ვიკიპედია

სეფიანთა იმპერია: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
No edit summary
მ Robot: fa:صفویان is a good article; cosmetic changes
ხაზი 1:
{{ინფოდაფა ყოფილი ქვეყანა
|სახელი =სეფიანთა იმპერია
|მშობლიური სახელი = سلسلهٔ صفويان <br /> Ṣafawīyān Irân
|სტატუსი =
|ჰიმნი =
ხაზი 36:
|ენა = [[სპარსული ენა|სპარსული]]
|ვალუტა = [[ტუმანი]], [[აბასი]], [[შაჰი (ფულის ერთეული)|შაჰი]]
|ფართობი = 2,850,000 km²<br />(1,100,391 sq mi)
|მოსახლეობა =
|მართველობის ფორმა = [[თეოკრატია|თეოკრატიული]] [[მონარქია]]
ხაზი 47:
|რელიგია = [[შიიტობა]]
|დამატებითი პარამეტრი = ისტორიული ერა
|პარამეტრის შიგთავსი = [[დაასრდა]] (1501)<br />ჰოტაკეის შემოსევა (1722)<br />განმეორებითი დაპყრობა [[ნადირ-შაჰი|ნადირ-შაჰის]]ს მიერ (1726–1729)<br />გაუქმდა (1736)<br />[[ნადირ-შაჰი]] გამეფდა (1736)
|დამატებითი პარამეტრი1 =
|პარამეტრის შიგთავსი1 =
|დამატებითი პარამეტრი2 = დღეს
|პარამეტრის შიგთავსი2 = {{Collapsible list |titlestyle=font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;|title=დღეს ამ ტერიტორიაზე|{{დროშა|ავღანეთი}}<br />{{დროშა|სომხეთი}}<br />{{დროშა|აზერბაიჯანი}}<br />{{დროშა|ბაჰრეინი}}<br />{{დროშა|საქართველო}}<br />{{დროშა|ირანი}}<br />{{დროშა|ერაყი}}<br />{{დროშა|ქუვეითი}}<br />{{დროშა|პაკისტანი}}<br />{{დროშა|რუსეთი}}<br />{{დროშა|სირია}}<br />{{დროშა|ტაჯიკეთი}}<br />{{დროშა|თურქეთი}}<br />{{დროშა|თურქმენეთი}}<br />{{დროშა|უზბეკეთი}}}}
|სქოლიო =
}}
{{ირანის ისტორია}}
'''სეფიანთა დინასტია''' [[აზერბაიჯანელები|აზერბაიჯანული]] წარმომავლობის იყო , თუმცა დინასტიის წარმომადგენლები მოციქულ [[მუჰამედი]]სა და [[სასანიანები|სასანიანთა]] სპარსული დინასტიის შთამომავლობაზე აცხადებდნენ პრეტენზიას და ამით გამოხატავდნენ საკუთარი ძალაუფლების ლეგიტიმაციის სურვილს როგორც რელიგიური (მოციქულის მემკვიდრეები) , ისე პოლიტიკური (ირანში გაბატონება) თვალსაზრისით.
 
დინასტიის პირველი წარმომადგენელი [[ისმაილ I|შაჰ ისმაილ I]] ხელისუფლების სათავეში მოვიდა [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]]ს და [[ანატოლია|ანატოლიის]] თურქული ტომების მხარდაჭერის შედეგად , რომლებიც [[ყიზილბაშები|ყიზილბაშების]]ს სახელით იყვნენ ცნობილნი (წითელი თავსაფრის ტარების გამო) .
პირველ სეფიანთა ძალაუფლება ემყარებოდა ყიზილბაშთა თურქული ტომების სამხედრო ძალას , რომლის ბალანსირება ხდებოდა სპარსული წარმომავლობის ბიუროკრატიით .
 
სეფიანთა სახელმწიფო თავის ძალაუფლების მწვერვალს [[აბას I (ირანი)|შაჰ აბას I]] დიდის ([[1587]] – [[1629]]) მართველობის პერიოდში აღწევს . ამ დროისთვის ხდება ყიზილბაშური ელემენტების თანდათანობითი განდევნა სამხედრო სფეროდან და მისი ჩანაცვლება [[კავკასია|კავკასიური]] ელემენტებით . კავკასიელები ასევე განსაკუთრებულ როლს ასრილებდნენ სეფიანთა ადმინისტრაციაში . ამ გზით შაჰ აბასმა მოახერხა სახელმწიფოს ცენტრალიზაციის გაძლიერება და მომთაბარე ყიზილბაშების სამხედრო ძალაზე დამოკიდებულებისაგან გათავისუფლება .
 
