ვიკიპედია

თელავი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
მ მომხმარებლის 37.232.66.105 ცვლილებების გაუქმება (№3565987)
იარლიყი: გაუქმება
No edit summary
ხაზი 1:
{{ინფოდაფა დასახლება
|სტატუსი = ქალაქი
|ქართული სახელი = თელავი
|მშობლიური სახელი = =<nowiki></nowiki>
|ქვეყანა = საქართველო
|პანორამა = Telavi VIew.jpg
|პანორამის სიგანე = 300
|წარწერა = <center>თელავის ხედი. უკან - ალაზნის ველი და კავკასიონი<br /><small>ზვიად ავალიანის ფოტო</small></center>
|გერბის სიგანე = 120
|დროშის სიგანე = 150
|lat_dir = N |lat_deg = 41 |lat_min = 55 |lat_sec =
|lon_dir = E |lon_deg = 45 |lon_min = 29 |lon_sec =
|CoordAddon =
|CoordScale =
|რაიონისქვეყნის რუკის ზომა = 295▼
|CoordScale =
|ქვეყნისრეგიონის რუკის ზომა = 295
|რეგიონისრაიონის რუკის ზომა = 295
|რეგიონის ტიპი = მხარე▼
▲ |რაიონის რუკის ზომა = 295
|რეგიონი = კახეთის მხარე
▲ |რეგიონის ტიპი =
|რეგიონი ცხრილში = კახეთის მხარე
|შიდა დაყოფა = ▼
|რეგიონი ცხრილში = კახეთი
▲ |შიდა დაყოფა =
|რაიონის ტიპი = მუნიციპალიტეტი
|რაიონი = თელავის მუნიციპალიტეტი
|მმართველის ტიპი = მერი
|მმართველი =
|დაარსდა =
|პირველი ხსენება = II საუკუნე
|წინა სახელები =
|სტატუსი-დან = 1801
|ფართობი = 16,85
|სიმაღლის ტიპი=ზღვის დონე{{!}}ზღვის დონიდან
|მოსახლეობა ={{კლება}} 19 629
|დასახლების ცენტრის სიმაღლე =
|აღწერის წელი = 2014▼
|კლიმატი =
|სიმჭიდროვე = 1293▼
|ოფიციალური ენა =
|აგლომერაცია = ▼
|მოსახლეობა = {{კლება}} 19 629<ref name="აღწერა 2014">{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&p_id=2152&lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=26 ივლისი 2016}}</ref>
|ეროვნული შემადგენლობა =
▲ |აღწერის წელი = 2014
|სასაათო სარტყელი = +4▼
▲ |სიმჭიდროვე = 12931164,9
|DST =
▲ |აგლომერაცია =
|სატელეფონო კოდი = +995 350<ref>[http://silknet.com/storage/uploads/wysiwyg/file/kodebi.pdf საქართველოს სატელეფონო კოდები — „სილქნეტი“]</ref>▼
|ეროვნული შემადგენლობა = [[ქართველები]] 96,1 %<br />[[იეზიდები]] 1,5 %<br />[[სომხები]] 0,5 %<br />[[რუსები]] 0,5 %<br />[[აზერბაიჯანელები]] 0,4 %
|საფოსტო ინდექსი = 2200<ref>[http://georgianpost.ge/index.php?page=101&lang=geo საქართველოს საფოსტო ინდექსები — „საქართველოს ფოსტა“]</ref>▼
|სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = ქრისტიანები
|საიტი = telavi-gov.ge▼
|ეთნოქორონიმი =
▲ |სასაათო სარტყელი = +4
|DST =
▲ |სატელეფონო კოდი = +995 350<ref>[http://silknet.com/storage/uploads/wysiwyg/file/kodebi.pdf საქართველოს სატელეფონო კოდები — „სილქნეტი“]</ref>
▲ |საფოსტო ინდექსი = 2200<ref>[http://georgianpost.ge/index.php?page=101&lang=geo საქართველოს საფოსტო ინდექსები — „საქართველოს ფოსტა“]</ref>
|საავტომობილო კოდი =
▲ |საიტი = telavi-gov.ge
}}
'''თელავი''' — ქალაქი [[საქართველო]]ში, [[თელავის მუნიციპალიტეტი]]ს ადმინისტრაციული ცენტრი. მდებარეობს გომბორის ქედის ჩრდილოეთჩრდილო-აღმოსავლეთი კალთის ძირას და [[ალაზნის ვაკე]]ზე. ის [[კახეთის მხარე|კახეთის მხარის]] ადმინისტრაციული ცენტრია. თბილის-თელავის სარკინიგზო ხაზის ბოლო სადგური. [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 550-800 მ, თბილისიდან[[თბილისი]]დან 158 კმ. ქალაქად გამოცხადდა [[1801]] წელს. მოსახლეობა 21,819 ათასი629 ([[20022014]] წ.) კაცი. ზამთარი ცივია, ხოლო ზაფხული ცხელი. ნალექები 770 მმ წელიდადში.
 
==ისტორია==
 
[[ფაილი:Telavi Palace Wall 2.jpg|250px|მინიატიურა|მარცხნივ|თელავის სასახლის გალავანი <br /><center><small>ზვიად ავალიანის ფოტო</small></center>]]
ახლანდელი თელავის ტერიტორიაზე პირველი დასახლება გვიანდელი ბრინჯაოს ხანაში გაჩნდა, ელინისტურ ხანაში განვითარდა, ხოლო გვიანდელ ანტიკურ ხანაში მის ბაზაზე წარმოიქმნა ქალაქის ტიპის დასახლება.
 
