|
=== საერთაშორისო ===
{{მთავრი|საერთაშორისო რეაქცია 2016 წლის თურქეთის სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობაზე}}
ქვეყნების უმრავლესობამ გამოხატეს მხარდაჭერა [[რეჯეფ თაიფ ერდოღანი|ერდოღანის]] [[თურქეთის მთავრობა|მთავრობა]] და თავშეკავებისკენ მოუწოდეს. [[2016]] წლის 16 ივლისს, [[გაერო]]ს უშიშროების საბჭომ შემოთავაზა გადატრიალების დასაგმობი განცხადება, თუმცა არ მიიღეს, განცხადების წინააღმდეგ [[ეგვიპტე]] გამოვიდა, რომელიც საბჭოს არამუდმივი წევრი, ტექსტური უთანხმოების გამო. [[რუსეთი]]ს ოპოზიციური ლიბერალურ-დემოკრატიული პარტიის ლიდერი ვლადიმერ ჟირინოვსკი მხარი დაუჭირა გადატრიალების მცდელობას.<ref>{{cite web | url =https://life.ru/t/%D0%B7%D0%B2%D1%83%D0%BA/878522/zhirinovskii_obiasnil_pochiemu_voiennyi_pierievorot_v_turtsii_provalilsia |title=Жириновский объяснил, почему военный переворот в Турции провалился|author=Alexey Demin|publisher=Life.ru|language=Russian| date=16 July 2016| accessdate =17 July 2016}}</ref> ამავე დროს, ყაზახეთის პრეზიდენტი [[ნურსულთან ნაზარბაევი]] - იყო პირველი პრეზიდენტი, რომელმაც სოლიდარობა გამოუცხადა თურქეთს გადატრიალების შემდეგ.<ref>[http://www.hurriyetdailynews.com/story-of-secret-diplomacy-that-ended-russia-turkey-jet-crisis.aspx?PageID=238&NID=102629&NewsCatID=409 Story of secret diplomacy that ended Russia-Turkey jet crisis], Hürriyet Daily News, 8/9/2016</ref>
==== ორგანიზაციები ====
*[[ფაილი:Emblem of the African Union.svg|30პქ]] [[აფრიკის კავშირი]] — კომისიის თავჯდომარე ნკოსაზანა დლამინი-ზუმა: "აფრიკის კავშირის გმობს სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობას და სოლიდარობას გამოხატავს თურქ ხალხს, კავშირი მხარს უჭერს დემოკრატიულად არჩეულ პარლამენტს და ხელისუფლებას."<ref>[http://www.turkishny.com/other-news/4-other-news/213711-fetonun-darbe-girisimine-dunyadan-tepki-yagiyor FETÖ'nün Darbe Girişimine Dünyadan Tepki Yağıyor]</ref>
*{{დროშა|ევროკავშირი}} — [[ფედერიკა მოგერინი]], ევროკავშირის საგარეო საქმეთა და უსაფრთხოების პოლიტიკის საკითხებში უმაღლესი წარმომადგენლი, დაპოსტა, რომ იგი "მუდმივ კონტაქტშია" [[ევროკავშირი]]ს დელეგაციებთან [[ანკარა]]სა და ბრიუსელში, და მოუწოდა ყველას "თავშეკავებისკენ და დემოკრატიული ინსტიტუტების პატივისცემისკენ". მეორე დღეს, ევროკომისიის მიერ 2 განცხადება გამოქვეყნდა. ერთ-ერთი იყო [[ფედერიკა მოგერინი]]ს და ევროპული სამეზობლო პოლიტიკისა და გაფართოების მოლაპარაკებების საკითხებში ევროკომისარ იოჰანეს ჰანის, სადაც ისინი დაგმეს გადატრიალების მცდელობა და ხაზი გაუსვეს "[[თურქეთი]]ს კონსტიტუციური წესრიგის სწრაფი დაბრუნების აუცილებლობაზე".<ref>[http://europa.eu/rapid/press-release_STATEMENT-16-2555_en.htm Joint statement by High Representative/Vice-President Federica Mogherini and Commissioner for European Neighbourhood Policy and Enlargement Negotiations Johannes Hahn on the situation in Turkey]</ref> მეორე კი ევროკომისიის პრეზიდენტ [[ჟან-კლოდ იუნკერი]]ს, ევროპის საბჭოს პრეზიდენტ [[დონალდ ტუსკი]]ს და ისევ ფედერიკა მოგერინის სახელით, ასევე [[ევროკავშირი]]ს წევრი ქვეყნების სახელით, რომლებიც ესწრებოდნენ აზია-ევროპის მე-11 შეხვედრას. განცხადებაში გამოხატულია [[თურქეთი]]ს დემოკრატიულად არჩეული [[თურქეთის მთავრობა|მთავრობის]] მხარდაჭერა.