კახეთის სამთავრო: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 12:
|p7 = ქართლის საერისმთავრო
|flag_p7 =
|შექმნილია = 787
|ლიკვიდერებულია = XI ს-ის პირველი მეოთხედი
|s11 = კახეთ-ჰერეთის სამეფო
|flag_s11 =
|დევიზი =
|დედაქალაქი = [[უჯარმა]]<br />[[თიანეთი]]<br />[[თელავი]]
|ქალაქები =
|ენა = [[ქართული ენა|ქართული]]
ხაზი 24:
|მოსახლეობა =
|მართველობის ფორმა =[[მონარქია]]
|დინასტია = არსებობს მოსაზრება, რომ პირველი ქორეპისკოპოსი გრიგოლი ბაგრატიონი იყო. მის შემდეგ ძალაუფლებას იღებს ჯერ დონაურთა, შემდეგ კი არევმანელთა დინასტია.
|მმართველის ტიტული = [[ქორეპისკოპოსი]]
|მმართველი1 = [[გრიგოლი (ქორეპისკოპოსი)|გრიგოლი]]
|მმართველი1 წელი = 787-827
|მმართველის ტიტული2 =
|მმართველი2 = [[ვაჩე (კახეთის მთავარი)|ვაჩე]]
|მმართველი2 წელი = 827-839
|მმართველის ტიტული3 =
|მმართველი3 = [[სამოელ დონაური]]
|მმართველი3 წელი = 839-861
|მმართველის ტიტული4 =
|მმართველი4 = [[გაბრიელი (ქორეპისკოპოსი)|გაბრიელი]]
|მმართველი4 წელი = 861—881
|მმართველის ტიტული5 =
|მმართველი5 =
ხაზი 90:
|სქოლიო =
}}
{{საქართველოს სახელმწიფოებრიობა}}
'''კახეთის სამთავრო''' — ფეოდალური პოლიტიკური ერთეული [[საქართველო|საქართველოში]], ჩამოყალიბდა [[VIII საუკუნე|VIII საუკუნის]] მეორე ნახევარში. [[ვახუშტი ბატონიშვილი]]ს ცნობით [[787]] წელს იგი გამოეყო ქართლის საერისმთავროს.
ხაზი 122:
== სტრატეგიული ობიექტები და კულტურა ==
[[ფაილი:Ujarma from road site.JPG|მინიატიურა|მარჯვნივ|უჯარმის ნანგრევები]]
[[ფაილი:Church of Kvetera.jpg|მინიატიურა|მარცხნივ|[[კვეტერა]]]]
[[ფაილი:
[[ფაილი:
კახეთის ეკონომიკური აღმავლობისათვის დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა კახეთზე გამავალ სავაჭრო მაგისტრალის არსებობას, რომელზედაც აღმოცენდნენ კახეთის უძველესი ქალაქები: [[უჯარმა]], [[ბოჭორმა]]; მნიშვნელოვანი ქალაქები იყო აგრეთვე [[ჩელეთი]], [[ნეკრესი]], რუსთავი, თიანეთი; ციხე-ქალაქები: ვერონა, [[კვეტერა]], რომელიც იცავდა ივრის ხეობიდან გომბორის უღელტეხილით [[ალაზნის ვაკე|ალაზნის ველზე]] გამავალ გზას, [[ზედაზენი]] — ქალაქური ტიპის დასახლება არაგვის ნაპირზე, VIII საუკუნის ნათლისმცემლის სამნავიანი ბაზილიკით, თავის დროზე ერთ-ერთი სირიელი მამის მიერ დაარსებული მონასტრის ადგილას, უჯარმა — საქართველოს ერთ-ერთი უძველესი ქალაქი, კახეთის სამეფოს ცენტრი ხდება, როდესაც კახეთი გამოეყო ქართლის საერისმთავროს. კახეთის სამთავრო მდიდარია საკულტო ძეგლებით, საეპისკოპოსოებით, კახეთში დამკვიდრდა რამდენიმე [[13 ასურელი მამა|ცამეტ ასურელ მამათაგანი]], რომელთაც აქ თავიანთი მონასტრები დააარსეს, რომლებიც საუკუნეთა მანძილზე აგრძელებდნენ არსებობას, მნიშვნელოვან კულტურულ კერებს წარმოადგენდნენ და გავლენას ახდენდნენ ქვეყნის სულიერ ცხოვრებაზე. მაგ.: [[დავით გარეჯელი|დავით გარეჯელის]] ერთ-ერთი მოწაფის, დოდოს მიერ დაარსებული დოდორქის მონასტერი, რომლის კონქშიც შემორჩენილია VIII-IX საუკუნის დოდოს ფრესკა, მხატვრობის ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული ნიმუშია საქართველოში - ტახტზე მჯდომი ქრისტე მაკურთხებელი მარჯვენით, მარცხენა გადაშლილი წიგნით, ქართული წარწერის შემორჩენილი კვალით, ნეკრესის, შუამთის, გიშის საეპისკოპოსოები, იყალთოს VIII-IX საუკუნეების ფერისცვალების ეკლესია, თავის დროზე სირიელი მამის დაარსებული მონასტრის ადგილას და მრავალი სხვა. დონაურების დროს (837-881) აქ მოღვაწეობდა ცნობილი საეკლესიო მოღვაწე, ტომით კახელი, [[ილარიონ ქართველი]], რომელმაც დააარსა დედათა მონასტერი, სოფელ აკურას „მამადავითის“ ეკლესია და სხვა მონასტრები. IX-X საუკუნეთა მიჯნაზე ხევში აგებულია გარბანის ეკლესია, უაღრესად საინტერესო ბარელიეფით, სამშენებლო სამუშაოებს რომ ასახავს. ▼
▲ქალაქური ტიპის დასახლება არაგვის ნაპირზე, VIII საუკუნის ნათლისმცემლის სამნავიანი ბაზილიკით, თავის დროზე ერთ-ერთი სირიელი მამის მიერ დაარსებული მონასტრის ადგილას, უჯარმა — საქართველოს ერთ-ერთი უძველესი ქალაქი, კახეთის სამეფოს ცენტრი ხდება, როდესაც კახეთი გამოეყო ქართლის საერისმთავროს. კახეთის სამთავრო მდიდარია საკულტო ძეგლებით, საეპისკოპოსოებით, კახეთში დამკვიდრდა რამდენიმე [[13 ასურელი მამა|ცამეტ ასურელ მამათაგანი]], რომელთაც აქ თავიანთი მონასტრები დააარსეს, რომლებიც საუკუნეთა მანძილზე აგრძელებდნენ არსებობას, მნიშვნელოვან კულტურულ კერებს წარმოადგენდნენ და გავლენას ახდენდნენ ქვეყნის სულიერ ცხოვრებაზე. მაგ.: [[დავით გარეჯელი|დავით გარეჯელის]] ერთ-ერთი მოწაფის, დოდოს მიერ დაარსებული დოდორქის მონასტერი, რომლის კონქშიც შემორჩენილია VIII-IX საუკუნის დოდოს ფრესკა, მხატვრობის ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული ნიმუშია საქართველოში - ტახტზე მჯდომი ქრისტე მაკურთხებელი მარჯვენით, მარცხენა გადაშლილი წიგნით, ქართული წარწერის შემორჩენილი კვალით, ნეკრესის, შუამთის, გიშის საეპისკოპოსოები, იყალთოს VIII-IX საუკუნეების ფერისცვალების ეკლესია, თავის დროზე სირიელი მამის დაარსებული მონასტრის ადგილას და მრავალი სხვა. დონაურების დროს (837-881) აქ მოღვაწეობდა ცნობილი საეკლესიო მოღვაწე, ტომით კახელი, [[ილარიონ ქართველი]], რომელმაც დააარსა დედათა მონასტერი, სოფელ აკურას „მამადავითის“ ეკლესია და სხვა მონასტრები. IX-X საუკუნეთა მიჯნაზე ხევში აგებულია გარბანის ეკლესია, უაღრესად საინტერესო ბარელიეფით, სამშენებლო სამუშაოებს რომ ასახავს.