პირველად მოხსენიებულია ძველი ბერძენი გეოგრაფის [[პტოლემე]]ს (II ს.) „გეოგრაფიაში“ „Teleda-ს“ ფორმით. ქართულ წყაროებში გვხვდება XI საუკუნიდან, როდესაც იგი [[კახეთ-ჰერეთის სამთავრო]]ს ცენტრი გახდა. XII საუკუნეში იგი საქართველოს ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ქალაქი იყო განვითარებული ვაჭრობითა და ხელოსნობით. თელავზე გადიოდა სავაჭრო-საქარავნო გზები. XIII საუკუნის II ნახევრიდან, მონღოლთა ლაშქრობების შემდეგ მისი მნიშვნელობა დაეცა. შემდგომში იგი მონღოლი მოხელის [[სადუნ მანკაბერდელი]]ს საკუთრება გახდა. XV-XVI სს-ში თელავი ისევ დაწინაურდა. XVII საუკუნეში ქალაქის შემდგომი განვითარება შეაფერხა ირანის შაჰის [[აბას I (ირანი)|აბას I-ის]] ლაშქრობებმა. XVII საუკუნის II ნახევარში [[კახეთის სამეფო|კახეთის]] მეფე [[არჩილ II]]-მ თავისი რეზიდენცია [[გრემი (ძეგლი)|გრემიდან]] თელავში გადმოიტანა. ამ პერიოდიდან თელავი მწიგნობრობის კერად იქცა. აქ სხვადასხვა დროს მოღვაწეობდნენ არჩილ II, დავით II (მამყული-ხანი), თეიმურაზ II, [[საიათნოვა]] და სხვა. თეიმურაზ II-ისა და ერეკლე II-ის ოჯახში დამკვიდრებულ ლიტერატურულ ტრადიციებზე აღიზარდა ქართველ ბატონიშვილთა მთელი თაობა. [[1758]] წელს თელავში დაარსდა საფილოსოფოსო-საღვთისმეტყველო სკოლა, რომელიც 1782 წელს სემინარიად გადაკეთდა. აქ საგანმანათლებლო და შემოქმედებით საქმიანობას ეწეოდნენ ფილიპე ყაითმაზაშვილი, [[გაიოზ რექტორი]], [[დავით რექტორი]] და სხვა.
 
[[ქართლ-კახეთის სამეფო]]ს [[რუსეთის იმპერია]]სთან შეერთების (1801) შემდეგ თელავი ახალი ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულის [[თელავის მაზრა|თელავის მაზრის]] ცენტრი გახდა. 1834 წელს [[დიუბუა დე მონპერე]]ს ცნობით ქალაქის მოსახლეობა შეადგენდა 3272 ადამიანს. 1863 წელს მისი მოახლეობა შეადგენდა 7003 ადამიანს.<ref>[https://dlib.rsl.ru/viewer/01003825036#?page=305 Кавказский календарь на 1865 год გვ. 305]</ref> 1892 წელს თელავმა საქალაქო თვითმმართველობის უფლება მიიღო.<ref>[http://www1.naec.ge/images/doc/SXVA/local-governance.pdf „ადგილობრივი თვითმმართველობა“ გვ. 11 — თბილისი, 2016]</ref> 1918 წლის მაისში თელავში აშენდა თეატრი.<ref>გაზეთი „საქართველო“, № 103. 29 მაისი</ref>ამავე წლის 7 მაისს გაიხსნა ქალაქის პირველი საავადმყოფო. <ref>გაზეთი „საქართველო“ № 96 21 მაისი 1918</ref> ამ პერიოდში თელავში მოქმედებდა რამდენიმე სკოლა: ქალთა გიმნაზია, ვაჟთა გიმნაზია, სასულიერო სასწავლებელი და სხვ. ქალაქის თავი იყო კოტე ანდრონიკაშვილი.<ref>გაზეთი „საქართველოს რესპუბლიკა“ № 104 — 29 ნოემბერი 2018</ref> 1930 წლიდან თელავის მაზრა გაუქმდა და მის ნაცვლად შეიქმნა რამდენიმე რაიონი, მათ შორის ერთ-ერთი იყო [[თელავის რაიონი]], რომლის ადმინისტრაციული ცენტრი გახდა ქალაქი თელავი. 2014-2017 წლებში თელავი თვითმმართველი ქალაქი იყო.
</ref>
1930 წლიდან თელავის მაზრა გაუქმდა და მის ნაცვლად შეიქმნა რამდენიმე რაიონი, მათ შორის ერთ-ერთი იყო [[თელავის რაიონი]], რომლის ადმინისტრაციული ცენტრი გახდა ქალაქი თელავი. 2014-2017 წლებში თელავი თვითმმართველი ქალაქი იყო.
 
== ეკონომიკა ==
Line 60 ⟶ 64:
|თელავის ცენტრალური მოედანი
|ერეკლე II-ს ძეგლი თელავის სასახლის წინ
სურათი:Telavi Palace Wall.jpg |კოშკი თელავის სასახლის გალავანში
სურათი:Talavi (10.10.09).jpg
სურათი:Telavi14.jpg|
Line 77 ⟶ 81:
{{commons|Category:Telavi}}
* [http://telavi-gov.ge ქალაქის ოფიციალური საიტი]
* [http://www.kakheti.gov.ge/index.php?cat=6&par=6| კახეთის რეგიონის ოფიციალური საიტი]
* [http://afy.ge/index.php?route=product/product&path=35_36&product_id=200 თბილისი-წინანდალი-თელავი-ალავერდი ტურისტული მარშრუტი]
 
Line 86 ⟶ 90:
{{საქართველოს ქალაქები}}
{{თელავის მუნიციპალიტეტი}}
 
[[კატეგორია:საქართველოს ქალაქები]]
[[კატეგორია:თელავი| ]]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/თელავი“-დან