ევთანაზია: განსხვავება გადახედვებს შორის

შვეიცარიაში, შვეიცარიის მოქალაქეს ან უცხოელს შეიძლება გამოეწეროს სასიკვდილო პრეპარატები, მხოლოდ იმ პირობით, რომ პაციენტი აქტიურ როლს ასრულებს პრეპარატის დანიშვნაში. უფრო ზოგადად, შვეიცარიის სისხლის სამართლის კოდექსის 115-ე მუხლის თანახმად (რომელიც 1918 წელს დაიწერა და ძალაში 1942 წელს შევიდა), თვითმკვლელობაში დახმარება დანაშაულად მხოლოდ იმ შემთხვევაში ითვლება, თუ ქმედების მოტივი ეგოისტურია. კოდექსი არ განსაზღვრავს ექიმთა სპეციალურ სტატუსს თვითმკვლელობაში დახმარების პროცესში. თუმცა, სწორედ მათ მიუწვდებათ ხელი სათანადო პრეპარატებზე. ეთიკური მოსაზრებების გამო ექიმები ფრთხილობენ სასიკვდილო პრეპარატების გამოყენებისას. თუმცა, მათ ასევე ესმით, რომ განსაკუთრებულ და განსაზღვრულ შემთხვევებში ექიმებს შეუძლიათ თავის მართლების გარეშე დაეხმარონ პირს თვითმკვლელობის ჩადენაში. როდესაც ცხადდება ექიმის მიერ თვითმკვლელობაში დახმარების ფაქტის შესახებ, შესაძლოა პოლიციამ გამოძიება დაიწყოს. რადგან ეგოისტური მოტივის არარსებობისას დანაშაული სახეზეაშკარა არ არის, ეს ძირითადად ღია და დახურული საქმეებია. სისხლის სამართლებრივი დევნა ხორციელდება, თუ არსებობს ეჭვი, რომ პაციენტი საკმარისად კომპეტენტური იყო, რათა საკუთარი (ავტონომიური) არჩევანი თვითონ გაეკეთებინა. თუმცა, ასეთი შემთხვევები ძალზე იშვიათია.

შვეიცარიაში ახლახან მიმდინარე დებატების საგანი იყო ფსიქიურად დაავადებულთა უფლება თვითმკვლელობაში დახმარებაზე. 2006 წლის 3 ნოემბერს შვეიცარიის ფედერალური უზენაესი სასამართლოს მიერ გამოტანილმა გადაწყვეტილებამ ჩამოაყალიბა სტანდარტები, რომელთა თანახმად ფსიქიურად დაავადებულ პაციენტებს შეუძლიათ საკუთარი სიცოცხლე დაასრულონ: `არ შეიძლება იმის უარყოფა, რომ სომატური ხასიათის განუკურნებელ, ხანგრძლივ და მძაფრ მენტალურ დაზიანებას შეუძლია გამოიწვიოს ტანჯვა, რომლის შედეგად პაციენტს გრძელვადიან პერსპექტივაში საკუთარი სიცოცხლე აღარაფრად უღირს. ბოლო დროს გაკეთებულ ეთიკურ, სამართლებრივ და სამედიცინო განცხადებებზე დაყრდნობით, სოდიუმ-პენტობარბიტალის შესაძლო დანიშვნა აუცილებლად არ წარმოადგენს დაშვებული სტანდარტების საწინააღმდეგო ზომას და აქედან გამომდინარე ზოგადად აღარ ჩაითვლება სამედიცინო ზრუნვის მოვალეობის დარღვევად. თუმცა, აუცილებელია უკიდურესი სიმკაცრის გამოჩენა: უნდა მოხდეს გარჩევა სიკვდილის სურვილს შორის, როდესაც ერთი მხრივ სახეზეაარის განკურნებადი ფსიქიკური დაზიანება, ხოლო მეორე მხრივ არსებობს საღად მოაზროვნე პიროვნების (`დაბალანსებული თვითმკვლელობა”) დამოუკიდებელი, დიდი სიფრთხილით მოფიქრებული და მტკიცე გადაწყვეტილება, რომელსაც პატივი უნდა ვცეთ. თუ სიკვდილის სურვილი დამოუკიდებელ გადაწყვეტილებას ეფუძნება, გარკვეულ გარემოებებში თვით ფსიქიურად დაავადებულებსაც კი შესაძლოა დაუნიშნონ სოდიუმ-პენტობარბიტალი და შედეგად დაეხმარონ თვითმკვლელობის ჩადენაში”. `იმის დადგენა, არსებობს თუ არა ასეთი წინაპირობები, შეუძლებელია სამედიცინო და განსაკუთრებით კი ფსიქიატრიული ექსპერტიზის გარეშე, და ძალზე რთულია პრაქტიკაში. აქედან გამომდინარე, სათანადო შეფასება სპეციალური და სიღრმისეული ფსიქიატრიული დასკვნის არსებობას მოითხოვს”. ბრაუნის უნივერსიტეტის პროფესორის, იაკობ მ. აპელის მიერ Hასტინგს ჩენტერ ღეპორტ–ში გამოქვეყნებული საკამათო სტატია აშშ-ში ანალოგიური წესების შემოღებისკენ მოუწოდებდა.

