ვიკიპედია

მარია ლეშჩინსკა: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
{{მუშავდება|1=[[სპეციალური:Contributions/Rezo1515|Rezo1515]]|2=2018 წლის 19 აგვისტო}}{{ინფოდაფა მმართველი|სახელი=მარია ლეშჩინსკა|ორიგინალური სახელი=Maria Leszczyńska|სურათი=Carle Van Loo - Marie Leszczinska, reine de France (1703-1768) - Google Art Project.jpg|ქვეყანა=[[საფრანგეთი]]ს|თანამდებობა=[[საფრანგეთის დედოფლების სია|დედოფალი]]|მმართველობის დასაწყისი=[[4 სექტემბერი]], [[1725]]|მმართველობის დასასრული=[[24 ივნისი]], [[1768]]|წინამორბედი=[[მარია ტერეზა ესპანელი]]|მემკვიდრე=[[მარი ანტუანეტი|მარია ანტონია ავსტრიელი]]|დაბადების თარიღი=[[23 ივნისი]], [[1703]]|დაბადების ადგილი=[[სილეზია]], [[პოლონეთი]]|გარდაცვალების თარიღი=[[24 ივნისი]], [[1768]], (65 წლის)|გარდაცვალების ადგილი=[[ვერსალი]], [[საფრანგეთი]]|ქორწინება=[[ლუი XV|ლუი XV, საფრანგეთის მეფე]]|შვილები=1. [[ლუიზა ელიზაბეტ ფრანგი|ლუიზა ელიზაბეტი, პარმის ჰერცოგინია]]<br/>2. [[ანრიეტა ფრანგი]]<br/>3. მარი ლუიზა ფრანგი<br/>4. [[ლუი დე ბურბონი (1729-1765)|ლუი, საფრანგეთის დოფინი]]<br/>5. ფილიპი, ანჟუს ჰერცოგი<br/>6. [[მარი ადელაიდა ფრანგი|მარი ადელაიდა, ლუვუას ჰერცოგინია]]<br/>7. [[ვიქტორია ფრანგი]]<br/>8. [[სოფი ფრანგი|სოფი, ლუვუას ჰერცოგინია]]<br/> 9. ტერეზა ფრანგი<br/> 10. [[ლუიზა ფრანგი|ლუიზა, სენ დენის აბატი]]|სრული სახელი=მარია კაროლინა სოფია ფელიჩა|დინასტია=ლეშჩინსკები|მამა=[[სტანისლავ ლეშჩინსკი|სტანისლავ I, პოლონეთის მეფე]]|დედა=[[კათარინა ოპელინსკა]]|რელიგია=[[კათოლიციზმი]]|ხელმოწერა=Signature Marie Leszczynska.png}}
{{ინფოდაფა მმართველი
|სახელი=მარია ლეშჩინსკა
|სურათი=Marie Leszczyńska by Jean-Baptiste van Loo.jpg
|ქვეყანა=[[საფრანგეთი|საფრანგეთის]]
|თანამდებობა=[[საფრანგეთის დედოფლების სია|დედოფალი]]
|მმართველობის დასაწყისი=[[4 სექტემბერი]] [[1725]]
|მმართველობის დასასრული=[[24 ივნისი]] [[1768]]
|წინამორბედი=[[მარია ტერეზა ესპანელი]]
|მემკვიდრე=[[მარი ანტუანეტი| მარია ანტუანეტა ავსტრიელი]]
|დაბადების თარიღი=[[23 ივნისი]] [[1703]]
|დაბადების ადგილი=[[სილეზია]], [[პოლონეთი]]
|გარდაცვალების თარიღი=[[24 ივნისი]] [[1768]] (65 წლის)
|გარდაცვალების ადგილი=[[ვერსალი]], [[საფრანგეთი]]
|ქორწინება=[[ლუი XV]]
|შვილები=[[ლუიზა ელიზაბეტა ბურბონი]]<br/>ანრიეტა<br/> მარია ლუიზა<br/> [[ლუი დე ბურბონი (1729-1765)|ლუი, საფრანგეთის დოფინი]]<br/>ფილიპე<br/> [[მარია ადელაიდა ბურბონი]] <br/>ვიქტორია<br/> [[სოფია ბურბონი]] <br/>ტერეზა<br/> ლუიზა
|სრული სახელი=მარია კაროლინა სოფია ფელიჩა ლეშჩინსკა
|დინასტია=[[ლეშჩინსკი]]
|მამა=[[სტანისლავ ლეშჩინსკი]]
|დედა=[[კეტრინ ოპელინსკა]]
}}
'''მარია ლეშჩინსკა''' (დაბ. '''მარია კაროლინა სოფია ფელიჩა ლეშჩინსკა;''' {{lang-pl|Maria Karolina Zofia Felicja Leszczinska}}; {{lang-fr|Marie ''Caroline Sophie Felice'' Leszczyńska;}} დ. [[23 ივნისი]] [[1703]], [[სილეზია]], [[პოლონეთის სამეფო|პოლონეთი]] — გ. [[24 ივნისი]] [[1768]], [[ვერსალის სასახლე|ვერსალი]], [[საფრანგეთი]]) — [[პოლონეთ-ლიტვის თანამეგობრობა|პოლონეთისა და ლიტვის]] პრინცესა. მეფე [[სტანისლავ ლეშჩინსკი|სტანისლავ I]]-ის ქალიშვილი. ლეშჩინსკების დინასტიის წარმომადგენელი. [[1725]] წლიდან [[საფრანგეთის დედოფლების სია|საფრანგეთის დედოფალი]], როგორც [[ლუი XV]]-ის მეუღლე. [[საფრანგეთის მონარქების სია|საფრანგეთის მეფე]] [[ლუი XVI]]-ის ბებია.
 
'''მარია ლეშჩინსკა''' ({{Lang-pl|Maria Leszczyńska}}, {{Lang-fr|Marie Leszczynska}}; დ. 23 ივნისი, 1703, სილეზია, პოლონეთი – 24 ივნისი, 1768, ვერსალი, საფრანგეთი) — პოლონეთისა და ლიტვის მეფე სტანისლავ I-ისა და მისი მეუღლის, დედოფალ კათარინა ოპელინსკას მეორე და ნაბოლარა ქალიშვილი. ცოლად შერთეს საფრანგეთის მეფე ლუი XV-ს, რის შემდეგაც იგი 42 წლის მანძილზე, 1725-დან 1768 წლამდე საფრანგეთის დედოფალი იყო. იგი საფრანგეთის ისტორიაში ყველაზე დიდი ხნის მანძილზე იყო დედოფალი, ხალხში კი ძალიან დიდი სიყვარულითა და პოპულარობით სარგებლობდა. მან ათი შვილი გააჩინა, რომელთაგან რვა გოგონა იყო, ხოლო მისი ვაჟები ლუიზე ადრე დაიღუპნენ. იგი იყო ბებია საფრანგეთის სამი მეფის — ლუი XVI-ის, ლუი XVIII-ისა და შარლ X-ის.
== ბიოგრაფია ==
მარია ლეშჩინსკა დაიბადა [[პოლონეთის მმართველთა სია|პოლონეთის მეფე]] [[სტანისლავ ლეშჩინსკი|სტანისლავ I]]-ის და დედოფალ [[კეტრინ ოპელინსკა|კეტრინ ოპელინსკას]] ოჯახში, იგი მათი მეორე ქალიშვილი იყო. მას ჰყავდა ერთი უფროსი და - [[ანა ლეშჩინსკა]], რომელიც [[1717]] წელს [[პნევმონია|პნევმონიით]] გარდაიცვალა.
 
