მხარგრძელები: განსხვავება გადახედვებს შორის

მხარგრძელები მსხვილი მემამულეები იყვნენ. მათ მამულს შეადგენდა ქვემო ქართლისა და სამხრეთ-აღმოსავლეთი საქართველოს ნაწილი ([[ლორე]]-[[ტაშირი]], [[გაგი (პროვინცია)|გაგი]], [[თმოგვი]], [[კაენი]], [[შამქორი]]), აგრეთვე შემოერთებული სომხეთის თემების მნიშვნელოვანი ნაწილი ([[ანისი]], [[დვინი]], [[ბიჯნისი]], [[გელაქუნი]], ტავუში, ტერუნაკანი, ერგევანქი, [[მაწნაბერდი]], ნორბერდი, ანბერდი, გეტაბაკქი, ჩარექი, ქარჰერძი და სხვა). აქედან მხარგრძელების უფროს შტოს (ზაქარიას სახლს) ეკუთვნოდა: ქართლში — ლორე-ტაშირი, სომხეთში შირაკი, აირარატი, სივნიეთი, არცახი, უტიქი, გელაქუნი; უმცროს შტოს (ივანეს სახლს) — ქვემო ქართლის ნაწილი, სომხეთში [[ვასპურაკანი]]ს ნაწილი (დვინის მხარე); გაგელ-მხარგრძელები ფლობდნენ: ქვემო ქართლში გაგის მხარეს, შამქორს (განძამდე) და მათ მიმდებარე სომხეთის მიწებს; თმოგველ-მხარგრძელები — ჯავახეთში თმოგვის მხარეს. ივანეს სახლის მამულის ნაწილს XIII საუკუნის შუა წლებში, ავაგის გარდაცვალების (1250) შემდეგ, დაეუფლა შანშეს სახლი, რადგანაც ავაგს ვაჟი არ დარჩა.