გველის შხამი: განსხვავება გადახედვებს შორის

▲[[ფაილი:Snakes.jpg|left|thumb|გველების შხამიანი აპარატი, 1- [[ანკარასებრნი]], 2 - [[ასპიტისებრნი]], 3 - [[გველგესლასებრნი]].]]

▲ევოლუციის პროცესში გველების საჭმლის მომნელებელ სისტემაში განვითარდა განსაკუთვრებული ცვლილებები, რაც საშუალებას აძლევთ მათ გადაყლაპონ დიდი ზომის ნადავლი. ჩამოყალიბდა შხამიანი აპარატი, რაც განაპირობებს მსხვერპლის დადამბლავებას (მოძრაობის უნარის დაკარგვას). ქვედა ყბა ზედა ყბას შეიძლება დაშორდეს 90 გრადუსიანი კუთხით (მაქს. 150 გრადუსი) ამის გარდა არსებობს სპეციალურ კავშირები, რაც საშუალებას აძლევს გველს ყბის თითოეული ნაწილი დააშოროს ერთმანეთს, სწორედ ამიტომ შეუძლია მას საკუთარ თავის ქალაზე გაცილებით დიდი და მსხვილი ნადავლი გადაყლაპოს. გველის ნერწყვის შხამიანობა განპირობებულია საჭმლის მომნელებელი ფერმენტთა სიჭარბით. ევოლუციის პროცესში ზედა ყბის სანერწყვე ჯირკვლებმა დაიწყეს შხამის სეკრეტის (ნერწყვის) გამოყოფა. ზოგიერთი კბილი, რომელიც მდებარეობდა ზედა ყბის უკანა არ წინა ნაწილში გაიზარდა. მის წინა ზედაპირზე (წვერზე) გაჩნდა ხვრელი, საიდანაც გამოიყოფა შხამი. შხამიანი ჯირკვლები მოთავსებულია ზედა ყბაზე, თვალის უკან. შხამიან კბილს ([[გველგესლასებრნი]]) შეუძლია მოძრაობა 90 გრადუსიანი კუთხით. პირის დახურვისას შხამიანი ეშვები არის ჰორიზონტალურ მდგომარეობაში, გახსნისას - ვერტიკალურ. პირის გაღების დროს ყბის კუნთები იკუმშება, აწვება შხამიან ჯირკვლებს, საიდანაც შხამი სპეციალური არხით გადადის შხამიან ეშვებში, იქიდან კი ხვდება - მსხვერპლის სხეულში.

▲მკურნალობის ყველაზე გავრცელებული მეთოდი არის შხამსაწინააღმდეგო პრეპარატების გამოყენება, ანუ სეროთერაპია. არსებობს შრატი — ანტიგიურზა, ანტიკობრა და სხვ.

▲გველისაგან დაკბენილი ადამიანი უნდა დავაწვინოთ ჩრდილში, თავი უნდა იყოს სხეულზე ქვემოთ რომ არ მოხვდეს ტვინის სისხლით მომარაგების მოშლა. შემდეგ უნდა მოვახდინოთ ნაკბენიდან შხამის გამოწოვა 5-7 წთ. განმავლობაში. ეს გვაძლევს საშუალებას დაახლ. 40% შხამი გამოვწოვოთ ნაკბენიდან. (თუ ნაკბენი მაგ. ხელზეა ეს პროცესი შეიძლება თავად ავადმყოფმაც გააკეთოს). ნერწყვი უნდა გადმოვაფურთხოთ და შემდეგ პირი უნდა გამოვირეცხოთ მარგანცოვკიანი წყლით. თუ პირის ღრუში დაზიანებაა, გამოწოვა '''არ შეიძლება'''. თუ დაიწყო შეშუპება ნაკბენთან ახლოს გამოწოვას აზრი არ აქვს. ნაკბენ კიდურს უნდა მივცეთ უძრავი მდგომარეობა. '''არ შეიძლება''' მომჭერის დადება, ნაკბენის გაჭრა ან დასერვა, რადგან წარმოიქმნება ძნელად შესახორცებელი წყლულები და ვითარდება მეორადი ინფექციები. ავადმყოფს სჭირდება სიმშვიდე, დიდი რაოდენობით სითხის მიღება (მაგარი ჩაი ან ყავა). '''არ შეიძლება''' ალკოჰოლური სასმელების მიღება. ამის შემდგომ ავადმყოფი აუცილებლად უნდა გადავიყვანოთ საავადმყოფოში, რათა გაუკეთდეს შხამსაწინააღმდეგი შრატი.

▲გველის შხამი მედიცინაში გამოიყენება სამკურნალოდ და შხამსაწინააღმდეგო პრეპარატების დასამზადებლად, აგრეთვე სამეცნიერო კვლევებისათვის. მოთხოვნა შხამზე დიდია, მაგრამ მოპოვება — რთული. გველებს უმრავლესობა ძნელად ეგუებია ტყვეობას და ცოცხლობენ საშუალოდ 1 წელი მაშინ, როდესაც ჩვეულებრივ პირობებში სიცოცხლის ხანგრძლივობა 10-15 წელი და მეტია. შხამის რაოდენობა, რომელიც მიიღება ერთი გველიდან დამოკიდებულია გველის ზომაზე, სახეობაზე, წელიწადის დროზე, აღების სიხშირეზსა და შხამის მიღების მეთოდზე, მაგალითად ელექტროსტიმულაციით 142 სმ. [[გიურზა|გიურზადან]] მიიღება 2570 მგ. შხამი, 67 სმ. სიგრძის [[ჩვეულებრივი გველგესლა]] იძლევა 31 მგ.-ს, ხოლო 141 სმ. სიგრძის [[კობრა]] — 2321 მგ.-ს.