ქაშვეთის ეკლესია: განსხვავება გადახედვებს შორის

==ისტორია==

[[VI საუკუნე|VI საუკუნის]] I ნახევარში, ანტიოქიის ეკლესიიდან ქრისტიანული სარწმუნოების განსამტკიცებლად ქართლში ცამეტი ასურელი მამა შემოვიდა.

 

ქრისტიანობის მტრები — მაზდეანები ხედავდნენ, რომ მამა დავითი ხალხში დიდ სიყვარულს იხვეჭდა და ყველა ხერხის გამოყენებით ცდილობდნენ შეებღალათ მისი სახელი. მათ მოისყიდეს ფეხმძიმე ქალი, რომელმაც მორიგი ქადაგების დროს, სახალხოდ, სიძვის ცოდვაში დასდო მამა დავითს ბრალი.

 

===პირველი ეკლესია===

 

===მეორე ეკლესია===

 

ეკლესია მთლიანად ქართული კვადრატული აგურით იყო ნაგები, კედლებში სიმაგრისთვის ჩადგმული იყო ოთხკუთხედად გათლილი მუხის მორები. იატაკი აგურის ქონდა, გადახურვა – კრამიტის. ტრაპეზი მთლიანი ქვისგან იყო გამოთლილი, ხოლო კანკელი ხისგან იყო დამზადებული. ხატები — ტილოზე ზეთის საღებავებით დაწერილი. ტაძარში ორი შესასვლელი კარი ჰქონდა, ერთი - დასავლეთ ნახევარწრის შუაში და მეორე — იქ სადაც ეს წრე უერთდებოდა სამხრეთის ნახევარწრეს.

 

 

ტაძრის დასავლეთის შვერილის კედლის თავზე დაშენებული იყო ოთხ ბოძზე დაყრდნობილი პატარა სამრეკლო.

ქაშვეთზე ზრუნვა მრევლთან და დეკანოზ ფილიპესან ერთად, გივის ძმისშვილმა დავით ამილახვარმა განაგრძო. [[1755]] წელს, მათ ტაძრის კედლები ნიკოლოზ აბხაზს მოახატვინეს.

 

 

თბილისსა და ქართლ-კახეთის სამეფოს მთელ ტერიტორიაზე უპირველესი საეკლესიო იერარქის ფუნქცია რუსეთის ეკლესიის სინოდის წევრს, არქიეპისკოპოს [[ვარლაამ ერისთავი (ეგზარქოსი)|ვარლამ ერისთავს]] დაეკისრა.

[[1810]] წლიდან ქაშვეთის „პატრონობა“ კავკასიის მთავარსარდალმა გენერალმა [[ალექსანდრე ტორმასოვი|ალექსანდრე ტორმასოვმა]] ითავა. იგი საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს [[ანტონ II]]-ს წერდა - „რუსეთში არსებული დებულებით, იქ, სადაც ბინა აქვს ჯარის სარდალს ან გენერელ-გუბერნატორს, უეჭველად უნდა საკუთარი ეკლესიაც იყოს ღვთისმსახურების შესასრულებლად. ეს წესი მე აქაც შემოვიღე და ავირჩიე ქაშვეთის ეკლესია.“

 

 

