტუგალიური ენის მინი ლექსიკონი, ედიტორა ნოვა ფრონტეირა, რიო დე ჟანეირო
* Deolinda Monteiro, Beatriz Pessoa (2002): guia prático dos verbos portugueses, lidel, Lisboa (დეოლინდა მონტეირუ, ბეატრიშ პესოა (2002): პორტუგალიურ ზმნათა პრაქტიკული სახელმძღვანელო, ლიდელი, ლისაბონი
 
== იხილეთ აგრეთვე ==
* [[პორტუგალიური ენა]]
 
== ვებ გვერდები ==
* პორტუგალიურ ენაზე:
** http://www.portugues.com.br
** http://www.linguaportuguesa.ufrn.br/pt_index.php
 
[[კატეგორია:პორტუგალიური ენა]]
ხაზი 235:
[[es:Portugués brasileño]]
[[fi:Brasilianportugali]]
[[hr:Brazilski portugalski jezik]]
[[ja:ブラジルポルトガル語]]
[[nl:Braziliaans Portugees]]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ბრაზილიური_პორტუგალიური“-დან