== ადრეული ცხოვრება ==
მამამისის პოლიტიკური კარიერიდან გამომდინარე მარია ღრმა ბავშვობიდანვე დანიშნეს საფრანგეთის მეფე [[ლუი XV|ლუი XV დე ბურბონზე]]. საფრანგეთთან ალიანსი მამამისს დაეხმარა [[ევროპა|ევროპაში]] თავისი პოზიციების გამყარებაში.
 
== ქორწინება ==
[[1704]] წელს პოლონეთში [[შვედეთის მონარქების სია|შვედეთის მეფე]] [[კარლ XII]] შეიჭრა. კარლმა გაანადგურა [[ავგუსტ II]], დაიკავა [[ვარშავა]] და პოლონეთის ტახტზე დაამტკიცა [[სტანისლავ ლეშჩინსკი]]. თითქოს, ბრუნდებოდა „წარღვნის “ ეპოქა. [[1709]] წელს [[პეტრე I დიდი|პეტრე I]] თავის მხრივ აძევებს [[შვედები|შვედებს]] და მათ მიერ დასმულ მეფეს პოლონეთიდან, და აღადგინა ტახტზე ავგუსტ ძლიერი; რა თქმა ამის შემდეგ უკვე [[ლივონია|ლივენიაზე]] უკვე ფიქრიც არ შეიძლებოდა. ქვეყანა, რომელსაც არ გააჩნდა შიდა რესურსები, საგადასახადო სამსახური, საბაჟო და რეგულარლი არმია, უმოქმედ-უუნარო ცენტრალურ მთავრობით — განწირულია იყოს სათამაშო თავის ძლევამოსილ მეზობლების ხელში. ავგუსტ ძლიერის სიკვდილის შემდეგ [[1733]] წელს გაჩაღდა [[ომი პოლონეთის მემკვიდრეობისათვის]], რომლის დროსაც [[საქსონია|საქსონელები]] და [[რუსები]] ქვეყნიდან აძევებენ სტანისლავ ლეშჩინსკის, რომელსაც ფრანგები უჭერდნენ მხარს და მეფედ სვამენ მას. თუმცა ტახტზე ავგუსტ III ავიდა.  [[1733]] წელს საფრანგეთის დახმარებით კვლავ სტანისლავი აიყვანეს პოლონეთის ტახტზე. იგი პოლონური მემკვიდრეობისათვის ომის (1733-1735) დროს გააძევეს პოლონეთიდან. ვენის ზავით სტანისლავმა უარი თქვა თავის პრეტენზიებზე და მემკვიდრეობით სამფლობელოდ მიიღო [[ლოთარინგიის საჰერცოგო|ლოთარინგია]]. ამ პირობებში პოზიციების გასამყარებლად მარია საფრანგეთის მეფეს მიათხოვეს.
 
=== ადრეული მოლაპარაკებები ===
[[1725]] წლის თებერვალში საფრანგეთის მეფე [[ლუი XV]] და მარია ლეშჩინსკი დაქორწინდნენ. ამავე წლის 4 სექტემბერს შედგა მარიას კორონაცია საფრანგეთის დედოფლად. [[ფრანგები|ფრანგებს]] არ მოსწონდათ [[პოლონელები|პოლონელი]] ქალი მათ დედოფლად, ამიტომაც მას უამრავი ამაზრზენი ჭორი აუგორეს. მაგალითად ამბობდნენ რომ მახინჯი იყო, იყო ლუიზე უფროსი (ეს სიმართლე იყო), ასევე ამბობდნენ რომ ჰქონდა ნევროზი, ჰქონდა სტრიები, მშრალი და უგემოვნო. თუმცა რეალურად მარია იდეალური დედოფალი იყო : საუბრობდა ექვს ენაზე, იყო ლამაზი, ჰქონდა დახვეწილი გემოვნება, სასიამოვნოდ შეეძლო ცეკვა და საუბარი, აგრეთვე ჰქონდა სრული განათლება. მიუხედავად ამისა, 23 წლის ლუი XV-ს დიდად არ მოსწონდა მეუღლე, ამიტომაც მან გაიჩინა [[სამეფო საყვარელი]], ყველასათვის კარგად ცნობილი [[მადამ დე პომპადური|მარკიზა პომპადურის]] სახით. მან დიდი უფლებები მოიპოვა, ერეოდა პოლიტიკაში და მეფეს ის ძალიან უყვარდა. [[1726]] წელს მარკიზამ იმდენი მოახერხა, რომ ბურბონის ჰერცოგი ლუის დაასჯევინა, ვინაიდან ის მას ცუდ ინფორმაციას უვრცელებდა. თუმცა ლუის მარკიზაზე წარმოდგენა მალევე შეეცვალა და დედოფალი მარია ლეშჩინსკი გულწრფელად შეუყვარდა.
 
