ღირებულება: განსხვავება გადახედვებს შორის

'''ღირებულება''' — სასურველის ექსპლიციტური ან იმლიციტური [[კონცეფცია]], რომელიც ახასიათებს ინდივიდებს ან ჯგუფებს და განსაზღვრავს ადამიანის ქცევის ტიპს, მიზნებს და მათი მიღწევის საშუალებებს. ღირებულების გააჩნია შესაბამისი ქცევის აღძვრისა და ქცევის რეგულირების ფუნქცია.

ინდივიდს თუ საზოგადოებას არაერთი ღირებულება გააჩნია. ამ ღირებულებათა ძირითად მახასიათებელს წარმოადგენს მათი '''მთლიანობითი''' ხასიათი. ღირებულებები სტრუქტურულ კავშირში არიან ერთმანეთთან და ქმნიან ერთ მთლიან სისტემას მათი შეფარდებითი მნიშვნელობის მიხედვით. ღირებულებათა ამ სისტემას ახასიათებს '''სტაბილურობა''', რაც საშუალებას იძლევა ამ ღირებულებათა მატარებელი ინდივიდის თუ საზოგადოების ქცევა პროგნოზირებადი იყოს. ამასთან ღირებულებები აბსოლუტური სტაბილურობით არ ხასიათდებიან. შესაძლოა მათი შეცვლა ნელ-ნელა ან მოულოდნელად და სწრაფად განხორციელდეს. ეს ცვლილება '''ღირებულებითი ორიენტაციის''' შესაბამისად ხდება.

ღირებულებები ჯგუფდება მათი შინაარსის მიხედვით. [[ედუარდ შპრანგერი|შპრანგერი]] გამოყოფს ღირებულების ექვს სახეს: [[ჭეშმარიტება|ჭეშმარიტების]], [[სილამაზე|სილამაზის]], [[აუცილებლობა|აუცილებლობის]], [[ძალაუფება|ძალაუფლების]], [[სიყვარული|სიყვარულის]] და [[რელიგია|რელიგიის]].მათი ფლობის მიხედვით შეიძლება დავახასიათოთ, როგორც ინდივიდი ისე საზოგადოება.

შვარცმა ეს ტიპები დააჯგუფა იმ ინტერესების მიხედვით, რომელსაც ისინი ემსახურებიან და გამოყო ინდივიდუალურ ინტერესებზე ორიენტირებულ ღირებულებათა ჯგუფი (თვითორიენტაცია, სტიმულაცია, [[ჰედონიზმი]], მიღწევა, ძალაუფლება), კოლექტიურ ინტერესებზე ორიენტირებული (კეთილგანწყობა, ტრადიციულობა, [[კონფორმიზმი|კონფორმულობა]]) და შერეულ ინტერესებზე ორიენტირებული ჯგუფი (უნივერსალიზმი, უსაფრთხოება).

[[ინგლეჰარტი|ინგლეჰარტმა]] დასავლეთის ინდუსტრიულ საზოგადოებებზე დაკვირვების საფუძველზე გამოთქვა აზრი, რომ მათი ღირებულებები თანდათან იცვლებოდა მატერიალურიდან პოსტმატერიალურის მიმართულებით. ის განიხილავს თორმეტ ღირებულებას, ამათგან პირველი ექვსი მატერიალურ ღირებულებას ხოლო ბოლო ექვსი კი პოსტმატერიალურ ღირებულებას წარმოადგენს. მატერიალურ ღირებულებებში გამოყოფს '''დაცულობის მოთხოვნილებას''', რომელშიც ერთიანდება : '''1'''.ქვეყნის თავდაცვითი რესურსების გაძლიერება, '''2'''. ქვეყანაში წესრიგის დაცვა, '''3'''.დანაშაულთან ბრძოლა და '''მატერიალური უზრუნველყოფის მოთხოვნილებას'''.აქაც სამი ღირებულება შედის: '''4'''.ეკონომიკური ზრდა. '''5'''.ფასების მატებასთან ბრძოლა, '''6'''.ეკონომიკური სტაბილურობა. პოსტმატერიალურ ღირებულებებში გამოყოფს '''ადამიანის უფლებების განმტკიცების ღირებულებას''' ერთიანდება; 7.ადამიანის ხმის უფლების გაძლიერება სამუშაო და საცხოვრებელ ადგილზე, '''8'''.ხმის უფლების გაძლიერება ხელისუფლების მიერ გადაწყვეტილების მიღებისას, '''9'''.ცალკეული ადამიანის მიმართ კეთილგანწყობილი და ნაკლებად ფორმალური საზოგადოების განვითარება და '''იტელექტუალური და ესთეტიკური მოთხოვნილებები''' მოიცავს; '''10'''.ქალაქებისა და სოფლების კეთილმოწყობა,გალამაზება, '''11'''.აზრთა გაცვლის თავისუფლების დაცვა, '''12'''.საზოგადოება სადაც იდეებს მეტი მნიშვნელობა ენიჭება ვიდრე [[ფული|ფულს]]. ინგლეჰარტის მიხედვით საზოგადოების განვითარება სწორედ პირველადი მოთხოვნილებების დაკმაყოფილების და შესაბამისად მატერეიალურ ღირებულებათა განხორციელების შემდეგ მიიჩნევს შესაძლებლად პოსტმატერიალური ღირებულებების აღმოცენებას და თავის შეხედულებას აკავშირებს [[აბრაჰამ მასლოუ|აბრაჰამ მასლოუს]] თეორიასთან.