ყარახანიდების სახელმწიფო: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
{{ინფოდაფა ყოფილი ქვეყანა
'''ყარახანიდების სახელმწიფო''' — ადრინდელი [[ფეოდალური წყობა|ფეოდალური]] სახელმწიფო, რომელიც ჩამოყალიბდა აღმოსავლეთ [[თურქესტანი]]ს, [[შვიდმდინარეთი|შვიდმდინარეთსა]] და სამხრეთ [[ტიან-შანი|ტიანშანისპირა]] ტერიტორიაზე [[X საუკუნე|X საუკუნის]] 90-იან წლებში. იგი შექმნეს თურქმა ტომებმა - უმთავრესად [[ყარლუყები|ყარლუყებმა]], [[ჩიღილიმები|ჩიღილიმ]], [[იაღმამები|იაღმამ]]. ამ უკანასკნელთაგან წარმოიშვა [[ყარახანიდები]]ს დინასტია. X საუკუნის შუა წლებში ზემოჩამოთვლილ ტომებში გავრცელდა [[ისლამი]]. [[თურქები]]ს დაპყრობით პოლიტიკას [[მავერანაჰრი|მავერანაჰრში]] მოჰყვა [[სამანიდები]]ს სახელმწიფოს სწრაფი დაცემა. [[992]] წელს ყარახანიდების სახელმწიფოს მეთაურმა [[ბოღრა-ხან ჰარუნი|ბოღრა-ხან ჰარუნმა]] დაიპყრო [[ბუხარა]], მისი მემკვიდრე [[ნასრ I]] მთელ მავერანაჰრს დაეუფლა [[996]]-[[999]] წლებში. ყარახანიდების სახელმწიფო საუფლისწულოებად იყოფოდა, ცენტრალური ხელისუფლება მოისუსტებდა. სხვადასხვა დროს ყარახანიდების სახელმწიფოს დედაქალაქი იყო [[ქაშგარი]]. მიწის მფლობელობის უმთავრეს ფორმად დარჩა [[იქტა]]. [[XI საუკუნე|XI საუკუნის]] 60-70-იან წლებში დაიწყო ყარახანიდების სახელმწიფოს შეჯახება [[სელჩუკები|სელჩუკებთან]], რასაც მოჰყვა დეცენტრალიზაცია და შინაფეოდალური ომები. დასუსტებული ყარახანიდების სახელმწიფოს სულთან [[სანჯარი]]ს ([[1118]]-[[1157]] წწ.) დროს სელჩუკებმა დაიმორჩილეს. [[XII საუკუნე|XII საუკუნის]] 30-40-იან წლებში ყარახანიდების სახელმწიფოში შეიჭრნენ და გაბატონდნენ [[ყარახატაელების სახელმწიფო|ყარახატაელები]]. [[1212]] წელს ყარახანიდების სახელმწიფოს ნარჩენები ხვარაზმის შაჰმა [[ალაადინ მუჰამად II|მუჰამედმა]] შეიერთა.▼
|სახელი =ყარახანიდების სახელმწიფო
|მშობლიური სახელი = قَراخانيان / Qarākhānīyān
|სტატუსი =
|ჰიმნი =
|დროშა =
|დროშის აღწერა =
|გერბი =
|გერბის აღწერა =
|რუკა =KaraKhanidAD1000.png
|აღწერა = ყარახანიდების სახელმწიფო 1000 წელს.
|p1 =კარლუკები
|flag_p1 =
|p2 =სამანიდების სახელმწიფო
|flag_p2 =Samanid dynasty (819–999).GIF
|p3 =ხოტანის სამეფო
|flag_p3 =
|შექმნილია =[[840]]
|ლიკვიდერებულია =[[1212]]
|s1 =ხვარაზმი
|flag_s1 =Khwarezmian Empire 1190 - 1220 (AD).PNG
|s2 = ყარახატაელების სახელმწიფო
|flag_s2 =KaraKhitaiAD1200.png
|დევიზი =
|დედაქალაქი = [[ბალასაგუნი]]<br />[[კაშგარი]]<br />[[სამარყანდი]]
|ქალაქები =
|ენა = [[ტიურკი (ენა)|ტიურკი]]<br />[[უიგურული ენა|უიგურული]]<br />[[არაბული ენა|არაბული]]
|რელიგია = [[ტენგრიანელობა]] <small>(840–934)</small> <br />[[ისლამი]]<small>(934–1212)</small>
|ვალუტა =
|დამატებითი პარამეტრი =
|პარამეტრის შიგთავსი =
|ფართობი = 3,000,000 კმ²
|მოსახლეობა =
|მართველობის ფორმა = [[მონარქია]]
|დინასტია =
|მმართველის ტიტული = [[ხანი]]