== საგარეო პოლიტიკა ==
Line 141 ⟶ 140:
კახეთის სამთავრო საზღვრების გაფართოებას თავისი მეზობელი ჰერეთის ხარჯზეც ცდილობდა. ბრძოლა ცვალებადი უპირატესობით მიმდინარეობდა. X საუკუნის დასაწყისში უპირატესობა კახეთის მხარეს იყო, მაგრამ შემდეგ ქორეპისკოპოსმა [[კვირიკე I|კვირიკე I-მა]] (893-918 წწ.) ვერ გაბედა ჰერეთის წინააღმდეგ დამოუკიდებლად გამოსვლა და კავშირი შეკრა [[აფხაზთა სამეფო|აფხაზთა სამეფოსთან]]. ჰერეთის მეფე [[ადარნასე პატრიკი|ადარნასე პატრიკმა]] (IX საუკუნის ბოლო - X საუკუნის 40-იანი წლები) ვერ გაბედა წინააღმდეგობის გაწევა და ზავის მისაღწევად კვირიკე ქორეპისკოპოსსა და [[კონსტანტინე III (აფხაზთა მეფე)|კონსტანტინე III-ს]] გადასცა ჰერეთის ციხეები: [[არიშის ციხე|არიში]], გავაზნი და ორჭობი. მალე ვითარება [[ჰერეთის სამეფო|ჰერეთის]] სასარგებლოდ იცვლება. 936 წელს კახეთი დაარბია აზერბაიჯანის მმართველმა „''მოვიდეს სარკინოზნი, რომელთა უხმობდეს საჯობით და მოტყუენეს კახეთი''“, მოგვითხრობს ქართველი მემატიანე. ამის შემდეგ ჰერთა მეფემ შეძლო თავისი ციხეების დაბრუნება.
[[ფაილი:Bagrat III of Georgia (Gelati mural).jpg|მინიატიურა|მარცხნივ|[[ბაგრატ III (საქართველოს მეფე)|ბაგრატ III]]]]
კახეთის მთავრები, ასევე, ცდილობდნენ ესარგებლათ დასავლეთ საქართველოში მდგომარეობის გართულებით და ქორეპისკოპოსი მხარს უჭერს „აფხაზთა მეფე“ [[დემეტრე II (აფხაზთა მეფე)|დემეტრეს]] წინააღმდეგ მებრძოლ მის ძმას, თეოდოსის. როგორც კი დასავლურქართული სახელმწიფო ანარქიამ მოიცვა , კახთა მთავარმა განაგრძო ბრძოლა შიდა ქართლისათვის „მოადგეს კახნი და მოადგეს უფლის ციხესა“, მაგრამ ბედმა არ გაუღიმათ. ახლა უკვე ის დროა (X საუკუნის 70-იანი წლები), როცა ქართული ქვეყნების ერთ სახელმწიფოდ გაერთიანების საქმე რეალურ საფუძველზე დადგა. კახთა წინააღმდეგ ტაოს მეფე [[დავით კურაპალატი]] გამოემართა და როგორც კი ეს გაიგეს „კახთა წარვიდეს ვითარცა მეოტნი და დაუტევეს ქართლი“.
Line 152 ⟶ 151:
* მ. ლორთქიფანიძე, დ. მუსხელიშვილი, რ. მეტრეველი - საქართველოს ისტორია, ტ. 2 - საქართველო IV საუკუნიდან XIII საუკუნემდე, 2012
{{ქსე|5|451|მუსხელიშვილი დ.}}
== რესურსები ინტერნეტში ==
* [http://literatura.mcvane.ge/main/fesvebi/istoria/1486-bbbbbbb-bbbbbbbb-kakhetis-samtavro.html mcvane.ge]
* [http://geo.allgeo.org/index.php%3Fid%3D673%26option%3Dcom_content allgeo.org]
* [http://ucnauri.com/10677/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98-%E1%83%94%E1%83%AB%E1%83%A6%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90-%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%9Dnanu-%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9A/ ucnauri.com]
* [http://goodlifetour.ge/?menuid=77&lang=1 goodlifetour.ge]
[[კატეგორია:კახეთის სამთავრო]]
| |||