ქაშვეთის წმინდა გიორგის ეკლესიაში ღვთისმსახურების რუსულ ენაზე დაწყების შემდეგ, რუს სამღვდელოებასა და ძმებს, წინამძღვარ დეკანოზ პეტრე და მღვდელ პავლე არჯევანიძეებს შორის კონფლიქტური სიტუაცია წარმოიშვა. მთავარსარდალ გენერალ ალექსანდრე ტორმასოვს აღარ აკმაყოფილებდა ადრე მიღწეული შეთანხმება ქაშვეთის ეკლესიაში ქართველი და რუსი სამღვდელოების ერთდროულად მსახურების შესახებ. გენერალს ღვთისმსახურების ქართულ ენაზე ჩატარების გაუქმება სურდა, რაზეც ძმებმა არჯევანიძეებმა პროტესტი გამოთქვეს და საპასუხოდ რუსულ ენაზე ღვთისმსახურების შეწყვეტა მოითხოვეს. მთავარსარდალი წერდა: „მე ვეცადე, კონფლიქტი მომეგვარებინა და დეკანოზ პეტრეს და მღვდელ პავლესათვის ქაშვეთის ეკლესიაში რუსი მოძღვრის მსახურების დაწყების შემდეგ შემცირებული შემოსავალი ფულადი კომპენსაციით ამენაზღაურებინა. როგორც ირკვევა, ქაშვეთის მოძღვრებს ამაზე უარი განუცხადებიათ და ეკლესიაში რუსულ ენაზე ღვთისმსახურების შეწყვეტა მოუთხოვიათ ...ქაშვეთის ეკლესიაში ღვთისმსახურების რუსულ ენაზე შეწყვეტა არ შეიძლება, თუნდაც იმიტომ, რომ ეს ეკლესია ჩემს სახლთან ახლოსაა.“

 

ვარლამ ერისთავმა, [[1816]] წელს ქაშვეთის სამხრეთ კარს მიაშენა კარიბჭე, რომლის ქტიტორული წარწერა დღევანდელი ტაძრის ქვემო ეკლესიის კარიბჭის მარჯვენა კედელშია ჩადგმული.

 

ვარლამ ერისთავის მიერ ახლად აგებული ტაძრის სამხრეთ კარიბჭიდან მხოლოდ მთავარსარდალი და მისი გარემოცვა შედიოდა, ხოლო დასავლეთ კარიდან „უბრალო“ ხალხი.

[[1846]] წელს, ტაძრის კრამიტის სახურავი რკინის სახურავით შეცვალეს, ხოლო აგურის ფილაქანი — ქვის კრამიტით. ტაძარს შემოავლეს საკმაოდ მტკიცე და მაღალი „ცოკოლი“. შეიძინეს დიდი შანდლები და ჩამოასხმევინეს 25 ფუთიანი ზარი. გუმბათის ყელს გამოუცვალეს სარკმლები. ტაძარში დაკიდეს ახალი ჭაღი.

 

 

რუსული შაბლონიდან ერთადერთ გამონაკლისს წარმოადგენდა აღსავლის კარების ზემოთ „საიდუმლო სერობის“ მაგიერ მოთავსებული ღვთისმშობლის მიერ წმინდა ნინოსთვის ვაზის გადაცემის ხატი. ეს კანკელი მოხსნილ იქნა [[1904]] წ. და გადაეცა [[ნორიოს მთავარანგელოზის ეკლესია]]ს.

[[1856]] წელს, თბილისში ჩამოვიდა კავკასიის ახალი მეფისნაცვალი [[ალექსანდრე ბარიატინსკი]], რომლის გადაწყვეტილებით ქაშვეთის ტაძრის მიმდებარე ფერდობზე დაიგეგმა საზოგადოებრივი ბაღის მშენებლობა.

 

 

ქაშვეთის ეკლესიის მიმდებარე ტერიტორიაზე, უძველესი სასაფლაო მდებარეობდა, თბილისის კომენდანტმა დახურა სასაფლაო და იგი იმ დროისათვის ქალაქის გარეუბანში — დღევანდელ ვერის პარკის ტერიტორიაზე გადაიტანა. სასაფლაოს ტერიტორიაზე მდებარეობდა [[1847]] წელს აგებული [[თბილისის ვერეს მინდა ნიკოლოზის ეკლესია|წმინდა ნიკოლოზის ეკლესია]] მდებარეობდა, რომელიც წარმოადგენდა უსვეტებო ორფრთიან დარბაზს მომრგვალებული საკურთხევლით. საბჭოთა პერიოდში, [[1926]] წელს სასაფლაო დაიხურა. ხოლო, [[1933]] წელს ტფილისის საბჭოს განკარგულებით ვერის წმინდა ნიკოლოზის ტაძარი დაანგრიეს და ამ ტერიტორიაზე ვერის ბაღი გააშენეს.

