იოჰან სებასტიან ბახი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ხაზი 265:
ბახი თავისი ცხოვრების განმავლობაში მეტწილად, ორღანისტად და საორღანო კომპოზიტორად იყო ცნობილი. ამ ინსტრუმენტისთვის წერდა მუსიკას როგორც ტრადიციულ გერმანულ თავისუფალ ჟანრებში, როგორიცაა პრელუდიები, ფანტაზიები და ტოკატები, ასევე უფრო მკაცრ ფორმებშიც, როგორიცაა ქორალური პრელუდიები და ფუგები.<ref name=Baroquenet /> ახალგაზრდა ასაკიდან გაითქვა სახელი თავისი კრეატიულობით და საორღანო ნამუშევრებში უცხოური სტილების შემოტანით. გამოკვეთილად ჩრდილოგერმანული გავლენა იქონია მასზე გეორგ ბემმა, რომელსაც ლიუნებურგში შეხვდა და დიტერიხ ბუქსტეჰუდემ, რომელსაც 1704 წელს, ლიუბეკში, სამსახურში ხანგრძლივი პერიოდით არყოფნისას ეწვია. ამ პერიოდში გააკეთა არაერთი ფრანგი და იტალიელი კომპოზიტორის ნაწარმოებთა ასლები, რითაც ცდილობდა, მათ საკომპოზიტორო ენას გაცნობოდა, მოგვიანებით კი, გააკეთა ვივალდის და სხვათა კონცერტების ტრანსკრიპციები ორღანის და კლავესინისთვის. თავის ყველაზე პროდუქტიულ პერიოდში (1708–1714) შექმნა 24 პრელუდია და ფუგა, ხუთი ტოკატა და ფუგა და ''პატარა საორღანო წიგნი,'' 46 ქორალური პრელუდიისგან შემდგარი დაუსრულებელი კოლექცია. ვაიმარიდან წასვლის შემდეგ ბახი ორღანისთვის შედარებით ცოტას წერდა, თუმცა მისი რამდენიმე ყველაზე ცნობილი ნაწარმოები ამ ინსტრუმენტისთვის (ექვსი ტრიო-სონატა, გერმანული საორღანო მესა და 18 დიდი ქორალი) სწორედ ამ პერიოდიდანაა. ცხოვრების გვიანდელ პერიოდში აქტიურად უწევდა კონსულტაციებს ახალი ორღანების დამზადებისას და სინჯავდა ახალ ინსტრუმენტებს.<ref>{{cite web|accessdate=19 May 2008 |url=http://classicalplus.gmn.com/composers/composer.asp?id=2 |title=Bach, Johann Sebastian |work=GMN ClassicalPlus |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080619044736/http://classicalplus.gmn.com/composers/composer.asp?id=2 |archivedate=19 June 2008 |df= }}</ref><ref>{{cite web|last=Smith|first=Timothy A.|title=Arnstadt (1703–1707)|url=http://jan.ucc.nau.edu/~tas3/arnstadt.html|work=The Canons and Fugues of J. S. Bach|accessdate=11 April 2014|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140205032125/http://jan.ucc.nau.edu/~tas3/arnstadt.html|archivedate=5 February 2014|df=dmy-all}}</ref> კანონური ვარიაციები ''Vom Himmel hoch da komm' ich her'' და ''შიუბლერის ქორალები'' მის მიერ გამოცემული ბოლო საორღანო ნაწარმოებებია.
==== ნაწარმოებები კლავესინის და კლავიკორდისთვის ====
ბახს ბევრი ნაწარმოები აქვს დაწერილი კლავესინისთვის, რომელთა ნაწილიც შესაძლოა კლავიკორდზეც შესრულდეს. მოზრდილი ნამუშევრები განსაზღვრულია კლავესინზე ორი მანუალით, რაც მათი შესრულებისას ერთმანუალიან კლავიშიან ინსტრუმენტებზე (მაგ. ფორტეპიანო), სირთულეებს იწვევს, რომელიც ხელების გადაჯვარედინებასთანაა დაკავშირებული. ბევრი საკლავიშო ნამუშევარი ანთოლოგიას წარმოადგენს, რომელიც მოიცავს მთელ რიგ თეორეტიკულ სისტემებს და ენციკლოპედიურ ყაიდაზეა აწყობილი.
