აფრიკა: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
ხაზი 117:
ძვ. წ. 3000 წლისთვის შინა მეურნეობა დამოუკიდებლად განვითარდა დასავლეთ აფრიკის ტროპიკულ რეგიონებში, სადაც აფრიკული yam და ზეთოვანი პალმა მოჰყავდათ, და [[ეთიოპია]]ში, სადაც [[ყავა]] და teff გააკეთილშობილეს. მოშინაურებული ცხოველები ამ რეგიონებში საჰელისა და ნილოსის რეგიონებიდან შემოვიდა. მარცვლეული კულტურებიც ამავე პერიოდში სხვა რეგიონებიდან შემოიტანეს.
[[ფაილი:Egypt.Giza.Sphinx.01.jpg|thumb|right|300px|გიზა, ძველი ეგვიპტე]]
დაახლოებით [[ძვ. წ. 3100]] ყალიბდება [[ძველი ეგვიპტე|ძველი ეგვიპტის]] სახელმწიფო, უძველესი ცივილიზაციის ერთ-ერთი კერა, რომელმაც [[ფარაონი|ფარაონების]] მმართველობის ქვეშ სიძლიერის და სიმდირის მწვერვალს [[ძვ. წ. მეორე ათასწლეულისათასწლეული]] მეორე ნახევარში მიაღწია (ე. წ. ახალი სამეფო ([[ძვ. წ. 1567]]-[[ძვ. წ. 1085]])).
 
[[სუბ-საჰარული აფრიკა|სუბ-საჰარულ]] აფრიკაში მიწათმოქმედი ხალხი [[ბანტუს ხალხი|ბანტუ]] იწყებს სამხრეთით მიგრაციას. მათ თანდათან შეავიწროეს ნაკლებად განვითარებული [[ქოზიანური]] მოსახლეობა ([[ბუშმენები]], [[ჰოტენტოტები]]) და საბოლოოდ მთელი სამხრეთ აფრიკის ტერიტორია დაიკავეს.
ხაზი 125:
სუბ-საჰარულ აფრიკაში ევროპელების გამოჩენამდე დიდი პოლიტიკური გაერთიანებები არ არსებობდა. თუმცა ადგილებში არსებობდა მეტ–ნაკლებად ცენტრალიზებული სახელმწიფოებრივი წარმონაქმნები. აღსანიშნავია [[დასავლეთი აფრიკა|დასავლეთ აფრიკაში]], დიდი ტბების რაიონში ([[ბუგანდა]]) და აღმოსავლეთ აფრიკაში ([[დიდი ზიმბაბვე]]) არსებული სახელმწიფოებრივი წარმონაქმნები.
[[ფაილი:Colonia Africa.jpg|thumb|left|200px|აფრიკის ქვეყნები 1914 წელს.]]
ევროპელების მიერ აფრიკის [[კოლონიზაცია]] ჯერ კიდევ [[XV საუკუნე]]ში დაიწყო. ადრეული კოლონისტებიდან აღსანიშნავია [[პორტუგალია|პორტუგალიელები]], შემდეგ [[ნიდერლანდები|ჰოლანდიელები]]. პორტუგალიელებმა, რომლებიც ძირითადად მონების ვაჭრობით იყვნენ დაკავებული, აფრიკის სანაპიროებზე რამდენიმე პორტი დააარსეს. აფრიკელი მონების დიდი ნაკადი მიედინებოდა ევროპელების მიერ ახლად აღმოჩენილ [[ამერიკა|ამერიკისკენ]]. [[XVII საუკუნე]]ში ჰოლანდიელებმა დაიწყეს აღმოსავლეთ ინდოეთის კომპანია, რის შედეგადაც თანამედროვე სამხრეთ აფრიკის ტერიტორიაზე პირველი მუდმივი ევროპული კოლონია გაჩნდა. [[XVIII საუკუნე|XVIII საუკუნის]] დასაწყისიდან აფრიკის კოლონიზაციის ლიდერობა თანდათან [[ბრიტანეთი|ბრიტანელებისბრიტანელები]] და [[ფრანგები]]ს მხარეს გადავიდა. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] მეორე ნახევრიდან აფრიკის გადანაწილებაში აქტიურად ჩაერთვნენ [[გერმანია]], [[იტალია]] და სხვები. [[XX საუკუნე|საუკუნის]] დასაწყისისთვის აფრიკის ტერიტორიის უდიდესი ნაწილი ევროპელების მიერ იყო დანაწილებული.
 
კოლონიზაციამ ძირეულად შეცვალა აფრიკის კ. ადგილობრივ ონტინენტი. მოსახლეობაში გავრცელდა [[ქრისტიანობა]], გაიხსნა [[მისიონერებიმისიონერობა|მისიონერული]] სკოლები, დაარსდა და მკვეთრად გაიზარდა [[ქალაქი|ქალაქების]] მნიშვნელობა, აფრიკა ჩაერთო საერთაშორისო ვაჭრობაში. ეს ყველაფერი კი მიმდინარეობდა აფრიკის მკვიდრი მოსახლეობის მასიური ჩაგვრის, უუფლებობის და ექსპლუატაციის ფონზე.
 
[[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ დაიწყო აფრიკის დეკოლონიზაცია. 60-იან 70-იან წლებში ყოფილი [[კოლონია|კოლონიების]] უმრავლესობას დამოუკიდებლობა მიენიჭათ.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/აფრიკა“-დან