<ref>[http://europa.eu/rapid/press-release_STATEMENT-16-2554_en.htm Statement by the President of the European Commission, the President of the European Council, and the EU High Representative on behalf of the EU Member States present at the ASEM Summit on the situation in Turkey.Turkey is a key partner for the European Union. The EU fully supports the democratically elected government, the institutions of the country and the rule of law. We call for a swift return to Turkey’s constitutional order. We continue to follow closely the developments and to coordinate with the 28 EU Member States.]</ref>
*{{დროშა|ნატო}} — გენერალურმა მდივანმა [[იენს სტოლტენბერგი|იენს სტოლტენბერგმა]], თავის განცხადებაში მოუწოდა სიმშვიდისკენ და "[[თურქეთი]]ს დემოკრატიული ინსტიტუტების და კონსტიტუციის სრულ პატივისცემისკენ."<ref>[http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_134194.htm NATO Secretary General statement on events in Turkey]</ref>
*{{დროშა|გაერო}} — გენერალური მდივანი [[პან გი მუნი]] გაავრცელა განცხადება, სადაც მოუწოდა სიმშვიდისკენ. შემდეგ გენერალური მდივნის სპიკერმა ფარჰან ჰაკმა განაცხადა, რომ გენერალური მდივანი მოვლენებს ყურადღებით თვალს ადევნებს.
==== ქვეყნები ====
*{{დროშა|საქართველო}} — [[საქართველოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრმა]] [[გიორგი კვირიკაშვილი|გიორგი კვირიკაშვილმა]] განაცხადა, რომ საქართველო "დიდი შეშფოთებით" აკვირდება მიმდინარე მოვლენებს. ღამეს, [[გიორგი მარგველაშვილი]]ს ინიციატივით, გაიმართა [[საქართველოს ეროვნული უშიშროების საბჭო]], სადაც გადაწყდა რამდენიმე საათით საქართველო-თურქეთის საზღვრის ჩაკეტვა.<ref>[http://1tv.ge/ge/news/view/131182.html სარფის საბაჟოზე საქართველო-თურქეთის საზღვარზე გადასვლა ისევ ნაწილობრივ შეზღუდულია]</ref>
*{{დროშა|ალბანეთი}} — პრეზიდენტმა [[ბუიარ ნიშანი]]მ განაცხადა, რომ ის "სრულიად მხარს უჭერს კონსტიტუციურ წესრიგს თურქეთში", ასევე განაცხადა, რომ "ალბანელები ამ რთულ დროს მეგობარ თურქების გვერდით არიან. ჩვენ იმედი გვაქვს, რომ მშვიდობა და კანონიერება დაბრუნდება ჩვენს მეგობარ თურქეთში. პოლიტიკური სტაბილურობა და წესრიგი თურქეთში, ძალიან მნიშვნელოვანია. ერთადერთი გზა, თურქეთის და რეგიონის სტაბილურობის — დემოკრატიაა."<ref>[http://top-channel.tv/lajme/artikull.php?id=331298&ref=ngj Mbështetje të plotë për rendin kushtetues në Turqi]</ref> პრემიერ-მინისტრმა [[ედი რამა]]მ მხარი დაუჭირა მთავრობას, სადაც წერს, რომ ის "ბედნიერია მოძმე თურქეთის და ძვირფასი მეგობრის, პრეზიდენტ ერდოღანის, ამ მძიმე ღამიდან სრული წარმატებით თავის დახწევას."<ref>I lumtur per popullin vella te Turqise dhe mikun e çmuar Presidentin Erdogan per daljen me sukses te plote nga nje nate tejet e veshtire!</ref>
*{{დროშა|ავსტრალია}} — პრემიერ-მინისტრი მალკოლმ ტურნბულმა, კიდევ ერთხელ დაადასტურა ავსტრალიის მხარდაჭერა თურქეთის დემოკრატიულად არჩეული ხელისუფლების მიმართ.<ref>[http://www.skynews.com.au/news/politics/2016/07/17/australia-continue-to-support-turkey--turnbull-say.html Australia to continue Turkey support: Turnbull]</ref>