* '''''კარგად ტემპერირებული კლავირი,'' წიგნები 1 და 2 (BWV 846–893).''' თითოეული წიგნი შედგება 24 პრელუდიისა და ფუგისგან ყოველი მაჟორული და მინორული ტონალობისთვის, რომლებიც ქრომატიულადაა დალაგებული C-მაჟორიდან B-მინორამდე. „კარგად ტემპერირებული“ სათაურში ეხება მუსიკალური წყობის ტემპერირებულ (თანაბარი წყობის) სისტემას, რადგან ბახის დრომდე წყობის ბევრი სისტემა არ იძლეოდა ყველა არსებული ტონალობის გამოყენების საშუალებას ინსტრუმენტზე.<ref>Schweitzer (1935), p. 333</ref><ref>{{cite web|last1=Kroesbergen|first1=Willem|last2=Cruickshank|first2=Andrew|lastauthoramp=y|title=18th Century Quotes on J.S. Bach's Temperament|url=https://www.academia.edu/5210832/18th_Century_Quotes_on_J.S._Bach_s_Temperament|work=Academia.edu|date=November 2013|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141109012752/http://www.academia.edu/5210832/18th_Century_Quotes_on_J.S._Bach_s_Temperament|archivedate=9 November 2014|df=dmy-all}}</ref>
* '''''[[Inventions and Sinfonias (Bach)|Inventions and Sinfonias]]'' (BWV 772–801)''' ეს მოკლე, ორ ან სამნაწილიანი კონტრაპუნქტული ნაწარმოებები ''კარგად ტემპერირებული კლავირის'' მსგავსად, ქრომატიული თანმიმდევრობითაა დალაგებული, თუმცა მათში რამდენიმე იშვიათად გამოყენებული ტონალობა გამოტოვებულია. ეს ნაწარმოებები კმპოზიტორის მიერ სასწავლო მიზნებისთვის იყო განსაზღვრული.<ref>{{cite web|last=Tomita|first=Yo|title=J. S. Bach: Inventions and Sinfonias|url=http://www.music.qub.ac.uk/tomita/essay/inventions.html|accessdate=22 February 2012|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120120123509/http://www.music.qub.ac.uk/tomita/essay/inventions.html|archivedate=20 January 2012|df=dmy-all}}</ref>
* '''საცეკვაო სიუიტების სამი კოლექცია: ინგლისური სიუიტები (BWV 806–811), ფრანგულ სიუიტები (BWV 812–817) და საკლავიშო პარტიტები ({{lang-de|Clavier-Übung I}}, BWV 825–830)''' თითოეული კოლექცია შეიცავს ექვს სიუიტას, რომელიც შემდეგ სტანდარტულ მოდელზეა აწყობილი: ({{lang-fr|[[Allemande]]}}–{{lang-fr|[[Courante]]}}–{{lang-fr|[[Sarabande]]}}–(ეს ნაწილი ზოგჯერ გამოტოვებულია)–{{lang-fr|[[Gigue]]}}). ინგლისური სიუიტებიც ამ მოდელს მიჰყვება, იმ განსხვავებით, რომ Allemande-ის წინ მცირე პრელუდიას და სარაბანდას და ჟიგას შორის დამატებით ნაწილს შეიცავს.<ref>{{cite web|last=McComb|first=Todd M.|title=Bach: English Suites|url=http://www.medieval.org/emfaq/cds/maa777.htm|work=Early Music FAQ|accessdate=10 December 2014|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140227104315/http://www.medieval.org/emfaq/cds/maa777.htm|archivedate=27 February 2014|df=dmy-all}}</ref> ფრანგულ სიუიტებში პრელუდია გამოტოვებულია, თუმცა სარაბანდას და ჟიგას შორის მათში რამდენიმე ნაწილია მოცემული.<ref>{{cite web|last=Traupman-Carr|first=Carol|title=French Suites 1–6|url=http://www.bach.org/bach101/instrumental/frenchsuites_intro.html|work=Bach 101|publisher=The Bach Choir of Bethlehem|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130702114830/http://www.bach.org/bach101/instrumental/frenchsuites_intro.html|archivedate=2 July 2013|accessdate=23 December 2014}}</ref> პარტიტებში ეს სტანდარტული მოდელი კიდევ უფრო გაფართოებულია დახვეწილი შესავალი მონაკვეთებით და ძირითად ელემენტებს შორის ჩართული სხვადასხვა ნაწილებით.<ref>{{cite web|last=McComb|first=Todd M.|title=Bach: Partitas, BWV 825–30|url=http://www.medieval.org/emfaq/cds/lol40217.htm|work=Early Music FAQ|accessdate=10 December 2014|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222223615/http://www.medieval.org/emfaq/cds/lol40217.htm|archivedate=22 February 2014|df=dmy-all}}</ref>
* '''''Goldberg Variations'' (BWV 988)''' ამ კრებულს რთული და უჩვეულო სტრუქტურა აქვს. ვარიაციები აგებულია არიის ბანის ხაზზე და არა მელოდიაზე, ხოლო მუსიკალური კანონები მასში ჩართულია დიდი გეგმის მიხედვით: 30 ვარიაციიდან ცხრა კანონია (ყოველი მესამე).<ref>{{cite web|last=Libbey|first=Ted|title=Gold Standard for Bach's 'Goldberg Variations'|url=https://www.npr.org/2011/07/18/111427254/gold-standard-for-bachs-goldberg-variations|work=NPR Music|publisher=National Public Radio|accessdate=22 February 2012|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120219175113/http://www.npr.org/2011/07/18/111427254/gold-standard-for-bachs-goldberg-variations|archivedate=19 February 2012|df=dmy-all}}</ref> ვარიაციები დალაგებულია კანონების ტონალობების მიხედვით - უნისონიდან ნონამდე. პირველი ცხრა წყვილებადაა (უნისონი და ოქტავა, სეკუნდა და სეპტიმა, ტერცია და სექსტა, კვარტა და კვინტა). მეცხრე კანონი, კომპოზიციური განსხვავებების გამო, ცლკე დგას. ბოლო ვარიაცია არის არა მოსალოდნელი კანონი დეციმაზე, არამედ quodlibet.
* სხვადასხვა საკლავიშო კომპოზიცია, როგორიცაა ''ფრანგული ოვერტიურა'', BWV 831 და ''იტალიური კონცერტი'' (BWV 971) (გამოიცა ერთად, როგორც ''{{lang-de|Clavier-Übung II}}''), აგრეთვე, ''ქრომატიული ფანტაზია და ფუგა'' (BWV 903).
ბახის ნაკლებად ცნობილი საკლავიშო ნამუშევრებიდან აღსანიშნავია შვიდი ტოკატა (BWV 910–916), ოთხი დუეტი (BWV 802–805), სონატები (BWV 963–967), ექვსი მცირე პრელუდია (BWV 933–938) და {{lang-it|Aria variata alla maniera italiana}} (BWV 989).
== აუდიო მასალა ==
| |||