ღრმა ზღვის ღარი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
გადარჩენა 1 წყაროების და მონიშვნა 0 მკვდრად.) #IABot (v2.0.7 |
No edit summary იარლიყები: გაუქმებულია რედაქტირება მობილურით საიტის რედაქტირება მობილურით |
||
ხაზი 22:
20. ნასკას ქედი]]
[[ფაილი:Oceanic spreading.svg|მინი|250პქ|ღრმა ზღვის ღარის სქემა]]
'''ღრმა ზღვის ღარი''', '''ოკეანური ღარი''' — [[გარდამავალი ზონა|გარდამავალი ზონის]] რელიეფის ერთ-ერთი ყველაზე დამახასიათებელი ელემენტი. წარმოადგენს ვიწრო (1-20 კმ), ძლიერ წაგრძელებულ (6 ათ. კმ) და ღრმა (6 ათ. მ-ზე მეტი) ქვაბულს. ღრმა ზღვის ღარები უმეტესად [[წყნარი ოკეანე|წყნარი ოკეანის]] კიდეებზეა. აქ არის [[მარიანას ღარი]]ც. ღარის პროფილი V-სებრია, ფერდობების დაქანება ზემო ნაწილში 5-6°, ქვემოთ — 25°. ფსკერი ბრტყელია. ფერდობებსა და ფსკერზე დალექილია ტერიგენული ლამის სქელი ფენა.<ref>{{ქსე|10|
[[ფილების ტექტონიკა|ფილების ტექტონიკის]] მიხედვით ღრმა ზღვის ღარების გასწვრივ მიმდინარეობს [[ლითოსფერო]]ს შთანთქმა [[დედამიწის მანტია]]ში. [[გეოლოგია|გეოლოგიური]] თვალსაზრისით, ღრმა ზღვის ღარები წარმოადგენენ თანამედროვე [[გეოსინკლინი|გეოსინკლინურ სტრუქტურებს]]. ამავე მიზეზით ღარის რაიონები ხშირად [[მიწისძვრა|მიწისძვრის]] ეპიცენტრებია, ხოლო ფსკერი წარმოადგენს მრავალი [[ვულკანი]]ს საფუძველს. ღრმა ზღვის ღარები გვხვდება ყველა ოკეანეში, რომელთაგან ყველაზე ღრმა [[წყნარი ოკეანე|წყნარ ოკეანეშია]]. მსოფლიო ოკეანის უღრმესი წერტილი მოქცეულია [[მარიანას ღარი|მარიანას ღარში]], კერძოდ, მის სამხრეთ ნაწილში, რომელსაც ეწოდება „[[ჩელენჯერის უფსკრული]]“. მისი სიღრმეა 10 994 მ, სიზუსტით ±40.<ref>{{cite web|date=8 დეკემბერი 2011|url=http://science.compulenta.ru/650057/|title=Марианскую впадину «углубили»|publisher=compulenta.ru|accessdate=2011-11-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120113041018/http://science.compulenta.ru/650057/|archivedate=2012-01-13}}</ref> მსოფლიო ოკეანის ყველაზე გრძელი ღარია [[პერუ-ჩილეს ღარი]], რომლის სიგრძე დაახლოებით 5900 კმ-ია.<ref>[http://www.britannica.com/place/Peru-Chile-Trench პერუ-ჩილეს ღარი — ენციკლოპედია ბრიტანიკა] {{en}}</ref>
ხაზი 38:
ღრმა ზღვის ღარის ქვედებულის ასაკი პირობითად შეიძლება მიეკუთვნოს [[ცარცული სისტემა|ცარცულს]] ან [[პალეოგენური სისტემა|პალეოგენურს]]. ღარების ფსკერული ფაუნა უძველესია, რომელსაც [[ენდემიზმი]]ს მაღალი ხარისხი ახასიათებს. მათი [[ტექტონიკა|ტექტონიკური აქტივობა]] მკვეთრად გამოიხატებოდა მთელი გვიანდელი [[კაინოზოური ჯგუფი|კაინოზოურის]] განმავლობაში და ნარჩუნდება დღევანდელ დღემდე.
ღრმა ზღვის ღარები აღმოაჩინეს [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] უკანასკნელ მეოთხედში ტრანსოკეანური სატელეგრაფო კაბელების გაყვანის დროს. ღრმა ზღვის ღარების დეტალური კვლევა დაიწყო სიღრმეების ექოლოტური გაზომვის გამოყენებასთან ერთად.<ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_geo/6330/жёлоб ღრმა ზღვის ღარი — გეოგრაფიის ენციკლოპედია] {{ru icon}}</ref>
== უღრმესი ღარები ==
| |||