სამხედრო სფეროში ჩატარებული მნიშვნელოვანი რეფორმის შედეგად , რაშიც [[ინგლისი|ინგლისელი]] კონსულებიც უწევდნენ დახმარებას , შაჰ აბასმა შესძლო ახალი ტიპის არმიის შექმნა . ის წარმატებით უპირისპირდებოდა [[უზბეკები|უზბეკებს]] აღმოსავლეთით და [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალებს]] დასავლეთით . შაჰ აბასმა შესძლო [[პორტუგალიელები]]ს განდევნა [[ბაჰრეინი]]დან ([[1602]] წ) და ინგლისის ფლოტის დახმარებით [[ჰორმუზდი]]დან [[სპარსეთის ყურე|სპარსეთის ყურეში]]ში (1622 წ) , რომელიც პორტუგალიელებისთვის [[ინდოეთი|ინდოეთთან]] დამაკავშირებელი უმნიშვნელოვანეს პუნკტს წარმოადგენდა . მან გააფართოვა სავაჭრო კავშირები ინგლისთან და ინდოეთთან .
 
შაჰა ბასის მემკვიდრეების დროს სეფიანტა სახელმწიფო თანდათანობით კარგავს ძალას და [[XVIII საუკუნე|XVIII]] საუკუნის I მესამდში საბოლოოდ ქრება .
 
== ისტორია ==
== სეფიანთა შაჰები ==
[[ფაილი:Safavid dynasty.jpg|220px|left|Safavid dynasty timeline.]]
* [[ისმაილ I]] 1501–1524
ხაზი 81:
* [[აბას III]] 1732–1736
 
== იხილეთ აგრეთვე ==
* [[სეფიანთა სამეფო დინასტია]]
 
== ლიტერატურა ==
* M.I. Marcinkowski (tr.),''Persian Historiography and Geography: Bertold Spuler on Major Works Produced in Iran, the Caucasus, Central Asia, India and Early Ottoman Turkey'', M. Ismail Marcinkowski, Singapore: Pustaka Nasional, 2003, ISBN 9971-77-488-7.
* M.I. Marcinkowski (tr., ed.),''Mirza Rafi‘a's Dastur al-Muluk: A Manual of Later Safavid Administration. Annotated English Translation, Comments on the Offices and Services, and Facsimile of the Unique Persian Manuscript'', M. Ismail Marcinkowski, Kuala Lumpur, ISTAC, 2002, ISBN 983-9379-26-7.
ხაზი 90:
* Hakim Syed Zillur Rahman, "Safavi Ahad Main Ilm Tashreeh Ka Mutala, Tibbi Academy, Aligarh, India, 1983, 96 pp. (ტექსტი დაწერილია [[ურდუ ენა|ურდუზე]])
 
== რესურსები ინტერნეტში ==
{{Commons category|Safavid Empire}}
* [http://www.iranchamber.com/history/safavids/safavids.php სეფიანთა ისტორია]
* [http://www.iranica.com/articles/safavids "სეფიანთა დინასტია"], ''ენციკლოპედია ირანიკა'' - Rudi Matthee
* [http://www.iranica.com/articles/iran-ix23-shiism-in-iran-since-the-safavids "IRAN ix. რელიგიები ირანში (2) ისლამი ირანში (2.3)], ''ენციკლოპედია ირანიკა'' - Hamid Algar
* The History Files: [http://www.historyfiles.co.uk/KingListsMiddEast/EasternPersia.htm პერსიის მმართველები]
* [http://www.bbc.co.uk/religion/religions/islam/history/safavidempire_1.shtml BBC - რელიგიის ისტორია]
* [http://www.iranian.ws/7000-6.htm ირანის კულტურისა და ისტორიის გვერდი]
* [http://www.art-arena.com/safavidart.htm სეფიანთა ხელოვნების ისტორია]
 
[[კატეგორია:სპარსეთის დინასტიები]]
[[კატეგორია:სპარსეთის ისტორია]]
 
{{Link FA|ur}}
{{Link GA|fa}}
{{Link GA|no}}
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/სეფიანთა_იმპერია“-დან