პლანეტა: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ხაზი 504:
====ატმოსფერო====
{{მთავარი|ატმოსფერო}}
[[File:Top of Atmosphere.jpg|thumb|left|[[დედამიწის ატმოსფერო]]]]
[[მზის სისტემა]]ში არსებულ ყველა პლანეტას, [[მერკური (პლანეტა)|მერკურის]] გამოკლებით,<ref>Hunten D. M., Shemansky D. E., Morgan T. H. (1988), ''The Mercury atmosphere'', In: Mercury (A89-43751 19–91). University of Arizona Press, pp. 562–612</ref> შესამჩნევი ატმოსფერო აქვს, რადგან მათი დიდი [[მასა]] ნიშნავს, რომ [[გრავიტაცია]] იმდენად ძლიერია, რომ გაზებს ზედაპირთან ახლოს ინარჩუნებს. დიდი გაზური გიგანტები იმდენად მასიურებია, რომ მსუბუქი გაზების, [[წყალბადი]]სა და [[ჰელიუმი]]ს დიდ რაოდენობას ინარჩუნებს, ხოლო უფრო პატარა პლანეტები თავიანთ გაზებს კოსმოსში კარგავს.<ref>{{cite doi |10.1086/426329 }}</ref> [[დედამიწის ატმოსფერო]]ს შედგენილობა სხვა პლანეტებისაგან განსხვავებულია, რადგან სიცოცხლის სხვადასხვა პროცესებმა, რომლებიც პლანეტაზე აორთქლდა, შემოიტანა თავისუფალი მოლეკულური [[ჟანგბადი]].<ref name="zeilik">{{cite book | last1=Zeilik |first1=Michael A. |author2=Gregory, Stephan A. |title=Introductory Astronomy & Astrophysics |edition=4th |year=1998 |publisher=Saunders College Publishing |isbn=0-03-006228-4 |page=67}}</ref>
პლანეტარულ ატმოსფეროებზე გავლენას ახდენს ცვალებადი ინსოლაცია ([[მზე|მზის]] სხივების ზემოქმედება) ან შინაგანი ენერგია, რომლებიც იწვევს დინამიკური ამინდის სისტემების ფორმირებას, როგორებიცაა [[ქარიშხალი]] ([[დედამიწა]]ზე), პლანეტის სიგანე [[მტვრის შტორმი]] ([[მარსი (პლანეტა)|მარსზე]]), დედამიწის ზომის ანტიციკლონი [[იუპიტერი|იუპიტერზე]] („[[დიდი წითელი ლაქა]]“) და ხვრელებს ატმოსფეროში ([[ნეპტუნი (პლანეტა)|ნეპტუნზე]]).<ref name="Weather" /> მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ ეგზოპლანეტა [[HD 189733 b]]-ს აქვს ამინდის სისტემა, რომელიც „დიდი წითელი ლაქის“ მსგავსია, თუმცა ზომით ორჯერ აღემატება.<ref name="knutson">{{cite journal | last1=Knutson |first1=Heather A. |author2=Charbonneau, David; Allen, Lori E.; Fortney, Jonathan J. |title=A map of the day-night contrast of the extrasolar planet HD 189733 b |journal=Nature |year=2007 |volume=447 |doi=10.1038/nature05782 |laysummary=http://www.cfa.harvard.edu/news/2007/pr200713.html |laysource=Center for Astrophysics press release |laydate=2007-05-09 |pmid=17495920 |issue=7141 |bibcode=2007Natur.447..183K | pages=183–6|arxiv = 0705.0993}}</ref>
რადგანაც „ცხელი იუპიტერებს“ თავიანთ დედავარსკვლავთან ძალიან ახლო მდებარეობა აქვს, ისინი თავიანთ ატმოსფეროებს სწრაფად კარგავენ [[ვარსკვლავი#გამოსხივება|ვარსკვლავური გამოსხივების]] გამო, რომელიც [[კომეტა|კომეტის]] კუდს ძალიან წააგავს.<ref>{{cite press release |first1=Donna |last1=Weaver |first2=Ray |last2=Villard |url=http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2007/07/full/ |title=Hubble Probes Layer-cake Structure of Alien World's Atmosphere |publisher=Space Telescope Science Institute |date=2007-01-31 |accessdate=2011-10-23}}</ref><ref>{{cite journal | journal=Nature |last1=Ballester |first1=Gilda E. |author2=Sing, David K.; Herbert, Floyd |title=The signature of hot hydrogen in the atmosphere of the extrasolar planet HD 209458b |volume=445 |year=2007 |doi=10.1038/nature05525 |pmid=17268463 |issue=7127 |bibcode=2007Natur.445..511B | pages=511–4}}</ref> შესაძლოა, ამ პლანეტებს აქვს უზარმაზარი განსხვავება [[ტემპერატურა|ტემპერატურებში]] დღესა და ღამეს შორის, რომელიც წარმოქმნის ზებგერით ქარებს,<ref>{{cite journal | last1=Harrington |first1=Jason |author2=Hansen, Brad M.; Luszcz, Statia H.; Seager, Sara |title=The phase-dependent infrared brightness of the extrasolar planet Andromeda b |journal=Science |volume=314 |year=2006 |doi=10.1126/science.1133904 |laysummary=http://www.nasa.gov/vision/universe/starsgalaxies/spitzer-20061012.html |laysource=NASA press release |laydate=2006-10-12 |pmid=17038587 |issue=5799 |bibcode=2006Sci...314..623H | pages=623–6|arxiv = astro-ph/0610491 }}</ref> თუმცა HD 189733 b-ს დღისა და ღამის მხარეს ძალიან მსგავსი ტემპერატურები აქვს, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ პლანეტის ატმოსფერო ეფექტურად ანაწილებს [[ვარსკვლავი]]ს ენერგიას პლანეტის გარშემო.<ref name="knutson" />
== სქოლიო ==
| |||