კუები: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ქწწსდკპკოჯჯრდე
212.58.121.12-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა გიო ოქრო-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია
იარლიყი: სწრაფი გაუქმება
ხაზი 1:
{{მმ*|კუ (მრავალმნიშვნელოვანი)}}
({{lang-la|Testudines}}) — [[ქვეწარმავლები|ქვეწარმავალთა]] რიგი. სხეული მოქცეული აქვთ ძვლოვან ჯავშანში, რომელიც შედგება ამობურცული ზურგის ბაკანისა ანუ კარაპაქსისაგან და უფრო ბრტყელი მუცლის ფარის ანუ პლასტრონისაგან. ორივე ფარი ერთმანეთთან მოძრავად ან უძრავადაა დაკავშირებული. ჯავშანს ქმნის მალების გაფართოებული წარზიდული მორჩები და ნეკნები, აგრეთვე კანის გაძვალებანი. ლავიწი და მკერდის ძვალი შესულია მუცლის ფარის შედგენილობაში. კუების უმრავლესობას ჯავშანი დაფარული აქვს რქოვანი ფირფიტებით, ან ფარებით, ზოგიერთებს — კანით. კბილები არა აქვთ, ყბების ბოლოები დაფარულია რქოვანი შალითით. კისერი მოძრავია. აქვთ 2 ანალური ბუშტი, რომელიც წყლით ივსება და გამოიყენება დამატებითი სუნთქვის ორგანოდ (წყლის ფორმებში), აგრეთვე გრუნტის დასარბილებლად კვერცხის დების დროს. კიდურების კუნთები კარგად აქვთ განვითარებული, ტანისა კი თითქმის გამქრალია. ზურგის ტვინი უკეთესად არის განვითარებული, ვიდრე თავისა. გრძნობის ორგანოებიდან ყველაზე კარგადაა განვითარებული ყნოსვის, გემოვნებისა და შეხების ორგანოები. ტანად ყველაზე დიდია კუების ზღვის ფორმები (სიგრძე 2 მ, მასა 400 კგ აღწევს). თანამედროვე კუებს ყოფენ 2 ქვერიგად, 12 ოჯახად და 240-მდე სახეობად.<ref name="დრე">{{დრე წიგნი | ავტორი = Иорданский Н. Н. |სათაური = ЧЕРЕПАХИ | ტომი = 34 | გვ = 452–453 | id = 4682155}}</ref> [[საქართველო]]ში გვხვდება 3: [[ხმელთაშუა ზღვის კუ]] (Testudo graeca) — გავრცელებულია აღმოსავლეთ საქართველოს ველისა და ნახევრად უდაბნოს ზონაში, [[ჭაობის კუ]] (Emys orbicularis) — გვხვდება მთელი საქართველოს წყალსატევეებში, [[კასპიური კუ]] (Clemmys caspica) — ბინადრობს აღმოსავლეთ საქართველოს წყალსატევებში (ხშირად ჭაობის კუებთან ერთად).
{{ტაქსოდაფა *
| სახელი = კუები
| სურათის ფაილი = Haeckel Chelonia.jpg
| სურათის წარწერა = კუების ნაირსახეობები
| სურათის აღწერა = კუების ნაირსახეობები
| სამეფო = ცხოველები
| ტიპი = [[ქორდიანები]]
| ქვეტიპი = [[ხერხემლიანები]]
| კლასი = [[ქვეწარმავლები]]
| რიგი = კუები
| ლათ = Testudines
| ვიკისახეობები =
| itis =
| არეალის რუკა =
| არეალის ლეგენდა =
}}
'''კუები''' ({{lang-la|Testudines}}) — [[ქვეწარმავლები|ქვეწარმავალთა]] რიგი. სხეული მოქცეული აქვთ ძვლოვან ჯავშანში, რომელიც შედგება ამობურცული ზურგის ბაკანისა ანუ კარაპაქსისაგან და უფრო ბრტყელი მუცლის ფარის ანუ პლასტრონისაგან. ორივე ფარი ერთმანეთთან მოძრავად ან უძრავადაა დაკავშირებული. ჯავშანს ქმნის მალების გაფართოებული წარზიდული მორჩები და ნეკნები, აგრეთვე კანის გაძვალებანი. ლავიწი და მკერდის ძვალი შესულია მუცლის ფარის შედგენილობაში. კუების უმრავლესობას ჯავშანი დაფარული აქვს რქოვანი ფირფიტებით, ან ფარებით, ზოგიერთებს — კანით. კბილები არა აქვთ, ყბების ბოლოები დაფარულია რქოვანი შალითით. კისერი მოძრავია. აქვთ 2 ანალური ბუშტი, რომელიც წყლით ივსება და გამოიყენება დამატებითი სუნთქვის ორგანოდ (წყლის ფორმებში), აგრეთვე გრუნტის დასარბილებლად კვერცხის დების დროს. კიდურების კუნთები კარგად აქვთ განვითარებული, ტანისა კი თითქმის გამქრალია. ზურგის ტვინი უკეთესად არის განვითარებული, ვიდრე თავისა. გრძნობის ორგანოებიდან ყველაზე კარგადაა განვითარებული ყნოსვის, გემოვნებისა და შეხების ორგანოები. ტანად ყველაზე დიდია კუების ზღვის ფორმები (სიგრძე 2 მ, მასა 400 კგ აღწევს). თანამედროვე კუებს ყოფენ 2 ქვერიგად, 12 ოჯახად და 240-მდე სახეობად.<ref name="დრე">{{დრე წიგნი | ავტორი = Иорданский Н. Н. |სათაური = ЧЕРЕПАХИ | ტომი = 34 | გვ = 452–453 | id = 4682155}}</ref> [[საქართველო]]ში გვხვდება 3: [[ხმელთაშუა ზღვის კუ]] (Testudo graeca) — გავრცელებულია აღმოსავლეთ საქართველოს ველისა და ნახევრად უდაბნოს ზონაში, [[ჭაობის კუ]] (Emys orbicularis) — გვხვდება მთელი საქართველოს წყალსატევეებში, [[კასპიური კუ]] (Clemmys caspica) — ბინადრობს აღმოსავლეთ საქართველოს წყალსატევებში (ხშირად ჭაობის კუებთან ერთად).
 
კუები გავრცელებულია ყველა კონტინენტზე (გარდა ანტარქტიდისა). ყველაზე ბევრია ტროპიკებში, ცივ სარტყელში არ გვხვდება. კუების ნაწილი ხმელეთზე ბინადრობს. ზღვის კუების შებრტყელებული ფორმის კიდურები ფარფლებს მოგვაგონებს. ზოგი სახეობა ნახევრად წყლის ცხოვრების ნირს ეწევა. ხმელეთის კუები ძირითადად [[მცენარეები|მცენარეულობით]] იკვებებიანღირებულებაიკვებებიან, წყლის ფორმები — [[ცხოველები]]თ ([[უხერხემლოები]], [[თევზები]]). ყველა კუ კვერცხმდებია, დებს 1-160 [[კვერცხი|კვერცხს]]. კუები დიდხანს ცოცხლობენ, ზოგი ფორმა 200 წელს და მეტს ძლებს. კუს ხორცსა და კვერცხს მაღალი საკვები ღირებულება აქვს. ჯავშნისაგან ამზადებენ სხვადასხვა ნაკეთობას.
 
{{დროის დიაპაზონი|სახელი=კუები|მარცხენა საზღვარი=215}}
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/კუები“-დან