[[1884]] წელს ეგზარქოსმა მთავარმართებელთან შეთანხმებით ქაშვეთის ტაძარში წირვა-ლოცვის განახლება ბრძანა. ცხრა წლის შემდეგ, [[1893]] წელს ტაძრის ავარიული შენობა შეკრეს რკინის სალტებით.

 

 

ამავე პერიოდში, ეკლესიის ალაყაფის კარზე ერთმანეთის გვერდით სამი კამარა დააშენეს, სადაც სამრეკლო უნდა გაემართათ, მაგრამ სამრეკლოში ზარები ვერ დაკიდეს, ვინაიდან მათი ერთდროულად რეკვა პრაქტიკულად შეუძლებელი იქნებოდა.

 

ქაშვეთის ტაძარს ქართველი მრევლი დაუბრუნდა. ამავე წელს ქაშვეთის წმინდა გიორგის ეკლესიაში პირველმა ქართულმა გუნდმა, იოსებ მონადირაშვილის ლოტბარობით, კაცების და ქალების ხმებისაგან შემდგარი „ქართული გალობის მოყვარულთა“ გუნდმა დაიწყო გალობა.

 

[[1897]] წელს, ქაშვეთის ეკლესიაში გამწესებულ იქნა ახალი წინამძღვარი დეკანოზი მარკოზ ტყემალაძე, „გამიტაცა აზრმა, უსათუოდ ახალი ეკლესია აშენებულიყო“ - წერს მამა მარკოზი. მეფის რუსეთის ხელისუფლების პერიოდში ადვილი არ იყო, თუნდაც ძლიერ დაზიანებული, ეკლესიის დაშლა და ახალი ქართული მართლმადიდებლური ტაძრის მშენებლობის დაწყება.

 

 

ახალი ტაძრის პროექტის შესრულება, დეკანოზ მარკოზ ტყემალაძის ინიციატივით, ხუროთმოძღვარ ლეოპოლდ ბილფელდს დაევალა. არქიტექტორების კომისიამ ახალი ტაძრის გეგმა და საჭირო საბუთები შეადგინა და ეგზარქოს ფლაბიანე გოროდეცკის წარუდგინა.

[[1902]] წელს დეკანოზი მარკოზ ტყემალაძე სიონის ტაძრის დეკანოზად გადაიყვანეს, ხოლო ქაშვეთის ტაძრის ახალ წინამძღვრად მამა ესტატე ელიევი (ელიაშვილი) დაინიშნა. საქართველოს ახალ ეგზარქოსმა ალექსი I-მა (ოპოცკი) დაიწუნა ქაშვეთის ახალი ეკლესიის გეგმა.

 

 

[[1903]] წელს, ქაშვეთის ტაძარის წინამძღვრად დეკანოზი [[კალისტრატე ცინცაძე]] განაწესეს.

ქვაზე კვეთილი ორნამენტაცია არქიტექტორ ედუარდ ანდრეოლეტის ესკიზების მიხედვით შეასრულეს ცნობილმა ქვისმთლელმა, ოსტატებმა ნეოფიტე, ლავრენტი და ნიკო აგლაძეებმა. მშენებლობის დროს გამოყენებული იყო ალგეთის ქვა, ძეგამის თეთრი ქვა, იტალიური მარმარილო. ტაძრის ჩუქურთმების ნიმუშები გადმოღებულია საქართველოს სხვადასხვა ეკლესიებიდან.

 

 

მშენებლობა მიმდინარეობდა 1904-1910 წლებში, პირველ სართულზე მდებარე ეკლესია 1909 წლის 1 აპრილს, სულიწმიდის სახელობაზე აკურთხა ეპისკოპოსმა გრიგოლ ვახნინმა, ამ ეკლესიაში დროებითი ეკლესიიდან გადმოიტანეს კანკელი, ტრაპეზი და იქ დაცული სხვა სიწმინდეები, ხოლო, დროებითი ტაძარი დაშალეს.

 

 

1945 წელს ჩატარებული რემონტის შემდეგ ქვაშვეთის ტაძრის ქვედა სართულზე მდებარე სულიწმინდის ეკლესია წმინდა მთავარმოწამე მარინეს სახელზე აკურთხეს.