=== ქორწინება საფრანგეთის მეფეზე ===
[[ფაილი:Marie Leczsinska.png|მარცხნივ|მინი|მარია ლეშჩინსკას გერბი]]
 
=== პირადი ურთიერთობა ლუი XV-თან ===
მარია ლეშჩინსკა გათხოვების დღიდან, თავის ოჯახთან ერთად [[ვერსალის სასახლე|ვერსალის სასახლეში]] ცხოვრობდა. მარიას ბრძანებით უამრავი ოთახი მოაპირკეთეს [[ოქრო|ოქროთი]] და [[მარმარილო|მარმარილოთი]]. ასევე დიდი ცვლილებები შეიტანა ვერსალის შიდა ინტერიერში. მას ძლიერ უყვარდა [[მუსიკა]] და [[ფერწერა]], იგი თავადაც კი ხატავდა წყლის საღებავებით. დედოფლის ნამუშევრები გამოფენილია ვერსალის სასახლის კედლებზე.იგი საფრანგეთში ნერგავდა და ხელს უწყობდა ხელოვნების განვითარებას. ამასთან იგი მეუღლის დიდი ყურადღებისა და სიყვარულით სარგებლობდა. მარიას მშობლები ხშირად სტუმრობდნენ. მას ვერსალში მოწყობილი ჰქონდა სამხატვრო სახელოსნო, რომელშიც იგი თავს ძალიან კომფორტულად გრძნობდა. იგი მგზნებარე მუსიკის მოყვარული იყო, ასევე თავის ქალიშვილებს ხატვასაც ასწავლიდა.
 
== დედოფალი ==
უბრალო ხალხში მარია დიდი სიყვარულით სარგებლობდა, ვინაიდან იგი ძალზედ კეთილი და ხალხზე მზრუნველი დედოფალი იყო, ხალხს უყვარდა მარია და მან ეს იცოდა კიდეც. ასევე ცნობილია მისი ასეთი ფრაზა: „მე არ მჭირდება გვირგვინები და ძვირფასი კაბები, მაშინ როცა ხალხს არ აქვს უბრალო მაისურები“, რაც განასხვავებს მისი შემდგომი გულქვა ავსტრიელი დედოფალ [[მარი ანტუანეტი|მარია ანტუანეტისგან]]. [[1764]] წელს დედოფალმა ვერსალში მოიწვია [[ვოლფგანგ ამადეუს მოცარტი]] რათა ფრანგი მუსიკოსებისათვის მისნაირად დაკვრა ესწავლებინა. მოცარტმა აღნიშნა, რომ დედოფალი ძალიან მოეწონა მისი გულკეთილობისა და დახვეწილობის გამო. მარია სამეფო კარზე ყველაფერს იდეალურად არეგულირებდა და აკონტროლებდა. იგი სამეფო ოჯახის წევრებს შორის შუღლს არ უშვებდა, კარგად ეპყრობოდა თვით მისი მეუღლის საყვარელსაც კი. ასევე სასახლეში მისი უბადლო გემოვნებით აწესრიგებდა, თუმცა მოულოდნელად [[1768]] წლის [[24 ივნისი|24 ივნისს]], 65 წლის მარია ლეშჩინსკა გარდაიცვალა.
 