*{{დროშა|ბელგია}} — პრემიერ-მინისტრმა ჩარლზ მიშელმა და საგარეო საქმეთა მინისტრმა დიდიერ რეანდერსმა, დაგმეს გადატრიალების მცდელობა და განაცხადეს, რომ მხარს უჭერენ "კანონის უზენაესობას და კონსტიტუციურ წესრიგს".<ref>[http://www.demorgen.be/buitenland/gentse-professor-hekelt-late-reactie-westerse-leiders-bc3baccc/ Het feit dat de Europese leiders, en veel Westerse leiders, de couppoging pas laat veroordeelden (premier Charles Michel reageerde pas kort voor de middag), is geen bewijs van een complot, maar wel koren op de molen van diegenen die het als een complot zien. Ik vind dit ook verdacht gedrag. Het lijkt erop dat de Europese leiders op een opportunistische manier zaten te wachten welke kant het opging, terwijl de militaire coup bezig was met zwaar geweld.]</ref>
*{{დროშა|ბულგარეთი}} — პრეზიდენტთმა [[როსენ პლევნელიევი|როსენ პლევნელიევმა]] დაგმო ძალადობის ყველა ფორმა და გამოხატა მხარდაჭერა თურქეთის დემოკრატიულად არჩეულ ისტიტუტებს.<ref>[http://www.novinite.com/articles/175491/President%3A+Stability%2C+Peace+in+Turkey+Are+of+Primary+Importance+for+Bulgaria Stability, Peace in Turkey Are of Primary Importance for Bulgaria]</ref>
*{{დროშა|კანადა}} — პრემიერ-მინისტრმა [[ჯასტინ ტრიუდო]]მ გაავრცელა განცხადება, სადაც მოუწოდა ყველა მხარეს თავშეკავებისაკენ და რომელშიც აღნიშნულია, რომ [[კანადა]] მხარს უჭერს დემოკრატიის შენარჩუნებას თურქეთში და გმობს ნებისმიერ მცდელობას, რომელიც ძირს უთხრის მის დემოკრატიულ ინსტიტუტებს "იარაღის ძალით".<ref>[http://pm.gc.ca/eng/news/2016/07/15/statement-prime-minister-canada-todays-situation-turkey Statement by the Prime Minister of Canada on today’s situation in Turkey]</ref>
*{{დროშა|ჩინეთი}} — [[ჩინეთი]]ს საგარეო საქმეთა სამინისტრომ მოუწოდა თურქეთს, რომ აღადგინოს წესრიგი და სტაბილურობა, რაც შეიძლება მალე, გადატრიალების მცდელობის შემდეგ.
*{{დროშა|კოსტა-რიკა}} — ქვეყნის საგარეო საქმეთა სამინისტრო განაცხადა, რომ ქვეყნის მთავრობა მკაცრად გმობს გადატრიალების მცდელობას დემოკრატიულად არჩეული ინსტიტუტებისადმი შეიარაღებული ძალების მიერ, ასევე უსურვა დემოკრატიული და კონსტიტუციური წესრიგის აღდგენა.<ref>{{cite web|url=http://www.rree.go.cr/sec=servicios%20al%20publico&cat=servicios%20de%20informacion&cont=593¬icia=2952|title=Costa Rica condena intento de golpe de Estado en Turquía|accessdate=19 July 2016|date=16 July 2016|language = spanish|publisher =[[:es:Ministerio de Relaciones Exteriores y Culto (Costa Rica)|El Ministerio de Relaciones Exteriores y Culto]] }}</ref>
*{{დროშა|ესტონეთი}} — პრეზიდენტი [[ტოომას ჰენდრიკ ილვესი]] გაავრცელა ტვიტი, სადაც დაგმო გადატრიალების მცდელობა, ტვიტში ნათქვამია, რომ "სამხედრო გადატრიალება დემოკრატიულად არჩეული ხელისუფლების წინააღმდეგ, მიუღებელია".<ref>For all who do not understand that military coups d'Etat are unacceptable, know that all Turkish opposition parties say the same. Good night</ref>
*{{დროშა|საფრანგეთი}} — საგარეო საქმეთა და საერთაშორისო განვითარების მინისტრმა ჟან-მარკ ერომ განაცხადა, რომ საფრანგეთი ყველაზე მკაცრად გმობს გადატრიალების მცდელობას.<ref>[http://www.diplomatie.gouv.fr/fr/dossiers-pays/turquie/http-publication-diplomatie-gouv-fr-fr-dossiers-pays-turquie-evenements/article/turquie-declaration-de-jean-marc-ayrault-ministre-des-affaires-etrangeres-et-du Turquie : Déclaration de Jean-Marc Ayrault, ministre des Affaires étrangères et du Développement international (16 juillet 2016)]</ref>
