ინგლისი: განსხვავება გადახედვებს შორის

'''ინგლისი''' ({{lang-en|England}} {{IPA|[ˈɪŋɡlənd]}}) არის [[გაერთიანებული სამეფო]]ს ისტორიული და ადმინისტრაციული ოლქი,<ref>{{cite web |title=The Countries of the UK|url=http://www.statistics.gov.uk/geography/uk_countries.asp|publisher=statistics.gov.uk|accessdate=2009-02-01|author=Office for National Statistics|authorlink=Office for National Statistics}}</ref><ref>{{cite web |title=Countries within a country|url=http://www.number-10.gov.uk/output/Page823.asp|archiveurl=http://web.archive.org/web/20080209003312/http://www.number-10.gov.uk/output/Page823.asp|archivedate=2008-02-09|publisher=number-10.gov.uk|accessdate=2009-02-01|authorlink=Prime Minister of the United Kingdom|Prime Minister's Office}}</ref><ref>{{cite web |title= Changes in the list of subdivision names and code elements (Page 11)|url=http://www.iso.org/iso/newsletter_i-9.pdf |format=PDF |publisher=[[International Organization for Standardization]]|accessdate=2009-02-01}}</ref> რომელიც იკავებს დიდი ბრიტანეთის კუნძულის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილს, მას ჩრდილოეთიდან ესაზღვრება [[შოტლანდია]], ხოლო დასავლეთიდან [[უელსი]]. რაც შეეხება გეოგრაფიულ საზღვრებს, ინგლისის ტერიტორიას აღმოსავლეთიდან საზღვრავს [[ჩრდილოეთის ზღვა]], დასავლეთიდან [[კელტების ზღვა|კელტების]] და [[ირლანდიის ზღვა|ირლანდიის]] ზღვები, ხოლო სამხრეთიდან [[ინგლისის არხი]], სწორედ ამ არხის მეშვეობით ხდება დაკავშირება [[კონტინენტური ევროპა|კონტინენტურ ევროპასთან]]. ინგლისის შემადგენლობაში შედის სანაპირო ზოლის სიახლოვეს არსებული [[ინგლისის კუნძულები|ასამდე მცირე კუნძული]], მათგან განსაკუთრებით აღსანიშნავია კუნძულები: [[სილლი]] და [[უაიტი]].

 

 

ინგლისის რელიეფი, ძირითადად, შედგება გორაკებისგან რომელიც ძირითადად ქვეყნის ცენტრალურ და სამხრეთ ნაწილში მდებარეობს, ჩრდილოეთისკენ რელიეფი კი უფრო მთიანი ხდება. აღმოსავლეთი ნაწილი ძირითადად მოიცავს დაჭაობებულ ტერიტორიებს, რომლებიც სასოფლო-სამეურნეო მიზნებისთვის ძირითადად ამომშრალია. ინგლისის ადმინისტრაციული ცენტრი [[ლონდონი]] მდებარეობს სამხრეთ ნაწილში. ეს ქალაქი წარმოადგენს არამარტო ამ რეგიონის არამდე მთელი გაერთიანებული სამეფოს უდიდეს დასახლებას და უდიდეს ურბანულ არეს. ინგლისის მოსახლეობა შეადგენს 51 მილიონ კაცს, (მთელი ქვეყნის 84%). მოსახლეობის ძირითადი ნაწილი სამხრეთ ნაწილში ცხოვრობს.

 

