ვიკიპედია

ალუმინი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
მ Bot: 134 ენათაშორისი ბმული გადატანილია Wikidata-ზე, d:q663
მ clean up, replaced: ეხლა → ახლა using AWB
ხაზი 8:
|ფორმულა= ''[Ne] 3s<sup><nowiki>2</nowiki></sup> 3p<sup><nowiki>1</nowiki></sup>''
|ქართული სახელი=ალუმინი }}
 
 
 
[[ფაილი:Electron shell 013 Aluminium.svg|thumb|მარცხნივ|200px|ალუმინის ატომის სქემა]]
Line 52 ⟶ 50:
* [[ბერილი]] ([[ზურმუხტი]], [[აკვამარინი]]) — 3ВеО · Al<sub>2</sub>О<sub>3</sub> · 6SiO<sub>2</sub>
* [[ქრიზობერილი]] ([[ალექსანდრიტი]]) — BeAl<sub>2</sub>O<sub>4</sub>.
მაგრამ, ზოგ სპეციფიკურ შემთხვევაში აღმდგენ გარემოს პირობებში შესაძლებელია თვითნაბადი ალუმინის წარმოქმნა. <ref> ოლეინიკოვი ბ. ვ. და სხვა ალუმინი — ახალი მინერალი თვითნაბადი ელემენტების კლასიდან //Записки ВМО. — 1984, ნ. CXIII, გამ. 2, ფ. 210—215. [http://rruff.info/uploads/ZVMO113N2_210.pdf]</ref>
 
ბუნებრივი წყლები ალუმინს შეიცავს მცირეტოქსიკური ქიმიური შენაერთების სახით, მაგალითად, ალუმინის ფტორიდი. კათიონის ან ანიონის ტიპი დამოკიდებულია, პირველ რიგში, წყლის გარემოს მჟავიანობაზე. ალუმინის კონცენტრაცია წყლის ზედაპირზე მერყეობს 0,001 დან 10 მგ/ლ-მდე, [[ზღვის წყალი|ზღვის წყალში]] 0,01 მგ/ლ-მდე<ref>J.P. Riley and Skirrow G. Chemical Oceanography V. 1, 1965</ref>.
Line 108 ⟶ 106:
[[1885]] წ., გერმანიის ქალაქ გმელინგემში რუსი მეცნიერის [[ნიკოლოზ ბეკოტოვი]]ს ტექნოლოგიის საფუძველზე აგებულ იქნა ალუმინის წარმოების ქარხანა. ბეკეტოვის ტექნოლოგია ბევრად არ განსხვავდებობა დევილის მეთოდისაგან, მაგრამ იყო შედარებით უფრო იოლი და დაფუძნებული იყო [[კრიოლიტი]]სა (Na<sub>3</sub>AlF<sub>6</sub>) და [[მაგნიუმი]]ს ურთიერთქმედებაზე. 5 წლის განმავლობაში ამ ქარხანაში მიღებულ იქნა 58 ტ. ალუმინი — ალუმინის მსოფლიო მარაგის მეოთხედი რომელიც მიღებულ იქნა ქიმიური მეთოდით [[1854]]-დან [[1890]]-მდე პერიოდში.
 
მეთოდი, რომელიც თითქმის ერთდროულად გამოგონილ იქნა [[ჩარლზ მარტინ ჰოლი]]ს მიერ აშშ-ში და [[პოლ ლუი ტუსენ ერუ]]ს მიერ საფრანგეთში [[1886]] წ. ეფუძნებოდა თიხამიწიდან (ალუმინის ოქსიდი) ელექტროლიზით ალუმინის მიღებას, რომელიც გახსნილი იყო გადნობილ კრეოლიტში, რომელმაც საფუძველი ჩაუყარა ალუმინის წარმოების თანამედროვე მეთოდს. ამის შემდეგ [[ელექტროტექნიკა|ელექტრიტექნიკის]] განვითარებისა და დახვეწის შედეგად, ალუმინის წარმოებაც თანდათან იხვეწებოდა.
 
პირველი ალუმინის ქარხანა სსრკ-ში აშენებულ იქნა ქალაქ [[1932]] წ. [[ვოლხოვო]]ში.
 
[[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომმა]] მნიშვნელოვნად მისცა ალუმინის წარმოებას სტიმული. [[1939]] წ. ალუმინის მსოფლიო წარმოებამ სსრკ-ს ჩაუთვლელად, შეადგინა 620 ათასი ტ, ხოლო უკვე [[1943]] წ. გაიზარდა 1,9 მლნ ტ-მდე.
Line 179 ⟶ 177:
 
=== საიუველირო ნაკეთობები ===
როდესაც ალუმინი ძალიან ძვირი ღირდა, მისგან ამზადებდნენ სხადასხვა საიუველირო ნაკეთობებს. მაგალითად ნაპოლეონ III შეუკვეთა ალუმინის ფოლაქები, ხოლო მენდელეევს 1889 წ. აჩუქეს სასწორი რომლის თეფშები ოქროსა და ალუმინის იყო. მოდა მასზე უცებვე გავიდა, როდესაც აღმოჩენილ იქნა მიღების ახალი ტექნოლოგიები, რითაც მისი თვითღირებულება საკმაოდ დაეცა. ეხლაახლა ალუმინი ზოდჯერ გამოიყენება [[ბიჟუტერია|ბიჟუტერიის]] წარმოებისას.
 
=== მინის წარმოება ===
Line 235 ⟶ 233:
სამეურნეო-სასმელ წყალში ალუმინის ნორმატიული შემცველობა შეადგენს 0,2 მგ/ლ. ამასთან შემცველობა შეიძლება გაზრდილ იქნას 0,5 მგ/ლ-მდე მთავარი სახელმწ. სანიტარული ექიმის მიერ.
 
ზოგიერთი ბიოლოგიური კვლევების შედეგად ორგანიზმში ალუმინის მოხვედრა მიჩნეულ იქნა [[ალცგეიმერის დაავადება|ალცგეიმერის დაავადების]] გამომწვევ ფაქტორად.<ref>Shcherbatykh I, Carpenter DO (May 2007). The role of metals in the etiology of Alzheimer’s disease // J. Alzheimers Dis. 11 (2): 191—205.</ref><ref>Rondeau V, Commenges D, Jacqmin-Gadda H, Dartigues JF (July 2000). Relation between aluminum concentrations in drinking water and Alzheimer’s disease: an 8-year follow-up study // Am. J. Epidemiol. 152 (1): 59-66</ref>, მაგრამ ეს კვლევა გვიან გაკრიტიკებულ იქნა და მათ შორის კავშირი უარყოფილი იქნა<ref> Rondeau V (2002). A review of epidemiologic studies on aluminum and silica in relation to Alzheimer’s disease and associated disorders // Rev Environ Health 17 (2): 107-21.</ref><ref>Martyn CN, Coggon DN, Inskip H, Lacey RF, Young WF (May 1997). Aluminum concentrations in drinking water and risk of Alzheimer’s disease // Epidemiology 8 (3): 281-6.</ref><ref>Graves AB, Rosner D, Echeverria D, Mortimer JA, Larson EB (September 1998). Occupational exposures to solvents and aluminium and estimated risk of Alzheimer’s disease // Occup Environ Med 55 (9): 627-33.</ref>.
 
== იხილეთ აგრეთვე ==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ალუმინი“-დან