კაუჩუკი: განსხვავება გადახედვებს შორის
[შეუმოწმებელი ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
[[ფაილი:Ceylon rubber.jpg|250px|მინიატიურა|ლატექსის შეგროვებე [[ჰევეა]]ს ხისგან, [[შრი-ლანკა]]]]
'''კაუჩუკი''' — სამრეწველო პოლიმერების ჯგუფი,
==ნატურალური კაუჩუკი==
ბუნებრივ კაუჩუკს შეიცავს ზოგიერთი ტროპიკული მცენარე, უმთავრესად [[ბრაზილიური ჰევეა]]ს რძისებრი სითხე - [[ლატექსი]]. ლატექსი კოლოიდური ხსნარია, რომლის კოაგულაციით მიიღება ბუნებრივი კაუჩუკი. კაუჩუკი ნიშნავს "ხის ცრემლებს". ნატურალური კაუჩუკის სამშობლოა ბრაზილია. ▼
{{მთავარი|კაუჩუკი ნატურალური}}
▲
კაუჩუკის უმნიშვნელოვანესი თვისებაა ელასტიურობა. მას ახასიათებს დრეკადი დეფორმაცია, აგრეთვე წყლისა და აირების შეუღწევადობა. ნატურალური კაუჩუკის მედეგობა ტემპერატურის მიმართ დაბალია - სიცხეში იგი წებვადია, სიცივეში კი
კაუჩუკის გამოყენების ისტორია დაიწყო [[1839]] წელს, როდესაც აღმოაჩინეს ვულკანიზაციის პროცესი
ბუნებრივი კაუჩუკის წარმოების მონოპოლისტი დიდხანს რჩებოდა ბრაზილია. [[1876]] წელს ინგლისელებმა ბრაზილიიდან მოიპარეს ჰევეას თესლი, მიუხედავად სიკვდილით დასჯის შიშისა (მისი გატანა ქვეყნიდან აკრძალული იყო).
პირველი ნატურალური კაუჩუკის პლანტაციები გააშენეს [[1898]] წელს.
==სინთეზური კაუჩუკი==
{{მთავარი|კაუჩუკი (სინთეზური)}}
ტექნიკის განვითარებასთან ერთად სულ უფრო და უფრო იზრდებოდა მოთხოვნა კაუჩუკზე. ბუნებრივი რესურსები კი არ იყო საკმარისი ამ მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად. მეცნიერთა წინაშეე დადგა მაღალელასტიური სინთეზური მასალის შექმნის აუცილებლობის საკითხი.
Line 23 ⟶ 27:
: იზოპრენი იზოპრენის კაუჩუკი
პირველადი კაუჩუკის მასის მიღება შეძლო იზოპრენიდან ი.
ს
:2C2H5OH ___> CH2 = CH _ CH = CH2 + 2H2O + H2
Line 42 ⟶ 46:
:nCH2 = CH _ CH = CH2 ___> (_ CH2 _ CH = CH _ CH2)n
დროთა განმავლობაში შეიცვალა კაუჩუკის სინთეზურად მიღების წყაროები. მაგალითად: ბუტადიენის მისაღებად საჭირო იყო ეთილის სპირტი, ხოლო სპირტის მისაღებად საჭირო იყო მარცვლეული და კარტოფილი. ამჟამად კაუჩუკის სინთეზისათვის იყენებენ ნახშირწყალბადებს, რომელიც არის ნავთობის თანხლები აირებში და ნავთობის გადამუშავების შედეგად მიღებულ ნავთობპროდუქტებში.
ხაზი 52:
==კაუჩუკის ვულკანიზაცია==
ბუნებრივ და სინთეზურ კაუჩუკს ძირითადად რეზინის სახით იყენებენ, რადგან მათ გაცილებით მეტი სიმტკიცე, ელასტიურობა და ბევრი უკეთესი მექანიკური თვისება აქვს.
|