 

 

ამ დღეს ზაქარია ფალიაშვილმა გიმნაზიისა და ფილარმონიის მომღერლებისაგან შემდგარი 25 კაციანი, ძლიერი გუნდი გამოიყვანა და ეკლესიის დასავლეთი მხარე დაიკავა. „ეკლესიაში მოვიდა საქართველოს მაშინდელი ეგზარქოსის რუსული გუნდიც. ეგზარქოსმა მოსთხოვა ზაქარიას ადგილის გათავისუფლება თავისი გუნდისათვის. ზაქარია ფალიაშვილმა არასგზით არ დაუთმო და თავის გუნდს ფეხი არ მოაცვლევინა, თვითონაც ბოლომდე ლოტბარობდა. უნაყოფო უსიამოვნებისა და შეჯახების შემდგომ ეგზარქოსის გუნდი იძულებული გახდა სხვა ადგილი მოეძებნა. ისინი რუსულად გალობდნენ, ზაქარიას გუნდი კი ქართულად.” ფილარმონიული საზოგადოების გუნდი ქვაშვეთის ტაძარში 1910-1917 წლებში გალობდა.

 

 

ქვაშვეთის წმინდა გიორგის ეკლესიის ზედა სართულის სამხრეთ შესასვლელი ბრინჯაოს კარი შემკულია დიდმოწამე გიორგის და მოციქულთასწორი ნინოს ზედნაჭედი ხატებით. ამ კარის სამჭედლო სამუშაოები შეასრულა ფ. ჰაუფმა ჰენრიხ ჰრინევსკის ნახატების მიხედვით. ამ სამუშაოებისთვის თანხა გაიღეს დავით და ეკატერინე სარაჯიშვილებმა. კარებს მათი სახელების აღმნიშვნელი ქართული ინციალები “დ” და “ე” ამშვენებს.

 

კანკელის ჩრდილოეთ და სამხრეთის კარზე მოთავსებულია მთავარანგელოზ გაბრიელისა და მთავარანგელოზ მიქაელის ხატები.

 

ლადო გუდიაშვილმა გამოიყენა მცენარეული საღებავების ძველი რეცეპტები. დაიწყო ურთულესი ესკიზების და ჩანახატების კეთება, მთელი დღეები თავდავიწყებით შრომობდა მაღალი თაღის ჭერქვეშ.

მხატვარმა ყოვლადწმინდა ღვთისმშობელი დახატა ქართველი ქალის სახით, მთელი ფორმებით, სილამაზით, ღვთისმშობლის გვერდით დახატა საქართველოს სიმბოლო - ბროწეულის ხე, „როგორც ფრესკებში, ისე დაზგურ პორტრეტებში თითქმის ყველა მხატვარი, დიდიც და პატარაც, ღვთისმშობელს მუდამ ახალგაზრდას და სათნოს ხატავდა... მე გადავწყვიტე ღვთისმშობელი წამომეყვანა ჩვენსკენ, მიწისკენ. უფრო დღევანდელი სახე მომეცა მისთვის, ამ სახით ასეთმა გადაწყვეტამ მაშინ, როგორც მოველოდი, აზრთა დიდი სხვადასხვაობა გამოიწვია. უარი ვთქვი ზეთის საღებავებზე, ვხატავდი ენკაუსტიკის ურთულესი წესით - ცხელი, ადუღებული ფერებით. მაგრამ ფერადი ფხვნილები არ იშოვებოდა, ძებნა-ძებნით მივაკვლიეთ მღებავებს... ხარაჩოებზე ცხრა თვე ჰაერში ვიყავი გაყენებული, სისხლი მდიოდა ხოლმე ცხვირიდან.“ - წერდა ლადო გუდიაშვილი.

 

 

საკურთხევლის ძირითადი ფართობი ცხრა თვეში მოიხატა. სხვადასხვა წინააღმდეგობების გამო ტაძრის მოხატვა ვერ დასრულდა, რასაც დაემატა [[1952]] წელს, კათოლიკოს-პატრიარქის კალისტრატეს გარდაცვალება.