|მმართველი1 = [[ბილგე კულ ქადირ-ხანი]] <small>(პირველი)</small>
|მმართველი1 წელი = 840–893
|მმართველის ტიტული2 = [[სულთანი]]
|მმართველი2 = [[უთმან ულუღ-სულთანი]] <small>(ბოლო)</small>
|მმართველი2 წელი = 1204–1212
|მმართველის ტიტული3 =
|მმართველი3 =
|მმართველი3 წელი =
|მმართველის ტიტული4 =
|მმართველი4 =
|მმართველი4 წელი =
|მმართველის ტიტული5 =
|მმართველი5 =
|მმართველი5 წელი =
|მმართველის ტიტული6 =
|მმართველი6 =
|მმართველი6 წელი =
|რელიგია =
|დამატებითი პარამეტრი1 =ისტორია
|პარამეტრის შიგთავსი1 =
|ეტაპი1 =დაარსება
|თარიღი1 =
|წელი1 =840
|ეტაპი2 =გაუქმება
|თარიღი2 =
|წელი2 =1212
|ეტაპი3 =
|თარიღი3 =
|წელი3 =
|ეტაპი4 =
|თარიღი4 =
|წელი4 =
|ეტაპი5 =
|თარიღი5 =
|წელი5 =
|ეტაპი6 =
|თარიღი6 =
|წელი6 =
|დამატებითი პარამეტრი2 =
|პარამეტრის შიგთავსი2 =
|წინა =
|წინამორბედი1 =
|წინამორბედი2 =
|წინამორბედი3 =
|წინამორბედი4 =
|წინამორბედი5 =
|წინამორბედი6 =
|წინამორბედი7 =
|შემდეგი =
|მემკვიდრე1 =
|მემკვიდრე2 =
|მემკვიდრე3 =
|მემკვიდრე4 =
|მემკვიდრე5 =
|მემკვიდრე6 =
|მემკვიდრე7 =
|სქოლიო =
}}
▲'''ყარახანიდების სახელმწიფო''' ({{lang-fa|قَراخانيان}}, ''ყარახანიან'' ან {{lang-fa|خاقانيه}}, ''ხაკანია'', {{lang-zh|黑汗}}, {{lang-zh|桃花石}}) — ადრინდელი [[ფეოდალური წყობა|ფეოდალური]] სახელმწიფო, რომელიც ჩამოყალიბდა აღმოსავლეთ [[თურქესტანი]]ს, [[შვიდმდინარეთი|შვიდმდინარეთსა]] და სამხრეთ [[ტიან-შანი|ტიანშანისპირა]] ტერიტორიაზე [[X საუკუნე|X საუკუნის]] 90-იან წლებში. იგი შექმნეს თურქმა ტომებმა - უმთავრესად [[ყარლუყები|ყარლუყებმა]], [[ჩიღილიმები|ჩიღილიმ]], [[იაღმამები|იაღმამ]]. ამ უკანასკნელთაგან წარმოიშვა [[ყარახანიდები]]ს დინასტია. X საუკუნის შუა წლებში ზემოჩამოთვლილ ტომებში გავრცელდა [[ისლამი]]. [[თურქები]]ს დაპყრობით პოლიტიკას [[მავერანაჰრი|მავერანაჰრში]] მოჰყვა [[სამანიდები]]ს სახელმწიფოს სწრაფი დაცემა. [[992]] წელს ყარახანიდების სახელმწიფოს მეთაურმა [[ბოღრა-ხან ჰარუნი|ბოღრა-ხან ჰარუნმა]] დაიპყრო [[ბუხარა]], მისი მემკვიდრე [[ნასრ I]] მთელ მავერანაჰრს დაეუფლა [[996]]-[[999]] წლებში. ყარახანიდების სახელმწიფო საუფლისწულოებად იყოფოდა, ცენტრალური ხელისუფლება მოისუსტებდა. სხვადასხვა დროს ყარახანიდების სახელმწიფოს დედაქალაქი იყო [[ქაშგარი]]. მიწის მფლობელობის უმთავრეს ფორმად დარჩა [[იქტა]]. [[XI საუკუნე|XI საუკუნის]] 60-70-იან წლებში დაიწყო ყარახანიდების სახელმწიფოს შეჯახება [[სელჩუკები|სელჩუკებთან]], რასაც მოჰყვა დეცენტრალიზაცია და შინაფეოდალური ომები. დასუსტებული ყარახანიდების სახელმწიფოს სულთან [[სანჯარი]]ს ([[1118]]-[[1157]] წწ.) დროს სელჩუკებმა დაიმორჩილეს. [[XII საუკუნე|XII საუკუნის]] 30-40-იან წლებში ყარახანიდების სახელმწიფოში შეიჭრნენ და გაბატონდნენ [[ყარახატაელების სახელმწიფო|ყარახატაელები]]. [[1212]] წელს ყარახანიდების სახელმწიფოს ნარჩენები ხვარაზმის შაჰმა [[ალაადინ მუჰამად II|მუჰამედმა]] შეიერთა.
== იხილეთ აგრეთვე ==
| |||