პოლონეთი: განსხვავება გადახედვებს შორის

| 94 % [[პოლონელები]]

| 0.,9 % [[სილეზიელები]]

| 0.,08 % [[ბელარუსები]]

| 0.,07 % [[გერმანელები]]

| 0.,07 % [[უკრაინელები]]

| 0.,04 % [[კაშუბები]]

| 7.,2 % სხვები

|სასაათო სარტყელი = [[ცენტრალური ევროპის დრო|CETUTC+01:00]]

|სასაათო სარტყელი DST = [[ცენტრალური ევროპის ზაფხულის დრო|CESTUTC+02:00]]

პოლონეთში მონღოლთა შემოსევებმა კულმინაციას 1240–1241 წელს ლეგნიცასთან ბრძოლაში მიაღწია; ამავე ხანებში ქვეყანაში სხვადასხვა ხალხების მიგრაცია არ წყდებოდა. ხსენებულ პერიოდში პოლონეთში ებრაული თემი იწყებს ჩამოყალიბებას და აყვავებას. [[შავი ჭირი|შავმა ჭირმა]], რომელმაც ევროპაში 1347 - 1351 წლებში იმძლავრა, პოლონეთამდე ვერ მიაღწია.

[[იაგელონები|იაგელონების დინასტიის]] ქვეშ პოლონეთმა კავშირი შეკრა მეზობელი [[ლიტვის დიდი სამთავრო|ლიტვის დიდ სამთავროსთან]]. 1410 წელს [[პოლონეთ-ლიტვის თანამეგობრობა]]მ [[ტევტონთა ორდენი]]ს რაინდებს გადამწყვეტი მარცხი მიაყენა. [[ცამეტწლიანი ომი|ცამეტლიანის ომის]] შემდგომ რაინდთა სახელმწიფო პოლონეთის ვასალი გახდა. იაგელონებმა დინასტიური კონტროლი დააწესეს [[ბოჰემია]]სა (1471) და [[უნგრეთი|უნგრეთზე]] 1490).

მეჩვიდმეტეXVII საუკუნის შუა ხანებიდან პოლონეთი [[შვედეთი]]სა და რუს კაზაკთა შეტევებმა დაასუსტა და ოქროს ხანის დასასრულსაც დაუდო სათავე. ომებისა და ეპიდემიების გამო მოსახლეობის დიდი ნაწილი გაწყდა და 11 მილიონიდან 7 მილიონამდე შემცირდა. პოლონეთში მეზობელი მონარქიების წამხედურობით ანარქია დაიწყო, რაც დიდი გაერთიანების დაშლას ისახავდა მიზნად. შინაომების მიუხედავად, რეჩიპოსპოლიტამ 1683 წელს [[ვენა]]სთან ახლოს [[ოტომანთა იმპერია]]სთან ღირსეული შებმა მაინც მოახერხა. დიდი სეიმის რეფორმების შედეგად 1791 წლის 3 მაისს, კონსტიტიციაში, რომელიც მსოფლიოში მეორე და ევროპაში პირველი იყო, ცვლილება შევიდა და 1772, 1793 და1795 წლებში ქვეყანა პოლიტიკური რუკაზე სამ ნაწილად დაიყო და სრულიად წაიშალა. პოლონური ტერიტორიები მეზობელმა რუსეთმა, [[პრუსია]]მ და [[ავსტრია]]მ მიიტაცეს.

პოლონელები დამპყრობთა წინააღმდეგ აჯანყებებს არ წყვეტდნენ. წინააღმდეგობამ განსაკუთრებულად მე-18XVIII საუკუნის მიწურულს და მე-19XIX საუკუნის დამდეგს იძალა. თვალსაჩინო ბრძოლა გაუმართა პოლონეთმა რუსეთს 1794 წელს რაკლავიცესთან, როდესაც პოლონელი გლეხები და საჯარისო ნაწილები თადეუშ კოჩიუშკომ დარაზმა და სამშობლოს გათავისუფლებისაკენ მოუწოდა. 1807 წელს საფრანგეთის იმპერატორმა ნაპოლეონ პირველმა პოლონეთის სახელმწიფო აღადგინა [[ვარშავის სამთავრო]]ს სახით. თუმცა, ნაპოლეონის ომების შემდეგ ქვეყანა კვლავ დანაწილდა [[ვენის კონგრესი]]ს 15 ძლევამოსილი მოკავშირის მიერ. აღმოსავლეთი მიწები ისევ რუსეთის მეფემ დაისაკუთრა.

მიუხედავად ყველაფრისა, რუსეთმა პოლონელთა უფლებები მკვეთრად შეკვეცა და ''de facto'' მოახდინა პოლონეთის ანექსირება. 19XIX საუკუნის დამლევს ავსტრიის მიერ მართული [[გალიცია]] და ნაწილობრივ თავისუფალი ქალაქი [[კრაკოვი]] პოლონეთის კულტურილი ცხოვრების ცენტრად იქცა.

ომის დასასრულ, პოლონეთის საზღვრებმა პირი იცვალა და დასავლეთით გადაინაცვლა, სადაც ოდერ-ნაისის ხაზზე გავიდა, ხოლო აღმოსავლეთით კურზონის ზოლზე. შედეგად ქვეყანამ 77, 500 კვ კმ დაკარგა და 20 %-ით შემცირდა. საზღვრების ცვლილებამ მილიონობით ადამიანის მიგრაციაც მოახდინა, მათ შორის [[პოლონელები]]ს, [[გერმანელები]]ს, [[უკრაინელები]]სა და [[ებრაელები]]ს. ახალი საზღვრების გავლებით იზარალა არამხოლოდ პოლონეთმა, არამედ გერმანიამაც, რომელმაც თავისი აღმოსავლეთი ტერიტორიები, კერძოდ კი ისტორიული პრუსია, სამუდამოდ დაკარგა. ცენტრალური და დასავლეთი პრუსიის ნაწილი და [[პომერანია]] პოლონეთს დაუტოვეს, ხოლო აღმოსავლეთი, [[კიონინგსბერგი]]ს ოლქი, საბჭოთა რუსეთმა მიისაკუთრა და [[კალინინგრადის ოლქი|კალინინგრადის ოლქად]] აქცია.

1956 წელს ვლადისლავ გომულკას რეჟიმი დროებით ლიბერალური გახდა, ათასობით ადამიანი ციხეებიდან გათავისუფლდა და მოჩვენებითი პირადი თავისუფლებებიც განმტკიცდა. მსგავსი სიტუაცია განმეორდა 1970-იან წლებში ედვარდ გიერეკის მმართველოს დროსაც, მაგრამ ანტიკომუნისტური გამოსვლებისთვის ოპოზიციის მიმართ დამოკიდებულება არ შერბილებულა. შრომითმა პრობლემებმა, რამაც არეულობა გამოიწვია, 1980-იან წლებში სავაჭრო გაერთიანება „სოლიდარობა“ ჩამოაყალიბა, რომელმაც დროთა განმავლობაში პოლიტიკური ძალებიც შეიძინა. შედეგად, შესუსტდა კომუნისტური პარტია და საპარლამენტო არჩევნებში დამარცხდა, ხოლო 1989 წელს „სოლიდარობის“ წევრმა [[ლეხ ვალენსა]]მ, საპრეზიდენტო არჩევნებში გამარჯვებით, ქვეყნის პოლიტიკური კურსი დასავლეთისკენ შეცვალა. მოძრაობა „სოლიდარობამ“ აღმოსავლეთ ევროპაში კომუნისტური წყობის რღვევა გამოიწვია.