=== პოლიტიკური როლი ===
== შვილები ==
მარიამ ლუი XV-ს 10 შვილი გაუჩინა:
{| class="wikitable"
!პორტრეტი
!სახელი
!დაიბადა
!გარდაიცვალა
!ტიტული
!მეუღლე
|-
|[[ფაილი:Louise Elisabeth of France Parma.jpg|frameless|137x137პქ]]
|[[მარია ლუიზა ელიზაბეტა დე ბურბონი|მარია ლუიზა ელიზაბეტა]]
[[მარია ლუიზა ელიზაბეტა დე ბურბონი|დე ბურბონი]]
| rowspan="2" |14 აგვისტო 1727
[[ვერსალის სასახლე]],
 
=== დედოფლის როლი ===
[[პარიზი]],
 
== გარდაცვალება ==
[[საფრანგეთი]]
|6 დეკემბერი 1759
[[ვერსალის სასახლე]]
 
== შვილები ==
[[პარიზი]]
 
[[საფრანგეთი]]
|პარმისა და პიაჩენცის
ჰერცოგინია
|ფილიპე I
|-
|[[ფაილი:Anne Henriette de France.jpg|frameless|133x133პქ]]
|[[ანა ანრიეტა დე ბურბონი]]
|10 თებერვალი 1752
[[ვერსალის სასახლე]]
 
[[პარიზი]]
 
[[საფრანგეთი]]
|საფრანგეთის პრინცესა
|არ ჰყოლია
|-
|[[ფაილი:Anne-Baptiste Nivelon, Louis de France, dauphin (1764).jpg|frameless|155x155პქ]]
|[[ლუი დე ბურბონი (1729-1765)|ლუი დე ბურბონი]]
|4 სექტემბერი 1729
[[ვერსალის სასახლე]]
 
[[პარიზი]]
 
[[საფრანგეთი]]
|20 დეკემბერი 1765
[[ფონტენბლოს სასახლე]]
 
[[პარიზი]]
 
[[საფრანგეთი]]
|საფრანგეთის დოფინი
|მარია
ტერეზა
 
რაფაელა
 
ესპანელი
|-
|[[ფაილი:Philippe of France, Duke of Anjou by Juste d'Egmont.jpg|frameless|133x133პქ]]
|[[ფილიპ დე ბურბონი]]
|30 აგვისტო 1730
[[ვერსალის სასახლე]]
 
[[პარიზი]]
 
[[საფრანგეთი]]
|7 აპრილი 1733
[[ვერსალის სასახლე]]
 
[[პარიზი]]
 
[[საფრანგეთი]]
|ანჟუს ჰერცოგი
|არ ჰყოლია
|-
|[[ფაილი:Madame Adélaïde de France (1749) by Jean-Marc Nattier.jpg|frameless|126x126პქ]]
|[[მარია ადელაიდა დე ბურბონი|მარია ადელაიდა დე]]
[[მარია ადელაიდა დე ბურბონი|ბურბონი]]
|23 მარტი 1732
[[ვერსალის სასახლე]]
 
[[პარიზი]]
 
[[საფრანგეთი]]
|27 თებერვალი 1800
[[ტრიესტი]]
 
[[იტალია]]
|ლუვუას ჰერცოგინია
|არ ჰყოლია
|-
|[[ფაილი:Victoire Louise Marie Thérèse of France, called Madame Victoire (1733-1799) painted in 1748 by Nattier.jpg|frameless|127x127პქ]]
|[[ვიქტორია დე ბურბონი]]
|11 მაისი 1733
[[ვერსალის სასახლე]]
 
[[პარიზი]]
 
[[საფრანგეთი]]
|7 ივნისი 1799
[[ტრიესტი]]
 
