ზღვის ხალხები: განსხვავება გადახედვებს შორის

'''ზღვის ხალხები''' — [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუაზღვისპირელი]] ხალხის ჯგუფი, რომლებიც ძვ.წ.აღ. XIII საუკუნეში დაიძრნენ [[ეგვიპტე|ეგვიპტისა]] და [[ხეთების სახელმწიფო]]სკენ. მათ სავარაუდო სამშობლოდ [[ეგეოსის ზღვა|ეგეოსის ზღვის]] აუზს მიიჩნევენ ([[მცირე აზია]], [[ბალკანეთი]]). მათი მიგრაციის ეთნოგრაფიულ კვალად მიაჩნიათ [[გარამანტები]], [[სიკულები]], [[ფილისტიმელები]], [[ფრიგიელები]] და [[ეტრუსკები]]. [[ტროას ომი]]ც ხალხთა გადასახლების ეპიზოდად არის მიჩნეული.

ამგვარად, XIII—XII საუკუნეების მიჯნაზე მიკენურმა ცივილიზაციამ საშინელი დარტყმა გადაიტანა, რის შემდეგაც ფეხზე ვეღარ წამოიმართა.

ძვ. წ. დაახლოებით 1200 წელს ზღვის ხალხებმა პირისაგან მიწისა აღგავეს [[უგარითი]]. 1190 წლისთვის კი [[ხეთები]]ს ახლადშექმნილი სახელმწიფო დააქციეს.

ძვ. წ. 1173 წელს ფარაონ [[რამზეს III]]-ის მიერ საზღვაო და სახმელეთო ბრძოლებში დარბეული ზღვის ხალხები ტომებად დაიშალნენ და ხმელთაშუაზღვისპირეთის აუთვისებელ ტერიტორიებზე დასახლდნენ. PLST ([[პელასგები]]სა თუ [[ფილისტიმელები]]ს) ტომი, რომელიც ომის ხელოვნებით იყო ცნობილი, ხმელთაშუაზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროზე, [[ქანაანი|ქანაანში]], სავარაუდოდ, ფარაონის ნებართვით, დასახლდა და ტერიტორიას (ტომის სახელისგან) [[პალესტინა]] ეწოდა. ისინი დიდი ხნის მანძილზე ვაჭრობდნენ რკინით და ფარაონებთან დაქირავებულ მებრძოლებად მსახურობდნენ, სანამ [[ისრაელი|ისრაელმა]] რეგიონზე კონტროლი არ დაამყარა. [[პელასგები]]ს ნაწილი [[ეგეოსის ზღვის რეგიონი|ეგეოსის რეგიონში]] დარჩა, სადაც [[ბერძნები|ბერძნებთან]] მოუხდათ ასიმილირება არაუგვიანეს 5 საუკუნისა ჩვენს ერამდე. პელასგთა უკანასკნელი სამოსახლოები არსებობდა [[ლემნოსი|ლემნოსზე]], თუმცაღა, ძველბერძენი ისტორიკოსების გადმოცემით, წინათ ისინი მთელ საბერძნეთში სახლობდნენ, საიდანაც [[კრეტა]]სა და [[მცირე აზია]]ში გადადიოდნენ.

ტომი TKR (ჩეკერები ან ზეკერები, ტევკრები?) ქარმელის მთამდე მივიდა და ქალაქ დერში დასახლდა (მოკლე ხანში კი [[ფილისტიმელები|ფილისტიმელებთან]] მოახდინა ასიმილირება), მეორე ნაწილი კი [[კვიპროსი|კვიპროსზე]] დასახლდა.

ტომი SKLS (შეკელეშები) სიკულებთან იგივდება, რომლებიც ელიმელებთან ერთად [[სიცილია]]ზე ჩვენს ერამდე 13 საუკუნეში ჩავიდნენ. ხსენებული ხალხების [[ტროა|ტროულ]] წარმომავლობაზე [[თუკიდიდე]] და [[ვერგილიუსი]] მიუთითებენ.

ტომი TRS ასოცირდება ხან ტირსენებთან, ხან ტროელებთან (არც ერთი ვერსია ურთიერთგამომრიცხავი არ არის). თანამედროვე ისტორიკოსთა აზრით, ტირსენები მარდი ზღვაოსნები იყვნენ; ისინი იტალიის ჩრდილოეთ და ცენტრალურ სანაპიროებამდე იოლად აღწევდნენ, სადაც [[ეტრუსკები]]ს ტომს მისცეს დასაბამი, რომლებიც ჩვენს ერამდე 510/509 წწ რომი|რომს ფლობდნენ. [[ეტრუსკები|ეტრუსკებმა]] მაღალგანვითარებული ცივილიზაციის არაერთი კვალი დატოვეს (მათს ქალაქებში იყო კანალიზაცია) და სავარაუდებელია, რომ საკმაო ბაზისი ჰქონდათ ასეთი კულტურის შესაქმნელად.

* PLST (პელასგები=ფილისტიმელები?);

* KWS (აქაველები?);

* RK (ლუკა-ლიკიელები?);

*SRDN SRDN (შერდანები (შარდანები)=სადრები?);

* TKR (ტევკრები+ტროელები?);

* TRS (ტირსენები=ეტრუსკები?);

* SKLS (შეკელეშები=სიკულები?);

* DNWN (დანაელები?), WSS (?).

ზღვის ხალხების უმეტეს ნაწილს [[მცირე აზია|მცირე აზიის]] სამხრეთ-დასავლეთის ძველი, ინდოევროპელებამდელი მოსახლეობა და ასევე მათი ბერძენი მოკავშირეები (აქაველები, მოგვიანო წყაროებში დანაელებად წოდებულნი) წარმოადგენდნენ.

* [http://www.courses.psu.edu/cams/cams400w_aek11/www/index.htm The Sea Peoples and the Philistines]: a course at Penn State

* ''[http://www.nelc.ucla.edu/Faculty/Mullins_flies/ANE230_State_Formation_files/Singer_Egyptians_Canaanites_Philistines.pdf Egyptians, Canaanites, and Philistines in the Period of the Emergence of Early Israel]'', paper by Itamar Singer at the UCLA Near Eastern Languages & Culture site

* "[http://www.saudiaramcoworld.com/issue/199503/who.were.the.sea.people..htm Who Were the Sea People?]", article by Eberhard Zangger in ''Saudi Aramco World'', Volume 46, Number 3, May/June 1995

* ''[http://dscholarship.lib.fsu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1199&context=უფროსკურსელთათვის ზღვის ხალხების წარმომავლობა]'', undergraduate paper by Joseph Morris published by Florida State University Classic Department

* ''[http://etd.unisa.ac.za/ETD-db/theses/available/etd-07222005-135112/unrestricted/dissertation.pdf ზღვის ხალხები და ანალები: გვიანი ბრინჯაოს ხანის კონტექსტური შესწავლა]'', Master's Thesis of Daniel Jacobus Krüger, published at the University of South Africa site

* "[http://rapidttp.com/milhist/vol074ic.html The Battle of the Nile - Circa 1190 B.C.]", article by I Cornelius in ''Military History Journal'', Vol. 7., No. 4 of the South African Military History Society