მხარგრძელები: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მNo edit summary |
მ +ბმულები |
||
ხაზი 1:
'''მხარგრძელები''', დიდებულ ფეოდალთა საგვარეულო XII—XIV საუკუნეების[[ საქართველო]]ში. მათი აღზევება დაიწყო [[გიორგი III]]-ის კარზე [[დემნა უფლისწული|დემნა უფლისწულის]] ამბოხების ([[1177]]) შემდეგ. განსაკუთრებით გაძლიერდნენ მხარგრძელები [[თამარი]]ს და მისი მემკვიდრეების [[გიორგი IV ლაშა|ლაშა გიორგისა]] და [[რუსუდანი]]ს დროს. სამეფო კარზე არსებული 6 უხუცეს-[[ვაზირი]]ს „ჴელიდან“ — [[ამირსპასალარი]]სა, [[მანდატურთუხუცესი]]სა, [[ათაბაგი]]სა და [[მსახურთუხუცესი]]სა — მხარგრძელებსა და მათ საგვარეულო განშტოებათა წარმომადგენლებს ეპყრათ.
მხარგრძელები მსხვილი მემამულეები
გარდა სამემკვიდრეო მამულებისა, მხარგრძელებს ჰქონდათ აგრეთვე მეფის მიერ საკარგავად (ე. ი. სამსახურის პირობით, პირად მფლობელობაში) მიცემული მიწები, მაგ. ზაქარიას თამარ მეფემ საკარგავად უბოძა სახელმწიფო ქალაქი რუსთავი.
მხარგრძელებთა საგვარეულო მონასტრები იყო [[ახპატი]] (პღნძჰანქი), სანაინი, ქობერი, ჰნევანქი, კოში და სხვა.
ქართულ ისტოგრაფიაში გამოთქმული მოსაზრება ([[ნიკოლოზ ბერძენიშვილი]]), რომ შემოერთებულ სომხურ თემებს მხარგრძელები განაგებდნენ როგორც [[ერისთავთერისთავი|ერისთავთერისთავები]], წყაროებით არ დასტურდება. ასე არ დასტურდება სომხურ ისტოგრაფიაში გამოთქმული მოსაზრება რომ თითქოს XII—XIII საუკუნეების მიჯნაზე ისტორიულ სომხეთის ჩრდილოეთ და ცენტრალურ რაიონებში საქართველოს მფარველობის ქვეშ ჩამოყალიბდა ვასალური სომხეთის ავტონომიური სახელმწიფო, რომლის მთავრები იყვნენ [[ზაქარიდები]] [ლ. ბაბაიანი, ჰ. არუთინიანი, ჰ. სამველიანი, ლეო (ა. ბაბახანიანი) და სხვები], რომ „მხარგრძელე“ იყო მხოლოდ თამარის ამირსპასალარის — სარგისის ზედწოდება და არა გვარი და რომ ამ საგვერეულოს ეწოდება არა მხარგრძელები, არამედ — „ზაქარიდები“ (ა. შაჰნაზარიანი, ს. ერემიანი და სხვები) . არ არის აგრეთვე მართებული ამ გვარსახელის თარგმნა რუსულად, ან სომხურად ([[რუს.]] დოლგორუკი, [[სომხ.]] ერკაჲნაბაზუკი). მხარგრძელები გვარი იყო და ასე იწოდებოდა ამ საგვარეულოს ყველა წარმომადგენელი (მოყოლებული ზაქარია ამირსპასალარის პაპიდან — ზაქარია I-იდან) XII—XIV საუკუნეებში როგორც ქართული, ისე სომხურ წყაროებში.
ხაზი 29:
* ''ჯავახიშვილი ივ.,'' ქართველი ერის ისტორია, წგნ. 2-3, თბ., 1965—1966;
* ''Джанашия С. Н.,'' Об одном примере искажения исторической правды…, Тб., 1947;
* ''შოშიაშვილი ნ.,'' [[ქსე]], ტ. 7, გვ. 270—271, თბ., 1984
[[კატეგორია:საქართველოს ფეოდალური საგვარეულოები]]
| |||