ვიკიპედია

ჰელიუმი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
მ ბოტის დამატება: pms:Elio
მ r2.7.3) (ბოტის შეცვლა: bs:Helij; cosmetic changes
ხაზი 10:
[[ფაილი:Electron shell 002 Helium.svg|thumb|200px|left|ჰელიუმის ატომის სქემა]]
 
'''ჰელიუმი (He)''' - უფერო, უსუნი, უგემო, არამომწამლავი, ინერტული [[ქიმიური ელემენტი|ქიმიური ელემენტია]]ა [[მენდელეევის პერიოდული სისტემა|პერიოდული სისტემის]] ე.წ. [[ინერტული აირი|ინერტული ანუ კეთილშობილი აირების]] სერიაში და მისი [[ატომური რიცხვი|ატომური რიცხვია]]ა 2. ის მდებარეობს პირველი პერიოდის მეერვე ჯგუფის მთავარ ქვეჯგუფში და ინერტული აირების ჯგუფს უდგას სათავეში. მისი დუღილისა და დნობის ტემპერატურები ყველაზე დაბალია სხვა ცნობილ ელემენტთა შორის და ის ბუნებრივ მდგომარეობაში აირის სახით გვხვდება (გარდა ექსტრემალური პირობებისა). [[მარტივი ნივთიერება]] ჰელიუმის CAS-ის რეგისტრაციის ნომერია: 7440-59-7.
 
 
ხაზი 41:
მხოლოდ 1908 წელს ნიდერლანდელმა ფიზიკოსმა [[ჰეიკე კამერლინგ-ონესი|ჰეიკე კამრლინგ-ონესმა]] შეძლო [[თხევადი ჰელიუმი]]ს მიღება დროსელირებით (იხ. [[ჯოუნს-ტომსონის ეფექტი]]), იმის შემდეგ რაც აირი გაცივებული იქნა ვაკუუმში მდუღარე თხევად წყალბადში. დიდი ხანი უშედეგო იყო მცდელობა მიეღოთ [[მყარი ჰელიუმი]], 0,71 [[კელვინი|К]] ტემპერატურის დროსაც კი, რომელსაც მიაღწია გერმანელმა ფიზიკოსამა [[ვილემ ჰენდრიკ კეეზომი]]მ. მხოლოდ 1926 წელს, 35 [[ატმოსფერო (განზომილება)|ატმ.]] წნევის პირობებში და შეკუმშული ჰელიუმის გაცივებით გაუხშოებულ, გამეჩხერებულ მდუღარე ჰელიუმში, მან შეძლო კრისტალების გამოყოფა<ref name="finkelstein2"> Финкельштейн Д.Н., Глава V. Гелий, Инертные газы http://www.book-ua.org/FILES/chem/25_11_2007/ch1434.djvu издание= Изд. 2-е, М., издательство = Наука, год=1979, страницы=111-128, страниц=200, серия «Наука и технический прогресс»|isbn=|тираж=19000</ref>.
 
[[1932]] წელს კეეზომმა გამოიკვლია თხევადი ჰელიუმის [[თბოტევადობა|თბოტევადობის]] ცვალებადობის ხასიათი ტემპერატურის ცვლასთან ერთად. მან აღმოაჩინა, რომ მიახლოებით 2,19 [[კელვინი|K]]-ისას თბოტევადობის ნელი და თანმიმდევრობითი მატება იცვლება მკვეთრი ვარდნით და თბოტევადობის მრუდი ღებულობს ბერძნული ასოს '''[[ლამბდა (ასო)|λ]]''' (ლამბდა) ფორმას. ამასთან ტემპერატურა რომელზეც ხდება თბოტევადობის ნახტომი, მინიჭებული აქვს პირობითი სახელი «[[ლამბდა-წერტილი|λ-წერტილი»]]»<ref name="finkelstein2"/>. ამ წერტილის უფრო ზუსტი მნიშვნელობა - 2,172 [[კელვინი|K]] უფრო მოგვიანებით იქნა დადგენილი. λ-წერტილში ხდება თხევადი ჰელიუმის ღრმა და მკვეთრი ფუნდამენტალური თვისობრივი ცვლილებები — თხევადი ჰელიუმის ერთი ფაზა ამ წერტილში იცვლება მეორეთი, ამასთან დაფარული სითბოს გამოყოფის გარეშე; ადგილი აქვს [[მეორე სახის ფაზური გადასვლა|მეორე სახის ფაზურ გადასვლას]]. λ-წერტილზე მაღალი ტემპერატურის დროს არსებობს ეგრეთ წოდებული ''ჰელიუმი-I'', მასზე დაბლა კი — ''ჰელიუმი-II''<ref name="finkelstein2"/>.
 
[[1938]] წელს საბჭოთა ფიზიკოსმა [[პეტრე კაპიცა]]მ აღმოაჩინა თხევადი ''ჰელიუმი-II-ის'' [[ზედენადობა|ზედენადობის]] მოვლენა, რომელიც მდგომარეობს [[სიბლანტე|სიბლანტის]] კოეფიციენტის მკვეთრი შემცირებით, რის შედეგად ჰელიუმი მიედინება თითქმის ხახუნის გარეშე<ref name="finkelstein2"/><ref>პეტრე ლეონიდეს ძე კაპიცა, Viscosity of Liquid Helium below the λ-Point http://www.nature.com/doifinder/10.1038/141074a0 ინგლ, გამომც., [[Nature]], 1938 წ., 141 ტ. ფ.74</ref>. აი რას წერდა ის თავის აღმოჩენაზე ერთერთ თავის მოხსენებაში<ref>[http://vivovoco.rsl.ru/VV/PAPERS/NATURE/HELIUM.HTM «Свойства жидкого гелия» (П. Л. Капица)]</ref>:
ხაზი 126:
 
== ტრანსპორტირება ==
[[სურათიფაილი:250l helium dewar.jpg|200 px|thumb|250 ლ-იანი [[დიუარის ჭურჭელი]] თხევადი ჰელიუმით.]]
აიროვანი ჰელიუმის ტრანსპორტირებისათვის გამოიყენება ყავისფრად შეღებილი [[ფოლადი]]ს ბალონები ([[სტანდარტი]] 949-73), რომლებსაც განათავსებენ სპეციალურ კონტეინერებში. ტრანსპორტირებისათვის შეიძლება გამოყენებულ იქნას ყველა სახის ტრანსპორტი, მხოლოდ შესაბამისი პირობების დაცვით.
 
ხაზი 192:
{{Link FA|de}}
{{Link FA|en}}
{{Link FA|es}}▼
{{Link FA|eu}}
{{Link FA|lmo}}
▲{{Link FA|es}}
 
[[af:Helium]]
ხაზი 208:
[[bn:হিলিয়াম]]
[[br:Heliom]]
[[bs:HelijumHelij]]
[[ca:Heli]]
[[chr:ᎦᏌᎧᎯᎨ ᎤᏃᎴ]]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ჰელიუმი“-დან