[[იტალია]]
|საფრანგეთის პრინცესა
|არ ჰყოლია
|-
|[[ფაილი:Jean Etienne Liotard - Prinzessin Sophie Philippine Élisabeth Justine de France (1734 - 1782) (Sammlung Rau).jpg|frameless|122x122პქ]]
|[[სოფია ფილიპინა ელიზაბეტა იუსტინა დე ბურბონი|სოფია ფილიპინა]]
[[სოფია ფილიპინა ელიზაბეტა იუსტინა დე ბურბონი|ელიზაბეტა იუსტინა]]
 
[[სოფია ფილიპინა ელიზაბეტა იუსტინა დე ბურბონი|დე ბურბონი]]
|27 ივლისი 1734
[[ვერსალის სასახლე]]
 
[[პარიზი]]
 
[[საფრანგეთი]]
|2 მარტი 1782
[[ვერსალის სასახლე]]
 
[[პარიზი]]
 
[[საფრანგეთი]]
|საფრანგეთის პრინცესა
|არ ჰყოლია
|-
|[[ფაილი:Louise Marie de France by Barrière.jpg|frameless|100x100პქ]]
|[[ტერეზა დე ბურბონი]]
|16 მაისი 1736
[[ვერსალის სასახლე]]
 
პარიზი
 
[[საფრანგეთი]]
|28 სექტემბერი 1744
[[ფონტენბლოს სასახლე]]
 
[[პარიზი]]
 
[[საფრანგეთი]]
|საფრანგეთის პრინცესა
|არ ჰყოლია
|-
|[[ფაილი:Madame Louise de France (1748) by Jean-Marc Nattier.jpg|frameless|127x127პქ]]
|[[ლუიზა დე ბურბონი]]
|15 ივლისი 1737
[[ვერსალის სასახლე]]
 
[[პარიზი]]
 
[[საფრანგეთი]]
|23 დეკემბერი 1787
[[სენ დენი (საფრანგეთი)|სენ დენი]]
 
[[საფრანგეთი]]
|საფრანგეთის პრინცესა
|არ ჰყოლია
|}
 
== წინაპრები ==
== გალერეა ==
<gallery>
ფაილი:Louis XV by Jean-Baptiste Van Loo.jpg|ლუი XV, მარიას მეუღლე
ფაილი:Stanisław Leszczyński par Girardet.PNG|სტანისლავ I, მარიას მამა
ფაილი:Catherine Opalińska.PNG|კატრინ ოპელინსკა, მარიას დედა
ფაილი:Jeton de la reine Marie Leszczynska.jpg|ფრანგული მონეტა მარია ლეშჩინსკის გამოსახულებით
ფაილი:Jean-marc-nattier-portrait-of-maria-leszczynska-148451.jpg|მარია ლეშჩინსკი
ფაილი:France-000349 - Queen Marie Leszczynska (14805473676).jpg|მარია ლეშჩინსკა
ფაილი:Maria Leszczynska Frankreich.jpg|მარია ლეშჩინსკა
ფაილი:Coustou Marie Leszczyńska.jpg|მარია ლეშჩინსკას ბიუსტი
ფაილი:Marie Leszczynska Coustou Louvre MR1813.jpg|მარია ლეშჩინსკას ქანდაკება, ინახება ლუვრის მუზეუმში
ფაილი:Maria Leszczynska c.jpg|მარია ლეშჩინსკა
</gallery>
 
== ლიტერატურა ==
== რესურსები ინტერნეტში ==
* [http://www.marcmaison.com/architectural-antiques-resources/marie_leczinska მარია ლეშჩინსკა]
* [http://blog.catherinedelors.com/marie-leszczynska-frances-polish-queen/ მარია ლეშჩინსკა, საფრანგეთის პოლონელი დედოფალი]
{{საფრანგეთის კონსორტები}}
[[კატეგორია:დაბადებული 23 ივნისი]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1703]]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/მარია_ლეშჩინსკა“-დან