[[სურათი:Ikalto church 1.jpg|მინი|300პქ|<center>იყალთოს მონასტერი განახლებული ფასადით<br /><small>ჯაბა ლაბაძის ფოტო</small></center>]]
ა
'''იყალთო''' — სამონასტრო კომპლექსი [[თელავი]]ს ჩრდილოეთით, 7-8 კმ-ზე. დააარსა ერთ-ერთმა [[ასურელი მამები|ასურელმა მამათაგანმა]] [[ზენონ იყალთოელი|ზენონმა]] [[VI საუკუნე]]ში. გადმოცემის თანახმად, [[არსენ იყალთოელი|არსენ იყალთოელს]] (XI-XII საუკუნეები) აქ აკადემია დაუარსებია. ჩვენამდე მოღწეულია აქაური ხელნაწერები, რომლებიც შედარებით გვიანდელი ხანისაა და [[იყალთოს აკადემია|იყალთოს აკადემიის]] შესახებ ცნობებს არ შეიცავს.
მონასტრის ტერიტორიაზე შემოჩერნილია 3 ეკლესია და სხვადასხვა დანიშნულების ნაგებობათა, მ.შ. აკადემიისა და სატრაპეზოს ნანგრევები. ეკლესიათაგან მთავარია VIII-IX საუკუნეების ფერისცვალების ეკლესია "ღვთაება" (აგებულია იმ ძველი აკლესიის ადგილას, რომელშიც დაკრძალული იყო ზენონი). სამების მცირე ეკლესია, რომელშიც მიუხედავად საფუძვლიანი გადაკეთებისა, შემორჩენილია VI საუკუნის გუმბათოვანი ეკლესიის ნაწილები და ყველაწმიდის ერთნავიანი ეკლესია, რომელიც XII-XIII საუკუნეების მიჯნას მიეკუთვნება. აკადემიის გეგმით წაგრძელებული შენობა რიყის ქვით არის ნაშენი. პირველი სართული 2 ოთახისაგან შედგება, მეორე კი ერთი მთლიანი დარბაზია (24,5 მх9 მ) და, როგორც ჩანს, სამეცნიერო შეკრებათათვის იყო იმთავითვე განკუთვნილი. შენობა სტილით VIII-IX საუკუნეების ფეოდალურ სასახლეებს ენათესავება და აგებულიც მაშინ არ უნდა იყოს.რადგანაც ის აგებულია IV საუკუნაში.
