შიდა ქართლი: განსხვავება გადახედვებს შორის

არაბთა ბატონობის მთელი სიმძიმე ქართლის შიდა რაიონებს დააწვა. საქართველოს განაპირა რაიონებში ხალხი შედარებით მშვიდად ცხოვრობდა. ასეთ პირობებში, VIII-IX საუკუნეთა მიჯნაზე წარმოიქმნა ეკონომიკურად და კულტურულად შეღარებით მომძლავრებული ახალი მსხვილი ფეოდალური სამეუო-სამთავროები ეგრის-აფხაზეთის სამეფო, კახეთისა და ჰერეთის და ტაო-კლარჯეთის („ქართველთა სამეფო“) სამთავროები. მალე სამეფო-სამოავროთა შორის დაიწყო ბრძოლა მიწა-წყლის გაფართოებისა და პირველობისათვის. ეს იყო იმავე დროს ბრძოლა ქართული მიწების გაერთიანებისათვის. იგი მიმდინარეობდა „ქართლსა ზედა“ ანუ ქართლისათვის ბრძოლის ნიშნით. ქართლის კონსოლიდაციას აფერხებდა ერთი მხრივ არაბთა ბატონობა, ხოლო მეორე მხრივ ურთიერთმოქიშპე სამთავროები. ამის გამო ვერ ჩამოყალიბდა ქართლში ძლიერი პოლიტიკური ხელისუფლება და არაბთა ბატონობის უღლიდან განთავისუფლების (IX საუკუნის II ნახევარი) შემდეგ ქართლის აზნაურები თავის ნებაზე განაგებდნენ ქვევანას. X საუკუნეში „ქართველ აზნაურებს“ შორის დაწინაურდა ტბელთა გვარი, რომლის უფროსი „ქართლის უფლად“ ითვლებოდა. 904 წელს აფხაზთა მეფე კონსტანტმა დაიპყრო უშლისციხეუფლისციხე და „ყოველი ქართლი“. ივანე ტბელი მან თავის ვასალად, ერისთავად გამოაცხადა. კონსტანტი „ქართლის გამგებლად“ იწოდებოდა და მისი რეზიდენცია უფლისციხე იყო.