რაც შეეხება მოსაზრებებს არანებაყოფლობითი ევთანასიის შესახებ, ანუ შემთხვევებს, როდესაც პიროვნებას შეეძლო თანხმობის მიცემა მაგრამ მისთვის არაფერი უკითხავთ, ისინი ხშირად განსხვავებულია იმ შემთხვევებისგან, როდესაც პიროვნებას თანხმობის მიცემა არ შეეძლო. ზოგიერთი ადამიანი აყენებს საკითხს შეზღუდული შესაძლებლობების სტერეოტიპებთან დაკავშირებით, რომლის შედეგად ნაკლებად შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ადამიანები არასწორად აფასებენ პაციენტის მიერ განცდილ ტანჯვას, ან უშვებენ რომ განკურნებადი დაავადება განუკურნებელია. მაგალითად, ტრეისი ლატიმერის მკვლელობასთან დაკავშირებით შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა მრავალმა დამცველმა გამოთქვა აზრი, რომ მისმა მშობლებმა უარი თქვეს ბარძაყზე ოპერაციის ჩატარებაზე, რაც ტრეისის ფიზიკურ ტკივილს საგრძნობლად შეუმცირებდა ან საერთოდ გაათავისუფლებდა მისგან. ისინი აგრეთვე მიუთითებდნენ, რომ მკაცრად შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პიროვნება აუცილებელი არ არის ემოციურ ტკივილსაც განიცდიდეს, და რომ ემოციური ტკივილი, თუ ასეთი სახეზეაშეინიშნება, გამოწვეულია საზოგადოებრივი ცრუ შეხედულებებისგან, ვიდრე თვით შეზღუდული მდგომარეობისგან. ისინი უთანაბრებენ ამ სიტუაციას გარკვეული ეთნიკური წარმომავლობის პიროვნების მხრიდან სიკვდილის სურვილს, რადგან მათ შეითვისეს ნეგატიური სტერეოტიპები საკუთარი ეთნიკური წარმომავლობის შესახებ. ამის კიდევ ერთი მაგალითია კეით მაკკორმიკი, ახალი ზელანდიელი რომელიც მისმა მომვლელმა სიბრალულის გამო მოაკვდინა, და მეთიუ სატონი.

ეს შემთხვევა სახეზეადგება მაშინ, როდესაც გარდაცვლილ ადამიანს სიცოცხლე სურს, მაგრამ მას მაინც აკვდინებენ. როგორც წესი, ეს იგივეა, რაც მკვლელობა.