*{{დროშა|გერმანია}} — შტეფან შეიბერთმა, გერმანიის მთავრობის პრეს-მდივანმა, თავის ტვიტში განაცხადა, რომ დემოკრატიულად არჩეულ მთავრობას პატივი უნდა ვცეთ.<ref>Die demokratische Ordnung in der #Türkei muss respektiert werden. Alles muss getan werden, um Menschenleben zu schützen.</ref>
*{{დროშა|ინდოეთი}} — საგარეო საქმეთა სამინისტროს ოფიციალურმა წარმომადგენელმა ვიკას სვარუპმა აღნიშნა, რომ სამინისტრო ყურადღებით ადევნებს თვალს მოვლენებს, და ურჩია ინდოელებს, რომლებიც თურქეთში იმყოფებიან, დარჩნენ სახლებში. "ჩვენ ყურადღებით ვაკვირდებით მოვლენებს თურქეთში. ინდოეთი ყველა მხარეს მოუწოდებს, ხელი შეუწყოს დემოკრატიას და თავიდან ააცილონ სისხლისღვრა."<ref name="The Tribune">{{cite news | url=http://www.tribuneindia.com/news/nation/indians-in-turkey-advised-to-avoid-public-places/266788.html | title=Indians in Turkey advised to avoid public places | date=16 July 2016 | accessdate=16 July 2016}}</ref>
*{{დროშა|საბერძნეთი}} — პრემიერ-მინისტრმა [[ალექსის ციპრასი|ალექსის ციპრასმა]] განაცხადა [[Twitter]]-ზე, რომ "მთავრობა და ბერძენი ხალხი მხარს უჭერს დემოკრატიისა და კონსტიტუციურ კანონიერებას".<ref>{{cite web | url=http://news.in.gr/greece/article/?aid=1500090539 | title=Η Αθήνα στηρίζει τη δημοκρατική και συνταγματική νομιμότητα στην Τουρκία | publisher=In.gr | date=16 July 2016 | accessdate=16 July 2016 | language=Greek }}</ref>
*{{დროშა|ირანი}} — საგარეო საქმეთა მინისტრმა [[მუჰამედ ჯავად ზარიფი|ჯავად ზარიფმა]] განაცხადა, რომ იგი "შეშფოთებულია" კრიზისით თურქეთში და რომ "სტაბილურობა, დემოკრატია და უსაფრთხოება თურქი ხალხისთვის გადამწყვეტია", ასევე მოუწოდა თურქ ხალხს "ერთობის და გონიერებისკენ".<ref>[Deeply concerned about the crisis in Turkey. Stability, democracy & safety of Turkish people are paramount. Unity & prudence are imperative.]</ref> პრეზიდენტმა [[ჰასან რუჰანი]]მ, მოიწვია ეროვნული უსაფრთხოების უმაღლესი საბჭოს საგანფებო შეხვედრა, სადაც განიხილეს თურქეთის სიტუაცია.<ref>{{cite web|url=http://sputniknews.com/middleeast/20160716/1043087613/iran-security-council-emergency-meeting-turkey-coup.html|title=Iran's Leader Calls Security Council Emergency Meeting Over Coup in Turkey|first=|last=Sputnik|publisher=}}</ref> მოგვიანებით, 17 ივლისს, ქალაქ [[ქირმანშაჰი]]ში ვიზიტისას განაცხადა, რომ გადატრიალების ეპოქა წავიდა და აღნიშნა, რომ პრობლემა შეიძლება გადაწყდეს "დემოკრატიის" და "არჩევნების" გზით.<ref>{{cite web|url=http://www.tehrantimes.com/news/404344/Era-of-coups-is-gone-Rouhani|title=Era of coups is gone: Rouhani|date=17 July 2016|publisher=}}</ref> "ჩვენ ვცხოვრობთ რეგიონში, სადაც, სამწუხაროდ, გარკვეული აზრით, შეიძლება ძალაუფლება ხელში ჩაიგდო ტანკების, თვითმფრინავების და ვერტმფრენების საშუალებით, ასე გადააყენო მთავრობა, რომელიც ხალხის მიერ არჩეულია."<ref>{{cite web|url=http://www.presstv.ir/Detail/2016/07/17/475593/Iran-Hassan-Rouhani-Kermanshah|title=PressTV-Era of military coups over: Iran president|publisher=}}</ref>
*{{დროშა|ირლანდია}} — საგარეო საქმეთა მინისტრმა ჩარლი ფლანაგანმა განცხადება გააკეთა, სადაც მოუწოდა თავშეკავებისკენ და დემოკრატიული ინსტიტუტების პატივისცემისკენ.<ref>@CharlieFlanagan calls for restraint + respect for democratic institutions following last night's unrest in Turkey.</ref>
==სქოლიო==
| 