ინდოევროპული ენები: განსხვავება გადახედვებს შორის

'''ინდოევროპული ენები''' — მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული [[ენათა ოჯახები|ენათა ოჯახი]]. ინდოევროპული ენები წარმოდგენილიa დედამიწის ყველა კონტინენტზე. ამ [[ენა (მრავალმნიშვნელოვანი)|ენებზე]] მოლაპარაკეთა რიცხვი 2,5 მილიარდს აღემატება. <br />

საერთოდ, ინდოევროპულ ენებს მიაკუთვნებენ 400-ზე მეტ ენას, რომელთაგანაც ქვემოთ ჩამოთვლილი 9 ენა 100 მილიონზე მეტ მოლაპარაკეს ითვლის. <br />

ესენია: <br />

ინდოევროპული ენების ამგვარი გავრცელება არის შედეგი ერთი მხრივ მრავალი საუკუნის განმავლობაში მიმდინარე [[ხალხთა დიდი გადასახლება|ხალხთა დიდი გადასახლებისა]], ხოლო მეორე მხრივ კი [[XV საუკუნე|XV საუკუნიდან]] დაწყებული ევროპის ქვეყნების წინსვლითა და მათ ([[ინგლისი|ინგლისის]]ს, [[ნიდერლანდები|ნიდერლანდების]]ს, [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]]ს, [[ესპანეთი|ესპანეთის]]ს, [[პორტუგალია|პორტუგალიის]], [[იტალია|იტალიის]], [[რუსეთი|რუსეთის]]ს ) მიერ [[მსოფლიო]] მასშტაბით წარმოებული ფართო ექსპანსიისა.

ინდოევროპული ოჯახის ენები ავლენენ საკმაოდ დიდ თანხვედრებს ლექსიკაში, [[ფლექსია|ფლექსიაში]]ში, გრამატიკულ კატეგორიებში ([[რიცხვი (გრამატიკა)|რიცხვი]], სქესი, [[აბლაუტი]]).

სავარაუდოდ, ინდოევროპული ენები წარმოდგებიან ერთი საერთო წინარე ენისაგან, რომელზე მოლაპარაკეთაც 8-10 ათასი წლის წინათ უნდა ეცხოვრათ. არსებობს რამდენიმე [[ჰიპოთეზა]] ამ ენის წარმოშობის ადგილის შესახებ - ასახელებენ აღმოსავლეთ ევროპას, წინარე აზიას, [[ევროპა|ევროპისა]] და [[აზია|აზიის]] შესაყართან არსებულ სხვა რეგიონებს. ერთ-ერთი ჰიპოთეზის თანახმად, [[წინარე ინდოევროპული ენა]] დაახლოებით 8 ათასი წლის წინათ უნდა გამოფილიყო იმ დროისათვის [[მცირე აზია|მცირე აზიაში]]ში გავრცელებულ [[ხეთური ენა|ხეთურ ენას]].

ინდოევროპულ ენებს ტრადიციულად 10 დიდ ჯგუფად ყოფენ. აქ წარმოდგენილია ეს ჯგუფები ისტორიული რიგით, მათი პირველი დამოწმების შესაბამისად: <br />

* '''[[ანატოლიური ენები]]''' — დამოწმებულია ძველი წელთაღრიცხვის [[XVIII საუკუნე|XVIII საუკუნიდან]]. ამჟამად მხოლოდ მკვდარ ენებს აერთიანებს, რომელთაგან აღსანიშნავია [[ხეთური ენა]]. <br />

:: ინდოირანული ენები იყოფა ორ ჯგუფად: <br />

::: 2. [[ირანული ენები|ირანულ ენებად]]. <br />

* '''[[ბერძნული ენა]]''' — ფრაგმენტული ჩანაწერები [[მიკენური ხანა|მიკენურისა]] გვხვდება ძველი წელთაღრიცხვის [[XIV საუკუნე|XIV საუკუნიდან]]. [[ჰომეროსი]] თარიღდება ძველი წელთაღრიცხვის [[VIII საუკუნე|VIII საუკუნით]]. ამჟამად წარმოდგენილია ერთი ენით. <br />

* '''[[იტალიკური ენები]]''' — დადასტურებულია ძველი წელთაღრიცხვის [[I ათასწლეული|I ათასწლეულიდან]]დან. <br />

:: იყოფა სამ ქვეჯგუფად: <br />

* '''[[კელტური ენები]]''' — წარწერები [[გალური ენა|გალურ ენაზე]] დადასტურებულია ძვ. წ. [[VI საუკუნე|VI საუკუნით]], ხოლო ძველ ირლანდიურ ენაზე - ახ. წ. [[VI საუკუნე|VI საუკუნით]]. <br />

::: 3. დასავლეთგერმანულად. <br />

* '''[[სომხური ენა]]''' — დამოწმებულია [[V საუკუნე|V საუკუნიდან]]. წარმოდგენილია ერთი ენით. <br />

* '''[[ტოქარული ენები]]''' — დამოწმებულია [[VI საუკუნე|VI საუკუნიდან]], ტოქარელების ენა ორი დიალექტით. ამჟამად მკვდარი [[ენა (ენათმეცნიერება)|ენაა]]. <br />

: პირველი მათგანი [[IX საუკუნე|IX საუკუნიდან]] დამოწმებულია [[ძველ საეკლესიო სლავური ენა|ძველ საეკლესიო სლავურ ]] ტექსტებში, მეორე - [[XIV საუკუნე|XIV საუკუნეში]]ში. <br />

* '''[[ალბანური ენა]]''' — დამოწმებულია [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნეში]]ში. სავარაუდოა მისი კავშირები [[ილირიული ენა|ილირიულთან]], [[დაკური ენა|დაკურთან]] და [[თრაკიული ენა|თრაკიულთან]]. <br />

გარდა აქ ჩამოთვლილი ენებისა, ინდოევროპულ ენებად მიიჩნევა რიგი მკვდარი ენებისა, რომლებიც ნაკლებად არიან შესწავლილი. მათ რიცხვს მიეკუთვნება: ილირიული, [[მესაპური ენა|მესაპური]], [[ფრიგიული ენა|ფრიგიული]], თრაკიული, [[ძველი მაკედონური ენა|ძველი მაკედონური]], დაკური და სხვა. <br />

== ლიტერატურა ==

[[ga:TeangachaNa teangacha Ind-Eorpacha]]