== ისტორია ==

ინგლისის ტერიტორიაზე ადამიანი უძველესი დროიდან ცხოვრობდა, ამას ადასტურებს ქვეყნის სხვადასხვა ტერიტორიაზე ჩატარებული არქოლოგიური გათხრები. აქ აღმოჩენილი უძველესი ადამიანის ფრაგმენტები 700,000 წლით თარიღდება, [[ჰომო-ერექტუსი]]ს წარმომადგენელთა ჩონჩხები აღმოჩენილი იქნა [[ნორფოლკი]]ს და [[საფოლკი]]ს სიახლოვეს.<ref>{{cite news |url= http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2025530.stm|publisher=BBC News|title=Bone find may rewrite history|accessdate=2009-09-05 | date=2002-06-04}}</ref> ადამიანის ფართოდ დასახლება უკვე 35,000 წლიდან იწყება. უკვე მოგვიანებით ამ ტერიტორიაზე მაცხოვრებლები მნიშვნელოვნად განვითარდნენ, ამას ადასტურებს დაახლოებით ძვ.წ 2500 წლისათვის აგებული [[სტოუნჰენჯი]] და [[ეივბერი]]. ბრიტანეთის კუნძულზე უკვე მოგვიანებით სხვადასხვა ტომის წარმოამადგენლები სახლობდნენ. მათგან აღსანიშნავია კელტური წარმოშობის, [[ბრიტები]].

ჯეიმზის გარდაცვალების შემდეგ, ტახტზე ავიდა მისი შვილი [[ჩარლზ II (ინგლისი)|ჩარლზ II]]. ურთიერთობა მეფესა და პარლამენტს შორის უკიდურესად დაიძაბა. [[1628]] წელს პარლამენტმა მიიღო „პეტიცია უფლებათა შესახებ“, მეფემ ეს დოკუმენტი დაამტკიცა იმ იმედით, რომ პარლამენტი მას თანხებს გამოუყობდა, მაგრამ ჩარლზის ვარაუდი არ გამართლდა. ამის გამო მეფემ [[1629]] წელს პარლამენტი დაითხოვა. [[1642]]–[[1651]] წლებში ქვეყანაში მიმდიანრეობდა [[ინგლისის რევოლუცია|სამოქალაქო ომი]], რომლის შედეგადაც მეფე ჩამაოგდეს და სიკვდილით დასაჯეს. ჩარლზის სიკვდილით დასჯის შემდეგ ინგლისში რესპუბლიკა დამყარდა. ამ ეგრეთწოდებული ინტერრეგნუმის პერიოდში (1649-1660 წლები) ინგლისში ფაქტობრივად სამხედრო დიქტატურა დამყარდა. ამ პერიოდში ქვეყანას მართავდა [[ოლივერ კრომველი]]. კრომველის სიკვდილის შემდეგ ქვეყანაში არასტაბილური სიტუაცია შეიქმნა. [[1660]] წელს მოხდა სტიუარდების ხელისუფლების რესტავრაცია. [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნის]] 70-იან წლებში ინგლისში ჩამოყალიბდა [[ვიგები]]ს და [[ტორები]]ს პოლიტიკური პარტიები. 1679 წელს ინგლისის პარლამენტმა ჰაბეას-კორპუს აქტი მიიღო. აქტი ადამანიანის უფლებებს იცავდა, სასამართლოს ენიჭებოდა მოქალაქეთა დაპატიმრების კანონიერების შემოწმება. [[1685]] წელს ჩარლზ II-ის გარდაცვალების შემდეგ, ტახტი დაიკავა მისმა ძმა [[ჯეიმზ II]]-მ. [[1688]] წელს ქვეყანაში მოხდა მშვიდობიანი გადატრიალება, ქვეყნის სათავეში მოვიდა [[უილიამ III (ინგლისი)|უილიამ III]].

 

 

ქვეყანაში დაიწყო [[ინდუსტრიული რევოლუცია]].

[[ფაილი:Wastwater, Lake District.jpg|thumb|alt=Blue lake between green hills.|right|200px|ტბა [[ვესტვათერი]] მდებარეობს [[ტბების ოლქი|ტბების ოლქში]]]]

 

 

 

[[ფაილი:Widecombe in the Moor, Devon.jpg|thumb|alt=Green hills with trees in the foreground.|left|200px|[[დევონი]]]]

[[კატეგორია:ინგლისი|*]]

[[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფო]]

{{Link FA|ar}}

{{Link GA|en}}

[[ce:Ингалс]]

[[ceb:Inglatera]]

[[cs:Anglie]]

[[cv:Англи]]