ბირთვული რეაქტორი: განსხვავება გადახედვებს შორის
[შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
-ინტერვიკები |
მ clean up, replaced: ერთერთმა → ერთ-ერთმა using AWB |
||
ხაზი 1:
[[ფაილი:Crocus-p1020491.jpg|300px|მინიატიურა|მცირე ბირთვული რეაქტორი CROCUS-ი რომელიც გამოიყენება გამოკვლევებისთვის [[ლოზანის ფედერალური პოლიტექნიკური სკოლა|ლოზანის ფედერალურ პოლიტექნიკურ სკოლაში]], [[შვეიცარია]]]]
'''ბირთვული რეაქტორი''' — მოწყობილობა რომელშიც ხორციელდება მართვადი [[ბირთვული ჯაჭვური რეაქცია]], [[ენერგია|ენერგიის]] გამოყოფის თანხლებით. პირველი ბირთვული რეაქტორი აშენდა და გაეშვა [[1942
1978 წლისთვის მსოფლიოში აქტიურ ექსპლუატაციაში იმყოფებოდა ასამდე სხვადასხვა ტიპის ბირთვული რეაქტორი. ნებისმიერი ბირთვული რეაქტორის შემადგენელი ნაწილებია: ჩვეულებრივ [[ნეიტრონი|ნეიტრონების]] ამრეკლით გარსშემორტყმული აქტიური ზონა [[ბირთვი|ბირთვული]] სათბობით, [[თბომატარებელი]], ჯაჭვური რეაქციის რეგულირების სისტემა, [[რადიაცია|რადიაციული დაცვა]], [[დისტანციური მართვა|დისტანციური მართვის]] სისტემა. ბირთვული რეაქტორის ძირითად მახასიათებელია მისი სიმძლავრე. 1 [[მეგავატი|მვტ]] სიმძლავრე შეესაბამება ჟაჭვურ რეაქციას, რომელშიც 1 წამში გაყოფის 3{{e|16}} აქტი მიმდინარეობს.
== ისტორია ==
[[ფაილი:Haigerloch-nuclear-reactor ArM.JPG|250px|მინიატიურა|ჰაიბერლოხის რეაქტორი, გერმანიის თანამედროვე მუზეუმში]]
[[ნაცისტური გერმანია|ნაცისტური გერმანიის]] თეორიულ ჯგუფს [[გერმანიის ბირთვული ენერგიის პროექტი|«ურანის პროექტს»]], რომელიც [[კაიზერ ვილჰელმის საზოგადოება|კაიზერ ვილჰელმის საზოგადოებაში]] მუშაობდა, ფორმალურად [[კარლ ფრიდრიხ ფონ ვაიცზეკერი|ვეიცზეკერი]] ხელმძრვანელობდა. ფაქტიურად კი ჯგუფის ხელმძღვანელი [[ვერნერ ჰაიზენბერგი]], რომელიც ბირთვული ჯაჭვური რეაქციის თეორიულ საფუძვლებს ამუშავებდა. კარლ ფრიდრიხ ფონ ვაიცზეკერი კი ჯგუფის წევრებთან ერთად კონცენტრირება მოახდინა «ურანის მანქანის» შექმნაზე —პირველ რეაქტორზე. 1940 წლის გაზაფხულზე ჯგუფის
[[ფაილი:Stagg Field reactor.jpg|250px|მინიატიურა|ჩიკაგოს რეაქტორის ნახატი]]
პირველად ჟაჭვური რეაქცია განხორციელდა 1942 წლის დეკემბერში, ჩიკაგოს უნივერსიტეტში. ენრიკო ფერმის ხელმძვანელობით ჩიკაგოს უნივერსიტეტის ფიზიკოსებისგან შემდგარმა ჯგუფმა, შექმნა პირველი ბირთვული რეაქტორი, რომელსაც «[[ჩიკაგოს ხორა-1|ჩიკაგოს ხორა]]» დაარქვეს (Chicago Pile-1, CP-1). რეაქტორი შედგებოდა გრაფიტის ბლოკებისგან, რომელთა შორის მოთავსებული იყო ბუნებრივი ურანის ბურთები და მისი ორჟანგი. [[ურან-235|<sup>235</sup>U]]-ის ბირთვების გახლეჩისას გაჩენილი სწრაფი ნეიტრონები გრაფიტით სითბურ ენერგიებამდე ნელდებოდნენ და ისევ იწვევდნენ ბირთვების გახლეჩას. CP-1-ის მსგავს რეაქტორებს, რომლებშიც გახლეჩის ძირითადი წილი მიმდინარეობს სითბური ნეიტრონების ზემოქმედებით, [[თერმო-ნეიტრონული რეაქტორი|თერმო-ნეიტრონულ რეაქტორს]] უწოდებენ. თერმო-ნეიტრონული რეაქტორები გამოირჩევიან შემაჩერებლების გაცილებით მეტი რაოდენობით, ვიდრე ეს ბირთვული სათბობის შემთხვევაშია.
|